H5 Mengsels

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Indeling van de stoffen

Alle stoffen

een molecuul soort

meer molecuul soorten

zuivere stof

mengsels

je ziet een onderdeel

je ziet verschillende onderdelen

homogeen mengsel

heterogeen mengsel

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• homogene en heterogene mengsels herkennen.
• voorbeelden noemen bij de verschillende groepen mengsels.
• het scheiden van mengsels beschrijven met behulp van het deeltjesmodel. 
• uitleggen dat je gebruikmaakt van verschillen in stofeigenschappen bij het scheiden van mengsels. 

Soorten mengsels

Indeling van mengsels

Homogeen mengsel

legering

bestaat uit metalen

bestaat uit gassen

bestaat uit een vloeistof met daarin een andere stof

oplossing

gasmengsel

Indeling van mengsels

heterogeen mengsel

basis is een vaste stof

geen naam

met een vaste stof

met een gas

met een vloeistof

gel

schuim

Indeling van mengsels

heterogeen mengsel

basis is een vloeibare stof

suspensie

met een vaste stof

met een gas

met een vloeistof

emulsie

schuim

Indeling van mengsels

heterogeen mengsel

basis is een gasvormige stof

rook

met een vaste stof

met een vloeistof

nevel

Hoe worden mengsels ingedeeld?

Welke (drie) soorten mengsels moet je kennen? Geef ook aan hoe het mengsel ontstaat (bijv. (g) in (l) of (l) in (l), etc).

Soorten mengsels

Vloeibare mengsels kunnen wij onderverdelen in twee categorieën:  

1. Homogene mengsels
2. Heterogene mengsels 

Hetrogene mengse

Een emulsie is een vloeistof waarin 

druppeltjes van een andere vloeistof zweven.

Heterogene mengsels

Een suspensie is een vloeistof waarin kleine stukjes van een vaste stof zweven. 

Andere soorten mengsels

Wat is rook? (g)+(s)

- wat is dan witte rook

- wat is dan zwarte rook

Andere soorten mengsels

Wat is nevel? (g)+(l)

- Wat is dan mist

Andere soorten mengsels

Wat is schuim?

Homogene mengsels

Een voorbeeld van een homogeen mengsel is een oplossing. 

Een oplossing is een vaste stof, 

een vloeistof of een gas gemengd

met een vloeistof. 

Mengsels scheiden

Als je de zuivere stoffen uit mengsels wilt halen, moet je op zoek naar verschillen in stofeigenschappen tussen die gemengde stoffen. 

Wat voor soort mengsel is thee in de vorm van de theeblaadjes

1. heterogeen
2. homogeen

Welke mengsel is heterogeen?

1. kraanwater
2. lucht
3. mayonaise
4. sigarettenrook

Scheidingsmethoden

Leerdoelen:

1. Je leert wat bezinken, filtreren en extraheren is en hoe je die toepast. 
2. Je leert rekenen met rendement.

Stoffen scheiden 

Kenmerken van scheiding:

1. Stoffen blijven hetzelfde 
2. Maakt gebruik van stofeigenschappen
3. Verschillende scheidingsmethoden voor verschillende doel
4. Scheidingsmethoden zijn te combineren

Adsorberen

Scheidingsprincipe = verschil in aanhechtingsvermogen van de stof aan een adsorptiemiddel. 

Vaak is dit actieve kool. 

Dit wordt ook adhesie genoemd.  

Mengsels: 

- Oplossingen 

- Gassen

   

Bezinken (en Afschenken)/ Centrifugeren

Scheidingsprincipe = het verschil in dichtheid van de stoffen. 

Mengsels: 

-Suspensie 

-Emulsie 

 

Bezinken (en Afschenken)/ Centrifugeren

 Scheidingsprincipe = het verschil in dichtheid van de stoffen.

Mengsels:

-Suspensie

-Emulsie 
 

Chromatografie 

Scheidingsprincipe = de oplosbaarheid van de stof in de loopvloeistof en de aanhechtingsvermogen van de stof aan de stationaire fase.

 Mengsels: 

- Inkmengsel 

Chromatografie 

Rf-waarde: de verhouding van de snelheid van de stof en die van de oplosmiddel (mobiele/loopvloeistof)

Rf-waarde=  A / B

*A: afstand van de stof vanaf de basislijn.  

*B: Afstand van de loopvloeistof vanaf de basislijn. 

Rendement

Rendement= opbrengst (wat je feitelijk heb gekregen). 

Destilleren

Scheidingsprincipe = verschil in kookpunt

Mengsels: 

Oplossingen (vloeistof in vloeistof). 

De kookpunt van de vloeistoffen moeten minimaal 20°C verschillen. 

Let op de termen destillaat en residu

Extraheren

Scheidingsprincipe = Verschil in oplosbaarheid van de vaste stof in de extractiemiddel. 

Filtreren

Scheidingsprincipe = verschil in deeltjes grootte.

Mengsels: 

- Suspensie  

Let op de termen filtraat en residu

Indampen 

 Scheidingsprincipe = verschil in kookpunt. 

Mengsels: 

- Oplossingen (vaste stof in vloeistof) 

Scheidingsmethodes

Deeltjesgrootte en Dichtheid

• filtreren (suspensie en rook).
• bezinken (suspensie en emulsie) en afschenken(suspensie en emulsie) .
• centrifugeren (suspensie en emulsie).

Scheidingsmethoden

Kookpunt

• indampen (oplossing)
• destilleren (oplossing)

Scheidingsmethoden

Oplosbaarheid en aanhechtingsvermogen

• extraheren (heterogeen mengsel)
• adsorberen (oplossing, gasmengsel)
• chromatograferen (kleurstoffen)

Het zetten van thee (water op een vaste stof en er ontstaat een oplossing en een prutje) is

1. destilleren
2. filtreren
3. indampen
4. extraheren

Zout winnen uit zeewater, waarbij de zon het water verdampt en het zout over blijft is een vorm van

1. destilleren
2. filtreren
3. indampen
4. extraheren

Zout winnen uit de grond waarbij er eerst heet water de grond in wordt geperst waarin het zout uit het steenzout oplost, het steenzout achterblijft en het opgeloste zout omhoog komt is een vorm van

1. destilleren
2. filtereren
3. indampen
4. extraheren

Ik heb een fles wijn en daarin zit wat neerslag. Ik heb geen tijd om het rustig te laten staan dus slinger de wijn snel rond om de droesem sneller naar de bodem van de fles te krijgen, dit is een vorm van

1. filtereren
2. bezinken
3. centrifugeren
4. afschenken

Slagroom is een mengsel van voornamelijk room (een melkachtige vloeistof) en lucht dat er in geslagen is. Slagroom is een voorbeeld van een

1. suspensie
2. emulsie
3. schuim
4. nevel

Ik ga een brood maken. Het deeg is een mengsel dat voornamelijk uit meel (een vaste stof) bestaat met daarin een beetje water. Deeg is een voorbeeld van een

1. suspensie
2. gel
3. emulsie
4. oplossing

Mayonaise is een mengsel van voornamelijk olie en een beetje azijn, dit wordt goed doorgeroerd, maar blijft troebel. Mayonaise is een voorbeeld van een

1. oplossing
2. suspensie
3. emulsie
4. gel

In een gasmasker zit een koolstof filter. Het koolstof kan heel goed giftige of stinkende gas moleculen aan zich hechten. Het principe van een gasmasker is

1. extraheren
2. chromatografie
3. destilleren
4. adsorberen

Het zeven van steentjes en schelpjes uit het strandzand kun je vergelijken met een andere scheidingsmethode, welke?

1. filtreren
2. bezinken
3. afschenken
4. centrifugeren

Bij het maken van bouillon, laat je groenten en of vlees een lange tijd in licht kokend water staan. De smaak- en geur stoffen trekken uit de groenten/vlees en komen in het water van het bouillon terecht. Dit is hetzelfde als

1. indampen
2. extraheren
3. destilleren
4. adsorberen