Leesvaardigheid

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 1,3

Herhalingles begrippen leesvaardigheid

Je weet wat er bedoeld wordt met:

  opbouw tekst 

lees strategieën -onderwerp- deelonderwerp- tekstsoort- tekstdoel

- kernzin -  hoofdgedachte -tekstverband- signaalwoord-  feit- mening- argument-conclusie

objectief- subjectief- betrouwbaarheid- bron

Vandaag

Lesdoelen:

Herhaling belangrijkste begrippen/theorie leesvaardigheid

Aan de slag met & 4. Tekstdoelen en publiek

Maken : opdracht 1-6 

Lesdoelen 

Aan het einde van de les zijn de de begrippen bij Lezen herhaald.

Aan het einde van de les kan je vragen beantwoorden bij teksten die te maken hebben met de herhaalde begrippen.

Leesstrategieën/leesmanieren

Je begrijpt teksten beter als je bewust nadenkt over de manier waarop je leest. De leesmanier hangt af van het doel dat je hebt.

 

- Verkennend ( soort tekst/ onderwerp  leeshouding: je stelt vragen, denkt aan wat je al weet, ziet voor je wat je leest en lost dingen op die je niet begrijpt.)

- Zoekend (scannend) Je leest niet de hele tekst, maar zoekt gericht naar de informatie die je nodig hebt.

- Grondig  Je wilt de hele tekst begrijpen. (wat je niet weet, zoek je op)

Noem 3 leesstrategieën

Tekstdoel	Wat wil de schrijver?	Tekstsoorten
Informeren	De schrijver wil informatie verstrekken, iets nieuws laten weten	nieuwsbericht, artikel in krant of tijdschrift, verslag, folder, schoolboektekst
Uitleggen	De schrijver wil uitleg of instructie geven	handleiding, gebruiksaanwijzing, recept, schoolboektekst
Mening geven	De schrijver wil een of meer meningen laten zien, de mening van de lezer vormen	artikel in een krant of tijdschrift
Overtuigen	De schrijver wil overtuigen van een mening, waarschuwen of adviseren	beoordeling, recensie, blog, column, ingezonden stuk
Amuseren	De schrijver wil amuseren, gevoelens tot uitdrukking brengen of gevoelens oproepen	verhaal, gedicht, column, blog
Activeren	de schrijver wil tot handelen aansporen, overhalen, de lezer aansporen iets te doen	advertentie, poster, folder, flyer, ingezonden stuk, brief

Noem 4 tekstdoelen!

Amuserende tekst

Amuseren: 

de lezer vermaken met 

een grappige tekst.

Wat wil de schrijver met het tekstdoel 'amuseren'?

Wat is het doel van het recept op de vorige slide?

1. Informeren
2. Mening geven
3. Amuseren
4. Uitleg geven

De schrijver wil dat je iets wel of niet gaat doen.
DOEL?

1. overhalen/aansporen
2. amuseren
3. overtuigen
4. informeren

De schrijver wil zijn mening geven.
DOEL?

1. Uitleg geven
2. overtuigen
3. informeren
4. activeren

Wat is het doel van de meeste krantenartikelen?

1. Informeren
2. amuseren
3. Uitleg geven
4. Overtuigen

Tekstopbouw

- Een tekst is altijd opgebouwd uit drie onderdelen: Inleiding, kern en slot

- In de alinea’s van het middenstuk behandelt de schrijver het onderwerp van de tekst, waarbij elke alinea gaat over een nieuw deelonderwerp. 

- Vaak maken tussenkopjes duidelijk wat het deelonderwerp is in een of meer alinea’s.

Tekstopbouw

Onderwerp: Waar de tekst over gaat in een paar woorden

Deelonderwerp: Het onderwerp van een alinea

Kernzinnen: de belangrijkste zin uit een alinea

Hoofdgedachte: Waar de hele tekst over gaat in een zin (geen vraagzin!)

Bekijk de tekst.

Hoeveel alinea's heeft de tekst op de vorige slide?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

In welke drie onderdelen is een tekst verdeeld?

Het onderwerp van een tekst

Hoe vind je het onderwerp van een tekst?

1.

Het onderwerp van een tekst

Het onderwerp van de tekst noteer je in:

1. Een paar woorden.
2. Een hele zin.
3. In twee of meer zinnen.

Wat is een deelonderwerp?

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over school?

1. De dierenwinkel
2. De geschiedenis van voetbal
3. Pauzes in de aula
4. Zakgeld

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over politiek?

1. Gezelschapsspellen
2. Verkiezingen
3. Vakantiereizen
4. De woestijn

Hoe noemen we ook alweer de belangrijkste zin uit een alinea? Meestal de 1e, 2e of laatste zin.

Inleiding

- het onderwerp van de tekst noemen;

- een belangrijke vraag over het onderwerp stellen;

- een probleem noemen;

- een grappig of herkenbaar verhaaltje vertellen;

- iemands persoonlijke ervaring vertellen;

- de aanleiding noemen waardoor de tekst geschreven is – er gebeurde iets, waardoor het logisch was om nu deze tekst te schrijven. Voorbeelden: er is een onderzoek gedaan, er is een boek verschenen, iets is in het nieuws of het is een bepaalde datum, periode of seizoen.

Noem 1 manier hoe de schrijver een tekst kan inleiden

Slot

- een samenvatting geven;

- een conclusie trekken;

- antwoord geven op een belangrijke vraag;

- de oplossing voor een probleem geven;

- een advies geven of een oproep doen.

Noem 1 manier hoe de schrijver een tekst kan afsluiten

Hoofd- en bijzaken

Om een tekst samen te vatten, ga je op zoek naar de belangrijkste informatie, oftewel de hoofdzaken van de tekst. Deze vind je in de kernzinnen.

De rest van de alinea’s bestaat uit uitleg of voorbeelden bij de kernzin. Dat zijn de bijzaken van de tekst. Deze neem je niet op in een samenvatting. Uitzondering hierop zijn schoolboekteksten, want daarin heb je de uitleg en de voorbeelden vaak nodig om de stof goed te kunnen begrijpen.

Hoofdgedachte

Wat de schrijver van de tekst over een onderwerp schrijft,

noem je de HOOFDGEDACHTE.

Met andere woorden: de hoofdgedachte is het onderwerp + dat wat daarover verteld wordt.

Wat is een hoofdgedachte?

1. Dat wat de hoofdpersoon denkt.
2. Wat de schrijver over het onderwerp te zeggen heeft.
3. De reden waarom de schrijver de tekst heeft geschreven.
4. De mening van de hoofdpersoon.

Tekstverbanden!!!

Tekstverband	Uitleg	Signaalwoorden
Opsomming	Na elkaar opnoemen van een aantal punten of onderdelen	ten eerste, ten tweede, vervolgens, ook, bovendien, ten slotte, tot slot
Tegenstelling	Twee dingen opnoemen die tegenover elkaar staan, die verschillend zijn	maar, echter, daar staat tegenover, enerzijds/anderzijds, toch
Reden	Waarom iemadn iets doet, waarom iets gebeurt	omdat, want, daarom, immers
Voorbeeld	Een uitspraak wordt gevolgd door een of meer voorbeelden	bijvoorbeeld, als, zo, voorbeeld

Noem de tekstverbanden die je kent

Youri ging naar school, maar was eigenlijk verkouden.

1. Tegenstelling
2. Opsomming
3. Reden
4. Voorbeeld

Welke 2 signaalwoorden horen bij een 'opsommend' verband?

1. Dus, echter
2. Vervolgens, ook
3. Als, voordat
4. Verder, samengevat

Noem twee signaalwoorden bij een tegenstelling

Aan de slag met Nieuw Nederlands boek of online

Meer dan Lezen :

& 4. Tekstdoelen en publiek

Maken : opdracht 1-6

FEIT (objectief)

- Uitspraak over iets wat waar of niet waar is

- Een feit kan je controleren

Voorbeeld van een feit:

De helft van de veertienjarigen in Nederland krijgt €50,00 kleedgeld per maand.

Noteer een feit over 4 of 5 mei

Mening (subjectief) en argument

Als je iets vindt, is dat je mening.

Te herkennen aan woorden als:

Ik vind

Mijn mening is....

Mijns inziens...

Om je mening te ondersteunen, gebruik je argumenten. (redenen waarom je iets vindt)

Controlerende vragen voor het beoordelen van de betrouwbaarheid van bronnen:

• Wanneer is de bron gemaakt?  Hoe minder tijd tussen de gebeurtenis en het maken van de bron, hoe betrouwbaarder.

• Hoe is de maker aan zijn informatie gekomen? Hoe minder tussenschakels, hoe betrouwbaarder.

• Welke bedoeling heeft de maker van de bron? Hoe minder persoonlijk en partijdig, hoe betrouwbaarder.

Conclusie:

Als een schrijver in een tekst zijn mening en argumenten weergeeft (of meningen en argumenten van anderen), dan sluit hij vaak af met een conclusie. 

Hij herhaalt dan vaak in het kort zijn mening en argumenten. 

Een conclusie herken je aan signaalwoorden zoals: dus, concluderend, dat betekent, kortom, al met al ...

	Handbal is een vermoeiende sport.
	Bij handbal is het rechthoekige speelveld 40 meter lang en 20 meter breed.
	... , want je moet minstens drie sets lang springen en heen en weer rennen.

Mening

Feit

Argument

Staat hier een feit, mening of argument?

Omdat hij vreemde ideeën heeft.

1. Feit
2. Mening
3. Argument

Wat is een betrouwbare bron?

1. Een persoonlijke mening
2. Een ongeverifieerde blog
3. Een boek van een expert
4. Een wetenschappelijk artikel

Waarom is bronvermelding belangrijk?

1. Het kost tijd
2. Is alleen voor academisch werk
3. Geeft inzicht in de oorsprong
4. Verhoogt de geloofwaardigheid

Wat maakt een bron onbetrouwbaar?

1. Peer-reviewed artikelen
2. Geen referenties
3. Verouderde informatie
4. Recente gegevens

Hoe goed beheers je
de behandelde lesdoelen bij leesvaardigheid?

😒🙁😐🙂😃