5.4 Criminaliteit

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Maatschappijleer

5.3 De Trias Politica

5.4 Criminaliteit

Wat bespraken we in 5.3?

• Trias politica

• Wetgevende macht

• Uitvoerende macht

• Rechterlijke macht

• Trias politica in autoritaire staten

• Legaliteitsbeginsel

Trias politica in autoritaire staten

• In autoritaire staten bestaat de trias politica niet of zijn de machten niet  gescheiden. Bijvoorbeeld: rechters worden alleen benoemd als ze beloven de regering te steunen.

• Meestal heeft de partij van de machthebbers een grote meerderheid in het parlement. Wetten die de regering indient, worden meestal zonder veel discussie aangenomen.

Het legaliteitsbeginsel

• Bij de trias politica hoort het legaliteitsbeginsel: iedere handeling van de overheid moet gebaseerd zijn op een wet.
• De uitvoerende macht mag pas een wet invoeren als de wetgevende macht deze goed gekeurd heeft. 
• En de rechterlijke macht kan iemand pas veroordelen als in een wet staat iets strafbaar is. 

Beheers je de leerdoelen van 5.3? 

• Kun je uitleggen wat de trias politica is en welk doel deze heeft? 

• Kun je de verschillende machten benoemen en toelichten? 

• Kun je uitleggen wat het legaliteitsbeginsel is en welk doel

dit heeft? 

5.4 Criminaliteit

Planning

Uitleg 5.4

Zelfstandig werken

Kijken: De kennis van nu: Meer grip op criminaliteit

Leerdoelen

 Je kunt uitleggen wat criminaliteit is.

• Je kunt het verschil uitleggen tussen overtredingen en misdrijven en hiervan voorbeelden geven.

• Je kunt uitleggen dat criminaliteit tijdgebonden (relatief) en plaatsgebonden is en hiervan voorbeelden geven.

Wat komt er aan de orde? 

• Het strafrecht

• Overtreding of misdrijf

• Wat is criminaliteit

• Tijd- en plaatsgebonden criminaliteit

• Risicofactoren

Het strafrecht

In een rechtsstaat worden wetten ook echt gehandhaafd. Iedereen kan naar de rechter stappen.

• Voor conflicten tussen mensen is er het burgerlijk recht.
  
• Voor conflicten met de overheid is er het bestuursrecht.
• Voor zaken als diefstal is er het strafrecht: de aanpak van gedrag dat volgens de wet verboden is.

Het strafrecht

Over asociaal gedrag, zoals voordringen bij de kassa, staat niets in de wet. Het is dus niet strafbaar.

Zaken als diefstal en mishandeling zijn wel strafbaar. Dit soort zaken staan in het Wetboek van Strafrecht.

In het strafrecht kijkt een rechter of er sprake is van een strafbaar feit en welke straf daarbij hoort. Een strafbaar feit noemen we ook wel een delict.

Overtreding of misdrijf

De wet maakt verschil tussen overtredingen en misdrijven. Overtredingen zijn strafbare feiten die minder erg zijn.

Bijvoorbeeld: op je brommer zonder helm rijden.

Misdrijven zijn ernstige strafbare feiten.

Bijvoorbeeld: vernieling, handel in drugs, diefstal, inbraak en moord

Misdrijf of overtreding? 

Bij misdrijven:

• word je verhoord door de politie

• als het ernstig is, volgt altijd een rechtszaak

• gelden zwaardere straffen (>1 jaar gevangenis) 

• krijg je een strafblad

Geldezels 

Kijkvragen: 

Is er bij geldezels sprake van een misdrijf? Of van een overtreding? 

En wat zijn de gevolgen als je een strafblad hebt?

Wat is criminaliteit? 

Eigenlijk valt alles wat wettelijk verboden is onder criminaliteit.

Maar iemand die een overtreding is geen crimineel. Daarom is de beste omschrijving van het begrip criminaliteit: alle misdrijven zoals die in de wet staan.

Tijd- en plaatsgebonden criminaliteit

Welke misdrijven in de wet staan, is niet altijd en overal hetzelfde.

Criminaliteit is tijdgebonden (relatief): onze ideeën over wat strafbaar zou moeten zijn, veranderen.

Criminaliteit is ook plaatsgebonden: wat is toegestaan in Nederland, kan in een ander land strafbaar zijn.

Risicofactoren

Risicofactoren zijn omstandigheden die de kans op crimineel gedrag vergroten.

Bijvoorbeeld:

• onveilige opvoeding

• groepsgedrag

• alcohol of drugs

• spijbelen en schooluitval

• biologische factoren 

Risicofactoren

• Risicofactoren geven niet aan dát iemand crimineel wordt.
• De meeste spijbelaars en mensen die alcohol drinken, plegen geen misdrijven.

Crimineel gedrag is dan ook heel lastig te voorspellen.

Zelfstandig werken

5.4 Criminaliteit

Lezen: blz. 80 en 81

Maken: opgave1 t/m 19 (124 t/m 128)

Leren: begrippen > Quizlet bij Content op It's

Klascode voor LessonUp =   hdkac

De klascode voor Thema's Online = 691144

5.4 Criminaliteit

Planning

Journaal kijken 11.40

Herhalen 5.4

Mag dat? Groepsopdracht

Zelfstandig werken

www.rtl.nl

Planning

Herhalen 5.4

Mag dat? Groepsopdracht

Zelfstandig werken

Overtredig of misdrijf?

De wet maakt bij delicten verschil tussen overtredingen en misdrijven. 

Door rood rijden is een overtreding. Overtredingen zijn strafbare feiten die minder ernstig zijn. Je krijgt een boete, maar hoeft niet naar de rechter. 

Diefstal, verkrachting of moord zijn voorbeelden van misdrijven. Misdrijven zijn ernstige strafbare feiten.

Risicofactoren

Er zijn verschillende factoren die ervoor zorgen dat iemand verhoogde kans heeft om crimineel gedrag te vertonen.

Risicofactoren > De omstandigheden die de kans op crimineel gedrag vergroten.

We bespreken in deze paragraaf 5 individuele risicofactoren en 2 maatschappelijke risicofactoren 

Individuele risicofactoren

Wanneer er sprake is van één of meer van de volgende factoren wordt de kans om crimineel gedrag te gaan vertonen vergroot: 

• een slechte opvoeding.
  
• groepsdruk van vrienden.
  
• alcohol of drugs.
  
• spijbelen of schooluitval.
  
• biologische factoren zoals psychische stoornissen.
  

Je kan uitleggen wat individuele risicofactoren voor crimineel gedrag zijn.

Maatschappelijke factoren

Naast persoonlijke kenmerken zijn er ook algemene (maatschappelijke) omstandigheden die crimineel gedrag beïnvloeden:

• Er gelden minder strenge normen dan vroeger.
  
• Er is minder sociale controle dan vroeger > hierdoor is de pakkans kleiner geworden.
  

Je kan uitleggen welke maatschappelijke omstandigheden crimineel gedrag kunnen versterken.

Welke maatschappelijk factoren speelt een rol bij cybercrime? Leg je antwoord uit.

Opvallende groepen

Bepaalde groepen in de samenleving komen vaker voor in de misdaadstatistieken, zoals:

• Jongens en mannen (95% van de gevangenen zijn man).
  
• Jongeren tussen de 16 en 23.
  
• Mensen met een niet-westerse migratieachtergrond.

Criminaliteit naar leeftijdscategorie

Mag dat? 

Pak blz 82 en 83 erbij. 

1. We lezen de teksten met elkaar

2. We maken groepjes

3. Bedenk argumenten die passen bij de stelling die onder de bronnen staan.

4. In het groepje spreek je af wie VOOR en WIE tegen is. Deze rol wisselen jullie bij elke stelling/elke bron

Let op:   Verdeel jullie groepje in voor- en tegenstanders.

Gebruik passende argumenten en laat je niet teveel leiden door 'onderbuikgevoelens'

Noem een argument VOOR en een argument TEGEN
de doodstraf

Mag dat? 

Pak blz 82 en 83 erbij. Lees de tekstjes en bespreek met je groepje de volgende stellingen:

• 'In geval van nood moeten mensen het recht hebben om dodelijk geweld te gebruiken'
• 'Je bent niet strafbaar als je een delict pleegt omdat je niet anders kan'
• 'Gepast of ongepast geweld'
• 'Wat weegt zwaarder: Privacy of veiligheid? '

Let op:   Verdeel jullie groepje in voor- en tegenstanders.

Gebruik passende argumenten en laat je niet teveel leiden door 'onderbuikgevoelens'

Zelfstandig werken

5.4 Criminaliteit

Lezen: blz. 80 en 81

Maken: opgave1 t/m 19 (124 t/m 128)

Leren: begrippen > Quizlet bij Content op It's

Klascode voor LessonUp =   hdkac

De klascode voor Thema's Online = 691144