Samenvatten en Herhalen H5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Paragraaf 5.1: Handel en nijverheid in de Republiek (deel 1)

De Republiek, een bijzonder land

par. 5.1 handel en nijverheid in de Republiek

Terugblik

• Reformatie 

Protestantisme versus Katholicisme

• De Nederlandse Opstand

(Tachtigjarige Oorlog) tegen Spanje
1568-1648

• Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588)

De Republiek

Einde 16e eeuw: groei nijverheid en handel (snelle economische groei). 

Dit had een aantal oorzaken...

1. Handel met het Oostzeegebied

• Inkoop: hout, graan. 
• Verkoop: zout & haring.

• Groei in visserij & nijverheid: scheepsbouw, zeilmakerij.

 Oostzeevaart (1540: Amsterdam grote markt voor hout en graan)

• Handel met gebieden rond de Oostzee, in Scandinavië
  
  
• hout en graan

2. Val van Antwerpen (1585)

• Handelaren vertrekken naar Amsterdam.

• Nemen kennis, geld & contacten mee.

Stapelmarkt

= Een plaats waar ingekochte handelswaar wordt opgeslagen om van daar uit weer verder te worden verhandeld.
--> opslag: grachtenpanden

A'dam belangrijkste stapelmarkt van Europa

Handelskapitalisme

= Een manier van geld verdienen waarbij kooplieden proberen met handel zoveel mogelijk winst te maken.

Bloeiende handel

Nieuwe manieren van geld verdienen

• droogleggen van meren (de Beemster)
• Verpachten van de nieuwe landbouwgrond

Nijverheid (grondstof -> product)

• Houtindustrie: meubels + schepen.
• Textielindustrie: lakens en kleren.

Noem een oorzaak van de snel groeiende economie in de Republiek.

Geef een manier hoe koop- en ambachtslieden in de Republiek aan hun geld kwamen.

Hoe heet het gebied waar de Republiek veel handelde?

1. Noordzeegebied
2. Oostzeegebied
3. Westzeegebied
4. Zuidzeegebied

Welke begrip past het beste bij de afbeelding?

1. handelskapitalisme
2. stapelmarkt
3. migratie
4. verdraagzaamheid

5.2 Handel in de Oost en de West

• wie? Verenigde Oost-Indische Compagnie.
• wat? Nederlands handelsbedrijf
• waar? Opgericht in Nederland / Handel in de Oost (Azië)
• wanneer? 1602-1799
• waarom? Om ruzie tegen te gaan binnen kleine Nederlandse bedrijven werd er één groot bedrijf opgericht.

• wie? West Indische Compagnie.
• wat? Nederlands handelsbedrijf
• waar? Opgericht in Nederland, Handel met de West (Afrika en Amerika)
• wanneer? 1621-1792
• waarom? handel

Kenmerken VOC / WIC

1. Investeren en deel winst krijgen 
2. Speciale rechten 

• Handelsmonopolie > alleen de VOC mocht als NL bedrijf handelen in de Oost. 
• Forten te bouwen
• Oorlog voeren
• Verdragen sluiten met heersers in Azië > afspraken maken

Wereldeconomie

Slavernij

Indianen werkten op plantages in Amerika

Later vervangen door slaven uit West-Afrika

Driehoekshandel

Geweren, alcohol en koperen prducten

Slaven

Rietsuiker, tabak

Hoe werd je slaaf?

Gevangen tijdens oorlog of rooftochten

Vervoer van slaven naar schepen

Vervoer per schip

Verkocht op de slavenmarkt 

Werken op plantages en in huishouden

Welk bedrijf handelde in Azië

1. VOC
2. WIC
3. ING

Waarom waren Afrikaanse slaven nodig?

1. Er waren te weinig slaven in Amerika
2. Er was teveel land in Amerika
3. Er waren teveel doden in Zuid-Amerika
4. Het was goed voor de handel

Paragraaf 5.3

De Republiek, een bijzonder land

par. 5.1 handel en nijverheid in de Republiek

De Republiek in de 17e eeuw

De Republiek telt 17 gewesten (provincies). Het bestuur hiervan was in handen van regenten: bestuurders van de Republiek.

Willem van Oranje en zijn afstammelingen werden 

stadhouder:

De stadhouder leidde het leger en vloot.

Bestuur van de Republiek

In de Republiek regeerden geen koningen of vorsten.

Kleine groep rijke burgers had het voor het zeggen in de stadsbesturen en Gewestelijke Staten: regenten.

Wat deed de stadhouder?

1. Aanvoerder leger en vloot
2. Ambtenaar die advies gaf aan de Staten-Generaal
3. Hij bestuurde een stad als een soort regent
4. Plaatsvervanger van Filips II in een gewest

Wat zijn regenten?

1. Edelen en geestelijken
2. Burgers met politieke macht
3. Ambtenaren
4. Koningen en keizers

GOUDEN EEUW

De handel in de Republiek nam enorm toe. 

- Amsterdam het centrum van de wereldhandel

Belangrijkste oorzaken:

handel met het Oostzeegebied

val van Antwerpen (1585)

Kunst

De Gouden Eeuw was een bloeiperiode voor de kunst

- veel beroemde schilders

Wetenschap in de Gouden Eeuw

De Gouden Eeuw was een bloeiperiode voor de wetenschap Er werden veel nieuwe ontdekkingen gedaan:

dieren, planten en volken.

Antoni van Leeuwenhoek

Microscopen

Wetenschappelijke
revolutie

• Spinoza: god verricht geen wonderen!

• Voor alle gebeurtenissen is een logische oorzaak!

Wat lijkt het meest op wetenschap in de gouden eeuw?

1. De bijbel heeft alles correct
2. Alles moet zelf onderzocht worden
3. Geloof is slecht voor de wetenschap
4. Wetenschap is alles realistisch maken