Samenvatting H4 - Monniken en ridders

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Monniken en ridders

500 - 1000

Leerdoel

Aan het eind van deze les weet je wat het leenstelsel is. Kan je uitleggen waarom het rijk van Karel de Grote na zijn dood uiteen viel. Je weet wat het hofstelsel is. En tot slot kan je uitleggen hoe het christendom is verspreid over Europa.

Paragraaf 4.1

leenheren en leenmannen

Na de Romeinse tijd... (476 n.C.)

• Na de val van het West-Romeinse rijk waren er Germaanse koninkrijken ontstaan.
  
  
• Deze koninkrijken waren voortdurend in oorlog met elkaar, het was dus niet meer zo veilig als in de tijd van de Romeinen.

Karel de Grote

• Karel de Grote erfde in 768 het grote Frankische rijk.
  
  
• Karel de Grote breidde het rijk nog flink uit. 
  
  
• In 800 kroonde de paus Karel de Grote tot keizer

Een groot rijk besturen...

• Karel de Grote bestuurde het grote rijk door vaak zelf op pad te gaan of hij stuurde boodschappers om zijn bevelen door te geven.
  
  
• Karel de Grote vroeg de adel om hem te helpen het grote rijk te besturen. Edelen bestuurden een gebied en spraken er recht. Ook moesten zij soldaten leveren aan Karel. De adel mocht wel een deel van de inkomsten uit het gebied houden.

Het leenstelsel

Het gebied dat de edelen bestuurden was van Karel de Grote. De edelen mochten het gebruiken: ze kregen het in leen.

Het leenstelsel

Het gebied dat de edelen bestuurden was van Karel de Grote. De edelen mochten het gebruiken: ze kregen het in leen.

Het leenstelsel

Het gebied dat de edelen bestuurden was van Karel de Grote. De edelen mochten het gebruiken: ze kregen het in leen.

Het leenstelsel

Het gebied dat de edelen bestuurden was van Karel de Grote. De edelen mochten het gebruiken: ze kregen het in leen.

Na de dood van Karel de Grote

• Leenmannen deden alsof het gebied van hen was.
  
  
• Leenmannen stelden zelf achterleenmannen aan, zo viel het Frankische rijk uiteen in allemaal kleine gebieden.
  
  
• De verschillende edelen voerden regelmatig oorlog met elkaar. Het was na de dood van Karel de Grote weer onveiliger geworden.

Vraag 1

Karel de Grote bestuurde zijn rijk in eerst helemaal alleen. Hij trok er zelf op uit om zijn bevelen kenbaar te maken of hij stuurde boodschappers om dit namens Karel te vertellen. Waarom deed hij dat?

Vraag 2

Karel de Grote bedacht een systeem om zijn grote rijk te besturen.

a) Wat was de naam van dit systeem?

b) Omschrijf in een paar zinnen hoe dit system werkte.

Vraag 3

Na de dood van Karel de Grote viel het Frankische rijk uiteen. Wat was hiervan de oorzaak?

Paragraaf 4.3

machtige heren, halfvrije boeren

Het dagelijks leven

• In de tijd van monniken en ridders had Europa een landbouwsamenleving.
  
  
• De meeste mensen waren horige boeren. Dit betekent dat de boeren niet vrij waren, maar het waren ook geen slaven. Ze moesten werken op het domein van hun heer.

Het hofstelsel

• De boeren moesten een deel van de tijd werken op het land van de heer of andere klusjes doen voor de heer. Deze klusjes werden ook wel herendiensten genoemd.
  
  
• De boeren produceerden hun eigen voedsel. Een deel van hun opbrengst moesten zij afstaan aan de heer als een soort van belasting.

Waarom wonen op een domein?

• De boeren waren niet vrij en moesten verschillende klusjes doen voor de heer. Waarom koos een boer er dan toch voor om te gaan wonen en werken op een domein?
  
  
• De tijd van monniken en ridders was een tijd waarin het erg onveilig was. Als ruil voor het doen van al die klusjes voor de heer beschermde de heer de boeren van bijvoorbeeld roversbendes.

Weinig geld en weinig handel

• In de tijd van monniken en ridders werd geld heel weinig gebruikt en was er bijna geen handel.
  
  
• Het domein was zelfvoorzienend. Alles wat nodig was op een domein maakten de boeren zelf.

Vraag 4

Bekijk onderstaande afbeelding. Wat zie je op deze afbeelding?

Vraag 5

Bekijk onderstaande afbeelding. Waar woont de heer van het domein?

Vraag 6

De horige boeren moesten verschillende herendiensten voor de heer verrichten. Noem 2 voorbeelden van een herendienst.

Vraag 7

Bekijk onderstaande afbeelding.

a) Waaraan herken je de heer / rentmeester?

b) Waaraan herken je de horige op de afbeelding?

Paragraaf 4.2

Europa wordt christelijk

Verspreiding christendom

• Na de val van het West-Romeinse rijk kreeg het christendom het moeilijk. De meeste Germanen geloofden in meerdere goden (polytheïstisch).
  
  
• Om het christendom te verspreiden trokken monniken rond om mensen te bekeren tot het christendom. Deze monniken werden ook wel missionarissen genoemd.

Oude gebruiken, nieuw geloof

• Christelijke priesters bedachten iets om de Germanen christelijke te maken. Zij combineerde Germaanse gebruiken met christelijke feesten.
  
  
• Voorbeeld: De Germanen maakten licht en versierden dennenbomen om te zorgen dat de lente terugkwam. De christelijke kerk maakte hier het kerstfeest van.
  

Vraag 8

Wat hoort bij wie?

1. heidenen                     a. Hier richten mensen zich helemaal op hun geloof.

2. kloosters                     b. Hij heeft niet de goede godsdienst (volgens christenen).

3. missionaris                  c. Hij moet ervoor zorgen dat mensen christen worden. 

4. monnik                        d. Hij richt zich helemaal op zijn geloof.

5. non                              e. Zij richt zich helemaal op haar geloof.

Vraag 9

Lees onderstaande vijf feiten.

a. Alleen geestelijken konden lezen en schrijven.

b. Edelen gaven grond en geld aan de kerk.

c. Geestelijken vertelden in hun preek hoe mensen moesten leven

d. Mensen gingen zondags naar de kerk.

e. Sommige geestelijken waren adviseur van de koning.

Noteer de juiste letter.

1. De kerk werd rijk. Dit was een gevolg van feit .....

2. De kerk kreeg veel invloed op vorsten. Dit was een gevolg van feit .....