Werken om te leven (1 groep)

• Engels
• Middelbare school
• vmbo lwoo
• Leerjaar 6

JV zondag  20 juni

    Werken om te leven

Programma 

• Welkom & Gebed
• Mededelingen
• Vervolg serie: 'Kiezen voor het beste'

Afmeldingen van: Dian, Robert, Lieke, SImone, Anita, Marijke, Rick, Wietse, Evelien

Mededelingen vanuit het bestuur

Vandaag eindigt: Anna

Volgende week eindigt: Anna

Geld maakt gelukkig

Eens

Oneens

9. Werken om te leven

Burn-out komt steeds vaker voor onder twintigers en dertigers. Ze gaan gebukt onder de grote stress die studie of werk met zich meebrengt. Ook onder oudere generaties is er uitval door te grote werkdruk. Naast de druk die werken met zich meebrengt, kunnen ook opvattingen over werk een ziekmakende factor zijn. Werk je om te leven, of leef je om te werken? 

Oftewel: welke betekenis geef jij aan werk? Werk is iets waar veel mensen zin aan ontlenen. Dat is heel logisch als je bedenkt dat een werkdag voor een derde opgaat aan werk, voor een derde aan slaap en voor een derde aan privézaken.

In de Bijbel wordt in het boek Prediker nagedacht over de zin van het bestaan en meer specifiek over de zin van arbeid.

Wie is prediker?

Het bijbelboek Prediker hoort bij de wijsheidsliteratuur, net als bijvoorbeeld het boek Spreuken. De indruk die gewekt wordt is dat koning Salomo de prediker is. In 1:1 stelt de schrijver zich namelijk voor als zoon van David en koning in Jeruzalem'. Omdat Salomo bekendstaat om zijn grote wijsheid en rijkdom, wordt aan hem gedacht. 

Toch zijn er sterke argumenten tegen Salomo's schrijverschap. In die tijd was het heel gewoon om een naam of identiteit te ‘lenen' om het belang van je verhaal te versterken. Bijbelwetenschappers denken dat dit ook hier het geval is.

Of deze denker nu koning was of niet, hij is te typeren als een beschouwer of filosoof. Hij kijkt om zich heen, observeert en trekt zijn conclusies. Hij onderscheidt zich van de figuur van de profeet, die hemelse visioenen ziet en daaruit een boodschap haalt voor Israël. De Prediker houdt zich strikt aan wat hij in de dagelijkse werkelijkheid ziet. Daar haalt hij zijn wijsheid uit.

Prediker 2: 9-11 & 3:9-15

9. Grootse dingen heb ik ondernomen en meer bezit vergaard dan iedereen die voor mij in Jeruzalem heeft geregeerd. En bij alles wat ik voor mezelf verworven had, behield ik ook mijn wijsheid. 10. Alles wat mijn ogen vroegen heb ik ze gegund, elke vreugde die mijn hart verlangde heb ik het gegeven, en ik genoot naar hartenlust van al het goede dat ik had verworven. Het was het loon voor mijn gezwoeg. 

11. Maar toen nam ik alles wat ik ondernomen had nog eens in ogenschouw, alles wat mijn moeizaam gezwoeg me opgeleverd had, en ik zag in dat het allemaal maar lucht en najagen van wind was. Het had geen enkel nut onder de zon.

9. Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij met zijn gezwoeg tot stand brengt? 10. Ik heb gezien dat het een kwelling is, die hem door God wordt opgelegd. 11.

God heeft alles wat er is de goede plaats in de tijd gegeven, en ook heeft hij de mens inzicht in de tijd gegeven. Toch kan de mens het werk van God niet van begin tot eind doorgronden. 

12. Ik heb vastgesteld dat voor de mens niets goeds is weggelegd, behalve vrolijk te zijn en van het leven te genieten. 13. Want wanneer hij zich aan eten en drinken te goed doet en geniet van al het goede dat hij moeizaam heeft verworven, is dat een geschenk van God. 

14. Alles wat God doet, zo heb ik vastgesteld, doet hij voor altijd. Daar is niets aan toe te voegen, daar is niets van af te doen. God doet het zo opdat wij ontzag voor hem hebben. 15. Wat er is, was er al lang; wat zal komen, is er altijd al geweest. God haalt wat voorbij is altijd weer terug.

Geld maakt gelukkig!

Prediker
is een rijk man. Hij stelt dat hij rijker is dan iedereen die voor hem in Jeruzalem
heeft geregeerd. Bijzonder is zijn claim dat hij zijn wijsheid heeft behouden,
ondanks zijn enorme bezit.

Wat zou enorme rijkdom met jou doen?

Rijkdom is maakbaar
(je hebt zelf in de hand of je rijk wordt of niet)

Eens

Oneens

Door zijn rijkdom kan hij zich alles permitteren. Prediker erkent dat hij toegaf aan alle verlangens die in zijn hart opkwamen. Alles wat hij wilde bezitten, heeft hij verworven. In deze tijd zou Prediker zo iemand zijn die voor een weekendje shoppen met zijn privévliegtuig naar Abu Dhabi in Dubai gaat, daar flink geld uitgeeft, hier en daar een villa koopt zodat hij overal ter wereld thuis kan komen en natuurlijk een zeewaardig jacht heeft.

Hij is een superconsument en komt daar zonder blikken of blozen voor uit. Het geeft hem veel plezier. Hij geniet er naar hartenlust van. Zoals hij het hier schetst kun je zeker zeggen: geld maakt gelukkig!

De andere kant

Maar dan neemt hij wat afstand van alles wat hij gedaan heeft. Hij laat zijn leven nog eens aan zijn geestesoog voorbijtrekken en komt dan tot een andere conclusie. Ten eerste realiseert hij zich dat zijn bezit hem niet is komen aanwaaien. Hij heeft daar heel hard voor moeten werken, hij noemt het ‘moeizaam gezwoeg'. Het heeft hem heel wat gekost om zo rijk te worden. Is het dat wel waard geweest?

Zijn conclusie is negatief. Alles wat hij heeft gedaan en verworven is lucht en het najagen van wind. Het had geen enkel nut, er is niets nieuws onder de zon. Deze gedachte komen wij veel tegen bij Prediker. Steeds als hij het leven en alles wat een mens doet en ziet beschouwt, merkt hij op dat er niets nieuws is onder de zon. De werkelijkheid van alledag heeft geen nut. Het is allemaal leeg, zinloos.

Hoe kijk jij aan tegen wat jij bezit? Hebben je bezitting nut?

Het voordeel van werk

We pakken nu de draad op van zijn gedachten zoals we net hebben gelezen. Hij vraagt zich af wat mensen hebben aan het resultaat van hun werk. In de tijd van Prediker waren de beroepen die mensen hadden veelal gericht op productie. Dit is heel anders dan nu, met onze diensteneconomie. Er wordt in deze tijd heel veel geploeterd, maar het levert minder zichtbare, directe en concrete resultaten (producten) op dan vroeger.

Waaruit haal jij je voldoening in jouw werk/stage? Uit het eindresultaat van je werk, of meer uit het proces zelf?

Wij kunnen Prediker helaas niet vragen hoe hij aankijkt tegen het werk in onze tijd. Ik kan me voorstellen dat zijn antwoord zou zijn: “Jullie werk is heel anders dan in mijn tijd. Maar als ik zie hoe jullie ermee omgaan en erover zuchten, denk ik: er is niets nieuws onder de zon. Wat er was, zal er altijd weer zijn, wat er is gedaan, zal altijd weer gedaan worden (zie Prediker 1:9).

Een kwelling

Een mens heeft eigenlijk geen voordeel van zijn werk. 'Ik heb gezien dat het een kwelling is,' zegt Prediker, ‘die hem door God is opgelegd.' (3:10) Omdat God de oorzaak is van deze kwelling komt een mens er niet onderuit; geen enkel mens, geen enkele generatie. Het doet denken aan het verhaal van Adam en Eva, die verbannen zijn uit het paradijs. 

Als straf voor hun ontrouw aan God wordt hun gezegd: 'Vervloekt is de akker om wat jij hebt gedaan, zwoegen zul je om ervan te eten, je leven lang. Dorens en distels zullen er groeien, toch moet je van zijn gewassen leven. Zweten zul je voor je brood, totdat je terugkeert tot de aarde, waaruit je bent genomen: stof ben je, tot stof keer je terug.' (Genesis 3:17-19)

Hieruit blijkt dat al veel eerder in de Bijbel is nagedacht over arbeid en dat het zo'n geploeter is voor mensen. Het hoort nu eenmaal bij de mens om te werken; er is geen andere manier om aan eten te komen. In elke samenleving zijn er werkers nodig om voor eten te zorgen.

Er zijn ook mensen die niet kunnen werken. Een goede samenleving draagt hiervoor zorg. Hoe kijk jij daar tegenaan?

En toch is het goed

Prediker legt de oorzaak voor de kwelling van het werken bij God, maar laat merken dat zijn oordeel maar beperkt is. Hij heeft niet het hele overzicht, dat heeft alleen God. Hij vertrouwt erop dat God wist wat Hij deed toen Hij de mens een plek gaf in alles wat Hij gemaakt had. God heeft hem een goede plaats gegeven, maar de mens zelf kan moeilijk begin en eind overzien. 

Dat geldt dus ook voor Prediker zelf. Hij beschouwt het leven op één bepaald punt in de tijd en trekt daaruit conclusies, maar dat kan nooit het finale eindoordeel over de zin van het leven zijn, de zin van arbeid. Dat oordeel is aan God. Bijzonder is dat Prediker blijft openstaan – ondanks zijn realisme, de conclusie dat alles lucht en leegte is - voor de gedachte dat er een diepere werkelijkheid van God is. 

Dat brengt hem tot de uitspraak dat het leven van mensen goed is en zin heeft, ook het geploeter om brood op de plank.

Durf te genieten

Dat goede van God blijft niet als een diepere wijsheid verborgen, maar komt aan het licht als we genieten van het leven, gewoon in de dagelijkse werkelijkheid. In staat zijn om te genieten van het goede dat je werk oplevert, is levenskunst. Dit wordt jou, volgens Prediker, door God geschonken. Prediker helpt ons hier aan de gedachte dat het nodig en nuttig is om tijd te nemen om te kunnen genieten. 

Een ware wijsheid in deze tijd waarin mensen overspoeld worden door werk, altijd 'aan' staan, altijd mobiel bereikbaar zijn. 

Naast het geploeter tijd nemen om vrolijk te zijn en te genieten, vindt Prediker heel nuttig en zinvol. Het brengt je tenslotte bij God, die het geschenk van genieten en vrolijk zijn wil blijven uitdelen. Als het in de tijd van Prediker kon, dan kan het nu ook. Oefenen in de kunst van het genieten lijkt me voor elk mens een zegen.

Komende week ga ik genieten van: