Goed Handelen: Les 2 en 3

• VLOG
• MBO
• Studiejaar 2

Welkom bij

Wie heeft zijn
presentatie ingeleverd?

Hoe lang ben je met
de presentatie bezig geweest?

Ik zit met een dilemma

3x Ethiek

Wat gaan we doen?

• Theorie moreel dilemma
• 3 soorten ethiek behandelen
• Eigen dilemma's bespreken
  
• Film kijken over moreel dilemma
  
• Toepassen op een dilemma

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat een moreel dilemma is
  
• Je kunt zelf voorbeelden van morele dilemma's noemen
• - Je kunt uitleggen wat deugden-, gevolgen-, en plichtethiek inhoudt​
  
•  Je kunt de 3 vormen van ethiek toepassen op een casus​
• Je kunt uitleggen hoe jij deze ethiek toepast.

Dilemma?

• Dilemma = Di – lemma; twee - veronderstellingen
  
• Met een dilemma bedoelt men een keuze uit twee of meer alternatieven, die even (on)aantrekkelijk zijn
  
• 2 of meer kanten
  
• Onmogelijke keuzes
  
• Je bent in tweestrijd

Soorten dilemma's

- klassieke dilemma's

- morele dilemma's

- ethische dilemma's

Klassieke dilemma's

een keuze tussen twee of meer alternatieven, 

waarbij de uitkomsten even onwenselijk of even 

gunstig zijn. 

Het kan het leven van de persoon veranderen als gevolg van de beslissing

meer dan simpele keuzes, omdat ze de persoon meestal aanzetten tot nadenken over de uitkomsten van de keuzes. 

Als gevolg hiervan kan een persoon bang zijn voor hun leven of veranderingen aanbrengen vanwege de keuze die ze in hun dilemma hebben gemaakt.

Klassieke dilemma's

Naar welke universiteit gaan?

Onzekerheid over welke baan je moet aannemen

Vraag je je af of je wel of niet naar een nieuwe stad moet verhuizen

Twee vrienden hebben tegelijkertijd een verjaardagsfeestje, waar ga jij naar toe?

Welke sport ga je spelen, voetbal of hockey

Welk shirt te dragen op de fotodag

Waar naar toe op een eerste date

Morele dilemma's

Het is een situatie waarbij je twijfelt tussen goed en

kwaad.

Je maakt een keuze op grond van je principes en waarden

Door je keuze kun je je belast, schuldig, opgelucht of twijfel voelen.

Het dwingt je vaak om te beslissen met welke optie jij kan leven, maar alle uitkomsten zijn hoe dan ook buitengewoon onaangenaam. 

Moreel dilemma

In hoeverre mag je een klein aantal (onschuldige) mensen doden om er meer te behouden / te beschermen?

Op sommige vragen is het echt moeilijk antwoord geven!

Moreel? dilemma?

Een moreel (of ethisch) dilemma ontstaat als er 

een botsing is tussen verschillende morele waarden. 

Het kiezen voor de ene waarde gaat dan ten koste van de andere waarde. 

Een voorbeeld van zo’n moreel dilemma is als volgt: een moraal van veel mensen is: “stelen is slecht”. Maar stel dat er een hele arme zwerver is die heel erg honger heeft en hij steelt een brood. Moet hij daar dan ook voor gestraft worden?

Als je ouders gaan scheiden, kies je dan voor je moeder of je vader?

Het zit in alledaagse dingen!

- Twee goede vrienden van jou hebben een relatie

- Je beste vriendin is vreemdgegaan en heeft het jou vertelt. Maar je mag niets tegen haar vriend zeggen.

- Haar vriend stapt de volgende dag op jou af en vraagt of jij weet waarom zijn vriendin zich zo vreemd gedraagt? 

- Wat doe je? 

- Is dit een dilemma?

Morele dilemma's

Voorbeelden:

Het klassieke "reddingsboot-dilemma", waarbij er 

slechts 10 plaatsen in de reddingsboot zijn, maar 

er zijn 11 passagiers op het zinkende schip. Er moet 

worden besloten wie er achterblijft.

Het 'trolley' probleem

Een man ontdekt dat hij een terminale ziekte heeft en besluit zijn vrouw om hulp te vragen bij het beëindigen van de pijn voordat het te erg wordt.

Met welk morele dilemma's heb jij te maken gehad?

Wat is goed handelen?

We gaan een film kijken waarin de hoofdrolspeler in een dilemma zit. 

Kijkvragen:
 - Wat is voor hem het dilemma?
 - Hoe lost hij dit op? 
 - Doet hij het goede of niet?

www.npostart.nl

Wat is goed handelen?

Kijkvragen:

 - Wat is voor hem het dilemma?
 - Hoe lost hij dit op? 
 - Doet hij het goede of niet?

ETHISCH

Ethische dilemma's

Je moet kiezen twee moreel verantwoorde opties, 

maar deze kunnen in strijd zijn met de vastgestelde grenzen van een bedrijf, een overheidsinstantie of 

de wet. 

Sommige ethische dilemma's kunnen te maken hebben met het volgen van de waarheid tegenover loyaal zijn aan een vriend; het volgen van de wetten of regels t.o.v. mededogen voor iemands benarde situatie; zorgen over een individuele persoon versus de grotere impact op een gemeenschap. 

Een ethisch dilemma verschilt van een moreel dilemma omdat het meer te maken heeft met het volgen van regels dan van het geweten.

ETHISCH

Ethische dilemma's

Ethische dilemma's zijn vooral belangrijk op medisch en strafrechtelijk gebied, en in loopbanen zoals sociaal werk en psychologie. 

de meeste ambtenaren moeten een ethische training volgen om veelvoorkomende dilemma's aan te pakken die ze kunnen tegenkomen tijdens het werken met het publiek. 

ETHISCH

Ethische dilemma's

Je gaat om met een vriend die niet erg populair is. 

Je komt andere vrienden tegen die je uitnodigen 

om met ze om te gaan, maar ze willen niet dat je 

vriend komt.

Een arts weigert een terminale patiënt morfine te geven, maar de verpleegster kan zien dat de patiënt doodsangst heeft.

Een administratief medewerker ontdekt dat haar baas geld witwast en ze moet beslissen of ze hem wil aangeven

Een overheidscontractant ontdekt dat inlichtingendiensten hun burgers illegaal hebben bespioneerd, maar is contractueel en wettelijk verplicht om dat geheim te houden.

Waar houdt ethiek zich mee bezig?

1. wet en regelgeving
2. morele vraagstukken
3. gewoonten aanleren
4. bescherming van beroepsgroepen

‘Het kritisch en systematisch nadenken over de moraal’

Nadenken / discussiëren over goed handelen. Wat is goed in een concrete / praktische situatie?

Op basis van waarden en normen goed en kwaad afwegen.

www.zorgethiek.nu

ETHISCH

Plichtethiek

Word ook wel

 beginselenethiek 

of principe-ethiek 

genoemd.​

Wat goed en fout is, 

wordt bepaald door 

de plicht of het beginsel 

(principe)

Immanuel Kant

ETHISCH

Plichtethiek

Voorbeeld

De Verenigde Naties hebben met elkaar 

afgesproken dat martelen van gevangenen niet 

mag.​

 

​Stel: Op school is een bom geplaatst door een terrorist. Hij wordt overmeesterd, maar wil niet vertellen waar de bom ligt. ​

  

Vraag: Mogen wij hem martelen om zo de levens van 400 studenten en personeel te redden of niet?​

ETHISCH

Belangrijke regels bij Plichtethiek

1. Beginsel van wederkerigheid = wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet​

2. Mens als doel = de mens mag nooit als middel gezien worden​

3. Beginsel van universaliteit = geldt voor wat ik nu doe ook voor andere mensen en andere situaties? Dan is het een goede oplossing.

ETHISCH

Gevolgen-

ethiek

Hier gaat het niet om een beginsel, maar om wat het gevolg is van een handeling.​

Het gevolg bepaald wat goed of fout is.​

 

Het doel heiligt de middelen​

Jerremy Bentham

ETHISCH

Gevolgen-

ethiek

Voorbeeld

De Verenigde Naties hebben met elkaar 

afgesproken dat martelen van gevangenen niet 

mag.​

 

​Stel: Op school is een bom geplaatst door een terrorist. Hij wordt overmeesterd, maar wil niet vertellen waar de bom ligt. ​

  

Vraag: Mogen wij hem martelen om zo de levens van 400 studenten en personeel te redden of niet?​

ETHISCH

soorten Gevolgen-

ethiek

Hedonisme: het goede = iets dat maximaal genot en een minimum aan pijn oplevert.​

​

Egoïsme: het goede = zo goed mogelijk je eigenbelang volgen​

​

Utilisme: het goede = iets dat het meeste geluk voor de grootste groep mensen oplevert ​

ETHISCH

Deugden-

ethiek

Wat goed is wordt bepaald door de deugdelijkheid van de mens​

Deugden zijn karaktereigenschappen waarin je het juist midden vindt tussen twee uitersten.​

Voorbeeld:​

Moed is het juiste midden tussen laf en overmoed​; 

Zorgvuldigheid is het juiste midden tussen perfectionisme en onzorgvuldigheid​

Aristoteles

Welke ethiek is in het filmpje toegepast?

Plichtethiek

Gevolgenethiek

Deugdenethiek

Geen idee

ETHISCH

Toepassen

Je krijgt een moreel dilemma, werk dat uit met een groepje van 3 of 4 studenten. 

Je past één van ethische theorieën toe die we in deze les behandeld hebben (deugden, gevolgen of principe-ethiek) ​

Kies nu een oplossing voor het dilemma vanuit de door jullie gekozen ethiek.