2.2 The Pianist - Symbolische laag

• Geschiedenis
• Filmeducatie
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Introductie

Kijken naar de Oorlog In deze lessenreeks worden zes populaire historische speelfilms behandeld. Elke film kent drie sub-lessen voorzien van vragen, filmfragmenten en opdrachten. In deze lessen worden leerlingen getraind in het aannemen van een kritische houding ten aanzien van audiovisuele bronnen – historische speelfilms. Bewegende beelden vormen een eigen ‘taal’, die op verschillende niveaus ‘gelezen’ kan worden. Films zijn een afspiegeling van de keuzes van de makers, verbeelden vaak maar één representatie van het verleden, die bovendien contextueel, selectief en subjectief is. Het is belangrijk dat leerlingen en zich hier bewust van worden want net als teksten, spotprenten, kunstobjecten en archeologische vondsten zijn films (historische)bronnen. Sub-lessen De volgende drie lagen van benadering vormen het uitgangspunt van de sub-lessen en zijn tevens een handreiking voor het didactisch inzetten van een historische speelfilm in de geschiedenisles. 1.1 De filmische laag: In deze laag onderzoeken leerlingen de verschillende filmische elementen die een maker heeft ingezet om zijn verhaal te vertellen. Filmische elementen zijn: cameravoering, montage, geluid, muziek en Art Direction 1.2 De symbolische laag: In deze laag onderzoeken leerlingen de normen en waarden van de film en in hoeverre deze historisch of actueel zijn, reflecteren ze op de ideologische betekenissen achter de film en krijgen ze oog voor mechanismen zoals stereotypering en generalisering 1.3 De historische laag: In deze laag onderzoeken de leerlingen in hoeverre het vertoonde verleden een mogelijke reconstructie of representatie is van deze werkelijkheid

Instructies

The Pianist

In dit biografische oorlogsdrama zien we hoe Szpilman, een gerenommeerde pianist, vecht voor zijn leven tijdens de Duitse bezetting van Polen. De grootschalige impact van de Holocaust wordt op ongefilterde wijze in beeld gebracht; van de Getto van Warschau tot de Duitse concentratiekampen.

Leerdoelen

• De leerling kan enkele basisprincipes van symboliek in beeldtaal herkennen en benoemen;
• De leerling kan met behulp van deze symbolen elementen uit een beeldverhaal ontleden;
• De leerling kan aan de hand van symbolen n de film The Pianist analyseren;
• De leerling kan via een klein onderzoek de wordingsgeschiedenis van de film The Pianist duiden en begrijpen

Benodigdheden

• Digibord

Instructies

The Pianist synopsis en achtergrondinformatie

The Pianist

Filmische Laag

Symboische  laag

In deze les

• Leren we enkele basisprincipes van symboliek in beeldtaal herkennen en benoemen;
• Leren we met behulp van deze symbolen elementen uit een beeldverhaal ontleden;
• Leren we aan de hand van twee symbolen onderdelen van de film The Pianist analyseren;
• Leren we via een klein onderzoek de wordingsgeschiedenis van de film The Pianist duiden en begrijpen

Legenda

Bekijk het volgende fragment

Beantwoord de vraag

Bespreken van bekeken fragment 

Bekijk het volgende fragment

Bekijk het volgende fragment. (zet het geluid aan)

Opening scene

Openingscene 

• Wat voelde je bij het bekijken van deze scene?
• Waarom zijn de beelden van Warschau in zwart-wit en de beelden van de pianist in kleur?
• Waarom speelt Szpilman door terwijl de andere mensen van de Poolse radio wegvluchten?
• Leg de volgende zin uit: ‘schoonheid wordt hier onderbroken door het kwaad’

Wat voelde je bij het bekijken van deze scène?

Waarom zijn de beelden van Warschau in zwart-wit en de beelden van de pianist in kleur?

Waarom speelt Szpilman door terwijl de andere mensen van de Poolse radio wegvluchten?

Leg de volgende zin uit: ‘schoonheid wordt hier onderbroken door het kwaad’

Openingscène 

Zoek op 

1. Wie is de regisseur van The Pianist? Wat is zijn achtergrond?
   
   
2. Waarom heeft hij The Pianist gemaakt? Wat waren zijn doelen?
   
   
3. Waar en wanneer is The Pianist gemaakt?

Wie is de regisseur van The Pianist? Wat is zijn achtergrond?

Waarom heeft hij The Pianist gemaakt? Wat waren zijn doelen?

Waar en wanneer is The Pianist gemaakt?

Laat leerlingen de antwoorden op deze vragen opzoeken. Belangrijk is dat ze ontdekken dat Roman Polanski (1933) zelf van Joodse afkomst is, als zoon van Pools-Joodse ouders. Hij overleefde het getto van Krakau, net als zijn vader. De rest van de familie werd vermoord door de nazi’s. Zijn voornaamste doelstelling met de film was om het verhaal van overleving te vertellen, waarbij de persoonlijke ervaringen van Polanski steeds een rol speelden.

Bekijk het volgende fragment

Bekijk het volgende fragment. (zet het geluid aan)

Piano spelen

 Szpilmans handen raken de piano niet aan; waarom niet volgens jou?

Wat voelde je op het moment dat de beelden overgaan naar de besneeuwde straat en de muziek stopt?

Waarom houdt de muziek op dat moment op?

Bekijk het volgende fragment

Bekijk het volgende fragment. (zet het geluid aan)

Splizman ontmoet Hosenfeld

1. Is de Duitse officier een dader of een slachtoffer?
2. Denk je dat er een vriendschap zou kunnen ontstaan tussen de Duitse officier en Szpilman?
3. Zijn er in oorlogen alleen maar daders en slachtoffers?

Is de Duitse officier een dader of een slachtoffer?

Denk je dat er een vriendschap zou kunnen ontstaan tussen de Duitse officier en Szpilman?

Zijn er in oorlogen alleen maar daders en slachtoffers?

Vertel de leerlingen het historische verhaal over de ontmoeting tussen Szpilman en Hosenfeld (zie docentenhandleiding). Laat leerlingen daarna de vragen beantwoorden, waarbij het uiteraard gaat om de argumentatie. 

Bekijk het volgende fragment

Bekijk het volgende fragment. (zet het geluid aan)

Slotscene

Bekijk de slotscène van The Pianist. Na de oorlog keert Szpilman terug bij de Poolse radio, waar hij Chopins "Grand Polonaise brillante" ten gehore brengt voor een groot prestigieus publiek. Een epiloog stelt dat Szpilman stierf in 2000 op 88-jarige leeftijd, terwijl Hosenfeld al in 1952 was overleden, nog steeds in Sovjet-gevangenschap. Laat leerlingen de volgende vragen beantwoorden. 

1. De regisseur laat Szpilman in deze scène twee pianostukken spelen van de Poolse componist Fréderic Chopin; waarom koos de regisseur voor deze componist?

De regisseur laat Szpilman in deze scène twee pianostukken spelen van de Poolse componist Fréderic Chopin; waarom koos de regisseur voor deze componist?

Chopin leefde in een tijd waarin nationalistische gevoelens hoogtij vierden. In het geval van de Polen werd dit gevoel nog versterkt door de bezetting van hun land door Rusland, Pruisen en Oostenrijk. Dat Chopins geboorteland Polen was, is duidelijk hoorbaar in veel van zijn composities. Zijn vriendin en levenspartner George Sand vertelde over hem dat hij meer Pools was dan de Polen zelf: Het hart van zijn volk slaat in zijn borstkas. Ik ken geen andere musicus die een groter patriot is dan Chopin. Hij is meer Pools dan elke Fransman ooit Frans is geweest, elke Italiaan Italiaans en elke Duitser Duits. Hij is een Pool en niets anders dan een Pool, en uit het vernietigde, bezette Polen komt zijn ziel tevoorschijn, en zijn muziek.

1. Tijdens de nazi-bezetting van Polen was het verboden om muziek van Chopin te spelen. Waarom was dat?
   
   
2. De Duitse officier die Szpilman het leven heeft gered, werd gevangen genomen door Russische soldaten. Hij overleed in 1952 tijdens zijn gevangenschap. Is hij een held volgens jou?

Tijdens de nazi-bezetting van Polen was het verboden om muziek van Chopin te spelen. Waarom was dat?

De Duitse officier die Szpilman het leven heeft gered, werd gevangen genomen door Russische soldaten. Hij overleed in 1952 tijdens zijn gevangenschap. Is hij een held volgens jou?

Chopin leefde in een tijd waarin nationalistische gevoelens hoogtij vierden. In het geval van de Polen werd dit gevoel nog versterkt door de bezetting van hun land door Rusland, Pruisen en Oostenrijk. Dat Chopins geboorteland Polen was, is duidelijk hoorbaar in veel van zijn composities. Zijn vriendin en levenspartner George Sand vertelde over hem dat hij meer Pools was dan de Polen zelf: Het hart van zijn volk slaat in zijn borstkas. Ik ken geen andere musicus die een groter patriot is dan Chopin. Hij is meer Pools dan elke Fransman ooit Frans is geweest, elke Italiaan Italiaans en elke Duitser Duits. Hij is een Pool en niets anders dan een Pool, en uit het vernietigde, bezette Polen komt zijn ziel tevoorschijn, en zijn muziek.

In deze les

• Leerden we enkele basisprincipes van symboliek in beeldtaal herkennen en benoemen;
• Leerden we met behulp van deze symbolen elementen uit een beeldverhaal ontleden;
• Leerden we aan de hand van twee symbolen onderdelen van de film The Pianist analyseren;
• Leerden we via een klein onderzoek de wordingsgeschiedenis van de film The Pianist duiden en begrijpen