Doelgroepenkennis cognitieve stoornissen

• Doelgroepenkennis
• HBO
• Studiejaar 2

Interactieve les

Door:

Mariël Apon

Wendy Schijvens

Loes van Setten van der Meer

test test

Waar denk je aan bij een
neurocognitieve stoornis?

Wat is een cognitieve functie?

Functies die te maken hebben met het verwerken van informatie. 

Voorbeelden zijn:

• waarneming
• Aandacht
• Concentratie
• Geheugen
• Oriëntatie
• Taalgebruik
• Vaardigheden 

Cognitieve stoornissen die problemen geven in het dagelijks leven

• Vergeetachtigheid
• Problemen niet kunnen oplossen
• Verstoring van het dag- en nachtritme
• Verdwalen
• Zichzelf en het huishouden niet meer verzorgen
• Apathie

Deze problemen kunnen verschillende oorzaken hebben.

Welke ziekten zijn er gelinkt aan een neurocognitieve stoornis 

• Delier
  
• Hersenaantasting door een somatische aandoening, middel of medicatie
  

Dementie:

• Vasculaire Dementie (hersenaantasting)
• Hersenaantasting met lewylichaampjes, ookwel Lewy body dementie
• Frontotemporale hersenaantasting
• Alzheimer

Schematisch overzicht neuro cognitieve achteruitgang

Schematisch overzicht neuro cognitieve achteruitgang

Alzheimer / Dementie

We hebben ons vooral gericht op Dementie.

Dit omdat we een goed praktijkvoorbeeld van Wendy hebben kunnen gebruiken in ons onderzoek en uitwerking.

Het verschil tussen Alzheimer en Dementie is dat Alzheimer een vorm van Dementie is maar niet alle vormen van Dementie zijn Alzheimer.  Dementie is dus een verzamelnaam voor verschillende soorten ziekten die de hersenen aantasten en waardoor iemand acheruit gaat in functioneren. Alzheimer is de bekendste vorm van Dementie. 

Welke vorm van dementie komt het meeste voor?

1. Vasculaire dementie
2. Combinatie van vasculaire en Alzheimer
3. Ziekte van Alzheimer
4. Body Lewy dementie

Welke verschijnselen horen NIET bij Alzheimerdementie?

1. vergeetachtigheid, argwaan en agressiviteit
2. vrolijkheid, onrust en gedragsveranderingen
3. taalproblemen, desoriëntatie en kwijtraken van spullen
4. agressiviteit, nierstenen en jicht

Dementie

Dementie: informatie wordt niet goed verwerkt, er gaan zenuwcellen in de hersenen kapot

50 hersenziektes

Denkstoornissen (=Cognitieve stoornissen)

In Nederland hebben ruim 280.000 mensen dementie. Hiervan zijn 12.000 mensen jonger dan 65 jaar. 

De kans op dementie neemt sterk toe met de leeftijd. Boven de 90 jaar = 40% een vorm van dementie

De kans om dementie te krijgen is 1 op de 5, bij vrouwen zelfs 1 op de 3. Mensen met dementie leven gemiddeld 8 jaar met de ziekte. 70% van de mensen met dementie 

woont thuis.

Oorzaken dementie

• Een hoge leeftijd. Hoe ouder je bent, hoe meer kans je op dementie hebt.
  
• Een onbehandelde hoge bloeddruk.
  
• Een verhoogd cholesterol
• Diabetes mellitus
• Overgewicht
• Roken
• Ziekte van Parkinson
• Ook kan erfelijkheid een rol spelen maar dit komt nauwelijks voor

Verschijnselen Alzheimer dementie

Geheugenstoornissen

Afasie: moeite om woorden te vinden en problemen om zich uit te drukken met taal

Apraxie: verminderd vermogen om motorische handelingen uit te voeren

Agnosie: onvermogen om objecten te herkennen

Stoornissen in uitvoerende functies : zoals rekenen, logisch nadenken, plannen

Vergeetachtigheid is misschien wel het bekendste symptoom van dementie, maar zeker niet het enige. Naast het geheugen tast de ziekte ook uw spraak, motoriek (bewegen), oriëntatie, gedrag en persoonlijkheid aan. De gevolgen hiervan merkt je direct in het dagelijks leven. 

Verschijnselen Alzheimer dementie

Geheugenstoornissen

- Nieuwe informatie niet meer opnemen.

- Opgeslagen informatie moeilijk ophalen

Cognitieve stoornissen

- Afasie/ Taalstoornis

- Apraxie/ Verminderd vermogen van het uitvoeren van motorische handelingen

- Agnosie/ onvermogen om objecten te herkennen

Dementie en diagnose

Diagnose

Reden om naar de huisarts te stappen:

Geheugenproblemen of verandering van gedrag of karakter

 

Algemeen onderzoek:

MRI-scan en PET-scan

Bloedonderzoek

Neurolopsychologisch onderzoek:

Executieve functies:

Plannen

Organisatie

Cognitieve flexibiliteit

Doelgericht gedrag

Timemanagement

Voorbeelden als deze functies niet meer lukken:

- Geen activiteiten meer kunnen organiseren

- Impulsief gedrag

- Niet meer flexibel kunnen omgaan met veranderingen 

- Obsessief gedrag (zoals steeds tellen, zingen, tikken of hetzelfde gedrag vertonen)

- Moeite hebben met passend reageren in sociale interacties

- Problemen met emotie regulatie

Dementie en nu?

• Blijf zo lang mogelijk actief. 
• Houd contact met familie en vrienden. 
• Collega's kunnen helpen en willen vaak ook blijven helpen.
• Een vast dagritme helpt ook om overzicht over de dag te houden. 
• Schrijf notities op voor jezelf
• Schaam je niet voor je dementie maar praat erover
• Zoek hulp als er dingen niet meer lukken
• Lotgenoten contact kan helpen

Dementie en familie

Er zijn verschillende instanties waar je terecht kunt als je geconfronteerd wordt met een familielid met dementie.

• Casemanager: deze persoon helpt bij de problemen die in het gezin kunnen voorkomen. Denk hierbij aan het maken van planning of bemiddelen met andere instanties zoals bijvoorbeeld hulp in de huishouding. 

Welke behandelmethodes zijn er?

Behandelmethodes zijn er niet, wel kun je symptomen onderdrukken, verhelpen of dragelijker maken. 

• Antidepressiva: dit wordt voorgeschreven door een arts.
• Het medicijn Rivastigmine om de verschijnselen te verminderen. Aandacht, concentratie en spraakvermogen kunnen hierdoor verbeteren
• Cholinesteraseremmers: Deze medicijnen verminderen de afbraak van neurotransmitter acetylcholine, die verlaagd is bij mensen met alzheimer. Ze kunnen alleen vertragen maar niet positief werken op het geheugen. 
• Psychologische begeleiding

Opleidingen waar je te maken krijgt met dementie

Als je na de opleiding Zorg en Welzijn op het VMBO kiest voor een mbo-opleiding kun je tijdens of na je opleidingen een cliënt met een neurocognitieve stoornis tegenkomen.

• Mantelzorger - geen opleiding
• Doktersassistente -  MBO niveau 3
• Verzorgende IG - MBO niveau 3
• Helpende welzijn - MBO niveau 2
• Verpleegkundige - MBO niveau 4 of HBO
• Persoonlijk begeleider / casemanager - MBO - HBO
• GGZ -  MBO of HBO

Een belangrijke eigenschap die je helpt bij het omgaan met deze doelgroep is geduld en inlevingsvermogen.

Bronnen

Alzheimer Nederland. (2020, september 10). Alzheimer Nederland. Opgehaald van Alzheimer Nederland: https://www.alzheimer-nederland.nl/

Lesson up. (2021, januari 9).   

Mental Health First Aid. (2019). Mental Health First Aid handboek. Eindhoven: Mental Health First Aid.

van Deth, R. (2019). Psychiatrie . Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

ZorgkaartNederland. (2015, januari 15). Opgehaald van Zorgkaartnederland: https://www.zorgkaartnederland.nl/aandoeningen/dementie/artikelen/wat-zijn-de-oorzaken-van-dementie

Vragen?

Bedankt voor jullie aandacht en succes met leren!

Wendy, Mariël en Loes