Steden en burgers - leidende vraag 2 (opfris en de 80jarige oorlog)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Steden en burgers (opfris en LV2)

Samenvattend:

Brugge

Rond 1300 vormden Vlaanderen en Brabant het economische zwaartepunt van de Nederlandse gewesten. 

 In Brugge combineerden handelaren de principes van de wisselbrief en de bank tot de eerste koopmansbeurs.   

wisselbrief

• Geldwisselaar heeft een goed beveiligd huis (Italiaans: cassa)
• Als je geld laat opslaan krijg je een bewijs (wisselbrief).
• In plaats van met geld, kun je nu ook met een wisselbrief betalen bij een ander.

Koopmansbeurs

Ontmoetingsplaats voor alles wat met handel te maken had. 

 Functies:

• Verzekeringen en leningen afsluiten
• aandelenhandel 
• huur van scheepsruimte, pakhuizen en personeel.
• Informatiecentrum (krantje wisselkoersen)

De koopmansbeurs had een enorme aantrekkingskracht op handelaren uit de hele wereld. 

Antwerpen en Amsterdam

Antwerpen had een goede verbinding met het Europese

achterland en was toegankelijk voor de nieuwe, grotere zeeschepen. 

Het noordelijke Amsterdam werd in de loop van de 14e eeuw een gespecialiseerde voorhaven voor de graanhandel met het Oostzeegebied.

Bijzonderheden in de stad

Behalve van de adel, nam de stedelijke burgerij ook taken van de geestelijkheid over, zoals sociale zorg en onderwijs, en ontwikkelde zij ideeën over het algemeen belang of   bonum commune van de

stedelingen. 

Met de vestiging van bedelorden en begijnhoven probeerde de geestelijkheid omgekeerd aansluiting te vinden bij een meer individuele geloofsbeleving van stedelingen, de moderne devotie.

Geert Grote

1. Geboren in Deventer, 1340
2. Theoloog die predikte in de landstaal!
3. Kritiek op de rijkdom van de kerk
4. De beweging die hij begon staat ook wel bekend als De Moderne Devotie. Hierin is veel aandacht voor het eigen geweten en dus minder voor de kerk
5. Grote heeft vele  geestelijken beïnvloed o.a Erasmus

 

Vraag: welk gegeven over Geert Grote/Moderne Devotie staat op gespannen voet met het streven naar centralisatie door vorsten denk je? Waarom? In welk opzicht was Geert Grote geen bedreiging?

Begijnhoven

• Lekengemeenschap alleenstaande vrouwen
• Huisjes, tuintjes etc. in de buurt van een kerk 

Bedelorden

• Monikken die leven van liefdadigheid

In de late middeleeuwen kwam de positie van de steden onder druk te staan. Het particularisme van de Brabantse en Vlaamse steden botste met het beleid van de Bourgondische hertogen die in de 15e eeuw grip probeerden te krijgen op bestuur en rechtspraak in hun Nederlandse gebieden. (centralisatie)

Mede doordat zij een centrale rol in de handel met Spaanse en Portugese koloniën in kon nemen, profiteerde Antwerpen hier het meeste van en nam zij de centrale positie van Brugge over. 

Zelf doornemen: 80 jarige oorlog

In de 16e eeuw zetten de Habsburgse vorsten Karel V en Philips II de centralisatiepolitiek door en breidden deze vanwege de opkomst van lutheranisme en calvinisme uit naar de godsdienst. Zij wilden het protestantisme, dat zich concentreerde in de steden, terugdringen. Na de Beeldenstorm en het harde optreden door Alva brak er onder leiding van Willem van Oranje een opstand uit tegen het Spaanse gezag. 

Door de opstand, die in de praktijk een oorlog tegen steden was, verloor Antwerpen vanaf 1585 haar stapelmarktfunctie en trokken veel kapitaalkrachtige inwoners naar Holland. De noordelijke gewesten stichtten een republiek. Vanaf de oprichting van de VOC in 1602 ontwikkelde die zich tot een handelsgrootmacht met een wereldwijd handelsnetwerk