T5: BS4 De nieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Uitscheiden

Aansluiten op...

- de leverfuncties die vandaag belangrijk zijn:

> maakt schadelijk stoffen onschadelijk,

> afbraak overtollige stoffen (stofwisseling)

- de lever geeft (afval)stoffen af aan je bloed,

- afvalstoffen moeten door de nieren uitgescheden worden.

Leerdoelen:

- Je kunt de bouw, werking en functies van de nieren en de urinewegen beschrijven.

- Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de nieren (homeostase)

Nieren

Taak van de nieren:

• Afvalstoffen verwijderen uit het bloed (uitscheiding)
• Constant houden van de osmotische waarde van het bloed en het interne milieu

Bouw van de nier

Nier is opgebouwd uit vier duidelijk te onderscheiden onderdelen:

• Nierkapsel
• Nierschors 
• Niermerg 
• Nierbekken

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt

hoe werkt ADH?

Doorbloeding nieren

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren.

Hart -> aorta -> nierslagader -> kleinere nierslagadertjes -> Glomerulus -> haarvaten rond nierbuisjes  -> kleinere nieradertjes ->  nierader  ->

--> onderste holle ader --> Hart

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Niereenheid / nefron

Vorming urine

In een niereenheid (nefron) wordt urine gevormd.

De ultrafiltratie in lichaampjes van Malpighi --> vorming van voorurine

Terugresorptie heropname bruikbare stoffen in het bloed: lis van Henle, verzamelbuis, tubulus

Vorming van urine

Lichaam van Malpighi

Door bloeddruk wordt deel van het bloed uit glomerulus in de holte van het kapsel van Bowman wordt geperst: Ultrafiltratie

Vocht in kapsel van Bowman: voorurine.

Voorurine bevat:

water/glucose/aminozuren/opgeloste zouten/afvalstoffen

Voorurine bevat geen:

eiwitten/bloedcellen/bloedplaatjes

Lis van Henle

Met name in lis van Henle vindt Terugresorptie plaats.

In dalende deel vooral water (osmo waarde stijgt).

In stijgende deel vooral zouten (osmo waarde daalt). 

Vorming urine

De urine vorming hangt af van een aantal factoren:

• De hoeveelheid opgenomen vocht.
• De hoeveelheid opgenomen zouten.
• De hoeveelheid vocht en zouten die je verliest door transpiratie.
  

Urine

Elke dag produceer je  ±180 liter voorurine. Na terugresorptie blijft er maar 1% voorurine over: 1,5 - 2L urine.

Ong. 178L water, 1,5kg keukenzout en 270gr glucose teruggeresorbeerd. 

Urinewegen

Urine sijpelt vanuit de verzamelbuizen in de nierkelken.

Hier beginnen de urinewegen.

De volgende organen maken deel uit van de urinewegen:

• Nierkelken
• Nierbekken
• Twee urineleiders
• Urineblaas
• Plasbuis

Urineblaas (vesica urinae)

Leerdoelen:

- Je kunt de bouw, werking en functies van de nieren en de urinewegen beschrijven.

- Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de nieren (homeostase)

maken

Maken opdracht 35 t/m 43 en begrippenlijst