Differentiëren

• onderwijs
• HBO
• Studiejaar 2

Themabijeekomst 24 maart 2021

Welkom!

Themabijeenkomst over differentiëren

voor LWS2 en LWS3 

OSZ-studenten 

Even voorstellen.......

Gerdi Steenbergen

schoolopleider Ichthus College Dronten

docent wiskunde

mentor 4tl

Doelstellingen

Aan het eind van deze bijeenkomst weet je waarom het belangrijk is om te differentiëren, heb je een aantal manieren aangereikt gekregen om te gebruiken en heb je nagedacht over hoe jij in een les kunt differentiëren. 

Wat is jouw doel?

Wordt er op de website van jouw stageschool gesproken over differentiëren of omgaan met verschillen?

ja

nee

Differentiëren

Werking van het brein

Alle zintuiglijke informatie wordt heel kort, een halve tot enkele seconden, in het sensorisch geheugen opgeslagen waarna informatie waarvan je denkt dat die belangrijk is of waar je aandacht aan geeft naar het kortetermijngeheugen/werkgeheugen gaat. De taak van dit geheugen is om die informatie op te slaan die op dat moment gebruikt wordt. Dat geheugen is jammer genoeg redelijk beperkt: we kunnen niet aan veel dingen tegelijkertijd denken. Ga er van uit dat we maar twee tot zes nieuwe elementen kunnen verwerken in ons werkgeheugen. We houden die elementen in ons geheugen ook minder dan dertig seconden vast als we er niets mee doen. Ons werkgeheugen ontvangt zowel de sensorische prikkels uit de omgeving als informatie uit het langetermijngeheugen. Hoe meer informatie er in het langetermijngeheugen voorhanden is, hoe gemakkelijker voor ons werkgeheugen om er nieuwe informatie aan te verbinden.

Het langetermijngeheugen is onze opslagtank van wat we weten. Het heeft een onbeperkte capaciteit en duur. Het langetermijngeheugen bestaat uit een verzameling van zogenaamde kennisschema’s. Dat zijn structuren die kleine kennisdeeltjes met elkaar verbinden en betekenis creëren. Kennisschema’s worden in de loop van de tijd opgebouwd door nieuwe stukjes informatie aan te haken aan al bestaande kennisschema's. Wat permanent is opgeslagen in het langetermijngeheugen, functioneert als een middel om de beperking van ons werkgeheugen te overwinnen.

Een essentieel inzicht is dat ons menselijk denken sterk begrensd wordt door ons beperkte werkgeheugen. Waar ons langetermijngeheugen een opslagtank is dat onbeperkte hoeveelheden aan informatie kan opslaan, is ons werkgeheugen een trechter die maar beperkte hoeveelheden aan informatie kan doorsluizen naar dat grote reservoir.

Wat zie je in het midden staan?

Welke rij getallen kan jij het makkelijkste onthouden?

610894121158

106614921945

198520162019

Belangrijk

Koppel nieuwe informatie altijd aan voorkennis

Het is belangrijk om nieuwe informatie aan voorkennis te koppelen. Wat heeft dat met differentiëren te maken?

Definitie

“Differentiëren is het bewust, doelgericht aanbrengen van verschillen in instructie, verwerking en leertijd binnen een (heterogene) groep of klas leerlingen, op basis van onder andere hun prestaties, beheersingsniveau, leervoorkeur, interesse, motivatie en tempo”

(Berben & van Teeseling, 2018, p. 14).

Interne en externe differentiatie

Differentiatie in het groot heet externe differentiatie. Deze vorm van differentiatie verwijst naar het onderbrengen van leerlingen in verschillende scholen of groepen. Denk bijvoorbeeld aan categorale vmbo-scholen of gymnasia. Ander voorbeeld: het indelen van klassen op niveau, zoals aparte vmbo-, havo- en vwo- klassen in het voortgezet onderwijs.

Differentiatie in het klein heet interne differentiatie, oftewel: differentiatie binnen de klas (ook wel: binnenklasdifferentiatie). Het gaat hierbij om de manier waarop leraren omgaan met verschillen tussen leerlingen in dezelfde klas. 

convergente

differentiatie

divergente 

differentiatie

alle leerlingen in de klas behalen de gestelde minimumdoelen. 

Nadruk ligt dan op het verbeteren van de prestaties van zwakkere leerlingen, zodat ook deze leerlingen de minimumdoelen kunnen behalen. 

verschillende leerinhoud of leerlingen werken toe naar verschillende eindproducten. 

De leerdoelen zijn dan niet voor alle leerlingen dezelfde. 

Zie je op je stageschool vooral convergente of divergente differentiatie?

Convergente differentiatie

Divergente differentiatie

op welke verschillen
kun je inspelen?

convergente differentiatie binnen de klas

 – extra tijd en begeleiding

– werkvormen, met homogene of heterogene groepen

– leermiddelen, zoals de inzet van ict

– inspelen op leerstijlen van leerlingen

Directe instructiemodel

1. Dagelijkse terugblik

2. Presentatie

3. (In)oefening van het aangeleerde

4. Zelfstandig toepassen van het geleerde

5. Periodieke terugblik

6. Terugkoppeling (tijdens elke lesfase) 

De fasen van het IGDI-model

(interactieve gedifferentieerde directe instructie)

– Voorbereiding

– Terugblik

– Instructie

– Begeleide inoefening

– Zelfstandige verwerking/ verlengde instructie

– Afsluiting

– Terugkoppeling (in elke fase)

Opdracht

Pak jouw laatste lesvoorbereidingsformulier erbij en beantwoord de volgende vragen:

- Heb je gedifferentieerd?

- Zo ja, op welke manier heb je dat gedaan?

- Zo nee, zie je nu mogelijkheden hoe je dat had kunnen doen?

Ga hierover met elkaar in gesprek en noteer waardevolle opmerkingen

Bereid jouw eerstvolgende les voor waarin gedifferentieerd wordt.

ik neem mee ...

Inspectie-bezoek

Heel veel succes 

met het maken

en geven van 

activerende lessen!