11.3-1 Enzymen 5V 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 11.3 Enzymen

Doel 11.3

☐ 7a. Je legt uit hoe enzymen werken

☐ 7b. Je legt het verband tussen vorm en functie van enzymen

☐ 7c. Je beschrijft de naamgeving van enzymen

☐ 8. Je legt de invloed van de temperatuur en de pH op de snelheid van een enzymreactie uit aan de hand van een optimumkromme

☐ 3b. Je kent de oorzaak van een voedselallergie en een voedselintolerantie

Werking van enzymen

Enzymen zijn nodig om de macromoleculen uit onze voeding af te breken tot kleine moleculen die de celmemebraan van de darmwandcellen kunnen passeren.

Eiwitten -> ....

Vetten -> .....

Polysachariden -> ....

DNA/ RNA -> .....

Werking van enzymen

Eiwitten -> aminozuren

Vetten -> glycerol en vetzuren

Polysachariden -> monosachariden (zoals glucose)

DNA/ RNA -> fosfaatgroep, nucleinebasen, suiker

Werking van enzymen

Werking van enzymen

Bij de afbraak van grote moleculen naar kleinere moleculen komt energie vrij, er is echter wel energie nodig om de atoombindingen te verbreken (activeringsenergie)

De activeringsenergie wordt verlaagd door enzymen.

Knippen of plakken

Hydrolyse: splitsing van twee moleculen met behulp van water (komt energie bij vrij) -> vertering.

Condensatie: binden van twee moleculen tot een groter molecuul waarbij water vrijkomt (kost energie)

Bij vertering is altijd sprake van hydrolyse (want grote stoffen worden kleiner). Dit kost dus water en er komt energie vrij.

Knippen - voorbeeld

Knippen van

amylose (zetmeel) molecuul

tot losse glucose moleculen.

Enzym: amylase.

Kost water: hydrolyse.

Komt energie bij vrij.

Plakken - voorbeeld

Plakken vanlosse glucose 

moleculen tot glycogeen 

molecuul.

Enzym: glycogeensynthetase.

Komt water bij vrij: condensatie.

Kost energie.

Naamgeving enzymen

Namen van enzymen eindigen bijna altijd met -ase (soms -ine)

In de naam zit ook een verwijzing naar het substraat (bij knip- enzymen) of het product (bij plak-enzymen). 

DNA-polymerase

DNase

Lipase

Pepsine (=peptase)

Enzymen - optimale werking

activiteit van de individuele enzymmoleculen (aantal botsingen enzym-substraat)

Enzymen - optimale werking

Ook zuurgraad/pH bepaalt de werking van enzymen. Elk enzym heeft een eigen optimale zuurgraad/pH.

Voedselallergie:

Je immuunsysteem reageert op een eiwit in een bepaald voedingsmiddel 

(pinda/ koemelk/ eieren). 

Voedselintolerantie:

Je bent niet in staat een bepaalde voedingsstof af te breken (je mist een enzym) wat een negatief effect op je spijsverteringsstelsel heeft (lactose/ gluten/ pinda/ noten/ schaaldieren/ fructose).

Doel 11.3

☐ 7a. Je legt uit hoe enzymen werken

☐ 7b. Je legt het verband tussen vorm en functie van enzymen

☐ 7c. Je beschrijft de naamgeving van enzymen

☐ 8. Je legt de invloed van de temperatuur en de pH op de snelheid van een enzymreactie uit aan de hand van een optimumkromme

Lessonup klassencode

sqboh

Huiswerk

In de online methode/ in je boek.

Maak de opdrachten van 11.3.

Vul de begrippenlijst aan.