KA17 - het begin van staatsvorming en centralisatie

Thema 2 - De strijd om de macht
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie
Tijd van steden en staten 1000 - 1500
1 / 29
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

In deze les zitten 29 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.

time-iconLesduur is: 60 min

Onderdelen in deze les

Thema 2 - De strijd om de macht
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie
Tijd van steden en staten 1000 - 1500

Slide 1 - Tekstslide

tijdvak 3: tijd van monniken en ridders (500-1000) / vroege Middeleeuwen

11. de vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een
zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid
12. het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur. 
tijdvak 4: tijd van steden en staten (1000-1500) / hoge en late Middeleeuwen

13. de opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane
samenleving;
14. de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden;
15. het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het
primaat behoorde te hebben;
16. de expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten;
17. het begin van staatsvorming en centralisatie. 
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 2 - Tekstslide

tijdvak 6: tijd van regenten en vorsten (1600-1700) / Gouden Eeuw / 17e eeuw

23. het streven van vorsten naar absolute macht; 

tijdvak 7: tijd van pruiken en revoluties (1700-1800) / eeuw van de Verlichting/ 18e eeuw

27. rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving:
godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen;
28. voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte
wijze vorm te geven (verlicht absolutisme);
30. de democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten,
grondrechten en staatsburgerschap. 
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 3 - Tekstslide

Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Terugblik
Welke scene wordt hier afgebeeld?
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 4 - Tekstslide

De leeuw van Vlaanderen

De Guldensporenslag 1303
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Inleiding
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 5 - Tekstslide

  • Zijn politiek was erop gericht om het gezag van het Franse koningshuis te versterken.
  • Professionalisering bestuur (raden, rekenkamers, professionals) --> minder afhankelijk leenmannen
  • Oorlog, oorlog, oorlog (Engeland, Vlaanderen, edelen, kerk)
  • Gevolg vele militaire ambities is een lege schatkist 
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Inleiding
KA 16 - De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten
Koning Filips IV (de Schone) van Frankrijk

Slide 6 - Tekstslide

Gwijde van Dampierre, Graaf van Vlaanderen en leenman van Filips.
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Inleiding
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie
Graafschap Vlaanderen 14e eeuw
Jacques de Châtillon, door Filips aangesteld als nieuwe graaf van Vlaanderen

Slide 7 - Tekstslide

Tijdens de Brugse Metten, die aanvankelijk Goede Vrijdag werden genoemd, vermoordden Bruggelingen op 18 mei 1302 bij een nachtelijke verrassingsaanval een aantal leden van het Franse garnizoen in de stad Brugge. Jacques van Châtillon, landvoogd van de Franse koning die leenheer van het graafschap Vlaanderen was, had de stad kort tevoren bezet. Hij kon die nacht ternauwernood ontsnappen.
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Inleiding
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie
Brugse Metten

Slide 8 - Tekstslide

Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Inleiding
KA 16 - De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten
Guldensporenslag

Slide 9 - Tekstslide

Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Inleiding
KA 16 - De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten
Uitkomst:

Filips doet nog pogingen Vlaanderen te onderdrukken. Dit mislukt.

Gevolg: Hij wordt gedwongen afspraken te maken over belastingen met de Vlaamse steden.

Slide 10 - Tekstslide

Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
  • Je kunt een beschrijving geven van het ontstaan van staten en de politiek van centralisatie.
Leerdoelen
KA 17 -Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 11 - Tekstslide

  • Vroege middeleeuwen - Koningen regeerden dmv feodale stelsel (leenstelsel) . Raad en daad in ruil voor land.
  • Feodale stelsel ontstaan door gebrek aan geld.
  • Groot nadeel leenstelsel is dat leenmannen grootte vrijheid hadden in hun leen --> koning afhankelijk van loyaliteit leenman. (voorbeeld: leger koning bestond uit soldaten leenmannen)
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Leenstelsel en de macht van de adel
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 12 - Tekstslide

  • Late middeleeuwen opleving geldeconomie door handel en ambachten en opkomst steden.
  • Inkomsten in vorm van geld namen toe voor vorsten (belastingen, stadsrechten, tol)
  • Met deze inkomsten namen ze leken in dienst, (niet adellijk, wel geleerd) ambtenaren.
  • Deze leken zijn loyaler, want afhankelijker van inkomen. (edelen hadden namelijk vaak ook andere inkomsten)
  • Ambtenaren geven vorsten de kans hun greep op de leenmannen te vergroten (ambtenaren worden land in gestuurd om leenmannen te controleren) 
  • Vorst is nu in staat beleid te maken voor heel zijn gebied, vanuit één plaats --> Centralisatie
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Geldeconomie en centralisatie
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 13 - Tekstslide

Met de komst van een geldeconomie en inkomsten uit belastingen konden vorsten een leger huren.

gevolg: minder afhankelijk van de legers van de leenmannen
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Huursoldaten ipv leenmannen
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 14 - Tekstslide

Met de komst van een geldeconomie nam de macht van de koning toe. Hij kon steunen op ambtenaren en huurleger. De greep op zijn gebied nam hierdoor toe

Gevolg: Staatsvorming
land met vaste grenzen dat centraal wordt bestuurd.
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Het begin van staatsvorming
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 15 - Tekstslide

Beschreven proces van staatsvorming en centralisatie langzaam proces!

Adel kon ook belasting heffen. Steden hadden geld. Hun invloed bleef nog lang groot. 
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Langdurig proces
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 16 - Tekstslide

Magna Carta, 1215
Afspraken tussen Jan zonder land en edelen. Ontstaan parlement.

Slide 17 - Tekstslide

Maak de volgende opdrachten als huiswerk voor de volgende les.
Tijd van steden en staten, 1000 - 1500
Huiswerk
KA 17 - Het begin van staatsvorming en centralisatie

Slide 18 - Tekstslide

Leg uit hoe het leenstelsel werkt.

Slide 19 - Open vraag

Waarom regeerden koningen in de vroege
middeleeuwen door middel van het leenstelsel?

Slide 20 - Open vraag

Leg uit waarom de macht van de koning vaak juist werd beperkt door het leenstelsel.

Slide 21 - Open vraag

Wat was een belangrijke bron van inkomsten voor
een koning in de hoge of late middeleeuwen?

Slide 22 - Open vraag

De toegenomen inkomsten van de koning hadden een militair en een bestuurlijk gevolg. Leg beide uit.

Slide 23 - Open vraag

Leg uit hoe centralisatie een gevolg was van de
komst van ambtenaren en huurlegers..

Slide 24 - Open vraag

Leg uit hoe door centralisatie in combinatie met
het ontstaan van een geldeconomie staatsvorming
plaatsvond.

Slide 25 - Open vraag

Geef aan dat staatsvorming niet hoeft te
betekenen dat de macht van de adel afnam.

Slide 26 - Open vraag

Gingen centralisatie en staatsvorming snel of
langzaam? Leg uit.

Slide 27 - Open vraag

Slide 28 - Video

Slide 29 - Video