4.2 stadsrechten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

paragraaf 4.1 stadsrechten

Taak: 

1. Pak rustig je spullen: schrift en pen.

Onderwerp van de les: paragraaf 4.2 

les indeling 

- afspraken in mijn les

- woorden web

- lesdoelen + uitleg

- opdracht :) 

- les afsluiten

Afspraken in mijn les

1. Wij houden ons aan de schoolregels: bijvoorbeeld: geen telefoon, niet schelden etc. 
2. Als ik praat zijn jullie stil. Als een klasgenoot een stukje voorleest of een vraag beantwoord zijn jullie ook stil. 
3. Als je een vraag hebt steek je je hand op: er zijn geen domme vragen.
4. Fouten maken mag, van fouten kunnen wij allemaal leren. 
5. Wij houden de klassenplattegrond aan & je blijft zitten tot de bel gaat.

Bij punt 4: Ik heb veel liever dat jullie vragen proberen te beantwoorden en het niet helemaal goed hebben dan dat jullie niet proberen. Van fouten maken leren wij allemaal.

Wat hebben we de vorige les besproken?

lesdoelen

 Aan het einde van deze les heb je met je eigen stad een keuze gemaakt en deze keuze uitgelegd waarom jullie bepaalde stadsrechten kopen.

De  kaart

• 13de eeuw 
• Nederlanden
• gewesten

Floris V

• Graaf Holland & Zeeland
• Maakt Holland belangrijk
• Macht en rijkdom  laten zien -> Ridderzaal

Den Haag

Ridderzaal 

Floris V

• 1296 Floris -> jagen -> gevangen genomen door lage edelen -> ontvoering naar Muiderslot.
• Boeren + stadsbewoners -> gewapend naar Muiderslot -> eisen vrijlating ->  moord Floris.

Den Haag

stadsrechten

Lagere edelen: 

• ontevreden over de groeiende macht van Floris (maakte Holland belangrijk waardoor meer macht)

• Bevolking was wel blij met Floris geweest.

Vanaf de vijfde eeuw werd de keerploeg met wielen steeds meer in algemeen gebruik genomen. Een nadeel van de keerploeg was dat het veel meer kracht vroeg van het trekdier. Vanaf de 10e eeuw na Christus werden om die reden steeds vaker paarden in plaats van ossen voor de ploeg gespannen. Paarden zijn namelijk krachtiger en sneller dan.  runderen, iets wat het landbouwproces een stuk effectiever en gemakkelijker maakte. Een andere belangrijke vernieuwing uit deze periode was de introductie van het halster. De oude halsbanden drukten namelijk op de slagader van het dier, met als gevaar dat deze bij te zware lasten gewurgd werd. Met een halster wordt het grootste deel van de druk op de schouders gelegd, waardoor de dieren met al hun trekkracht zwaardere ploegen voort konden trekken. Door deze vernieuwingen konden boeren steeds makkelijker ruige gronden ontginnen en geschikt maken voor akkerbouw.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontwikkeling-van-de-ploeg

 

uitleggen met afbeelding 4

stadsrechten

privileges 

• 1275 gaf Floris aan Amsterdammers het recht om geen belasting te betalen voor het gebruik van wegen, rivieren en Bruggen in Holland.

• Andere hoge edelen en vorsten gaven ook privileges. 

Vanaf de vijfde eeuw werd de keerploeg met wielen steeds meer in algemeen gebruik genomen. Een nadeel van de keerploeg was dat het veel meer kracht vroeg van het trekdier. Vanaf de 10e eeuw na Christus werden om die reden steeds vaker paarden in plaats van ossen voor de ploeg gespannen. Paarden zijn namelijk krachtiger en sneller dan.  runderen, iets wat het landbouwproces een stuk effectiever en gemakkelijker maakte. Een andere belangrijke vernieuwing uit deze periode was de introductie van het halster. De oude halsbanden drukten namelijk op de slagader van het dier, met als gevaar dat deze bij te zware lasten gewurgd werd. Met een halster wordt het grootste deel van de druk op de schouders gelegd, waardoor de dieren met al hun trekkracht zwaardere ploegen voort konden trekken. Door deze vernieuwingen konden boeren steeds makkelijker ruige gronden ontginnen en geschikt maken voor akkerbouw.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontwikkeling-van-de-ploeg

 

uitleggen met afbeelding 4

stadsrechten

Dorp ->

• marktplaats krijgt het recht: 
• bestuur van een stad met eigen stadswetten

-> Stadsrecht (rechten die steden hebben) ->  dorp wordt stad. 

Vanaf de vijfde eeuw werd de keerploeg met wielen steeds meer in algemeen gebruik genomen. Een nadeel van de keerploeg was dat het veel meer kracht vroeg van het trekdier. Vanaf de 10e eeuw na Christus werden om die reden steeds vaker paarden in plaats van ossen voor de ploeg gespannen. Paarden zijn namelijk krachtiger en sneller dan.  runderen, iets wat het landbouwproces een stuk effectiever en gemakkelijker maakte. Een andere belangrijke vernieuwing uit deze periode was de introductie van het halster. De oude halsbanden drukten namelijk op de slagader van het dier, met als gevaar dat deze bij te zware lasten gewurgd werd. Met een halster wordt het grootste deel van de druk op de schouders gelegd, waardoor de dieren met al hun trekkracht zwaardere ploegen voort konden trekken. Door deze vernieuwingen konden boeren steeds makkelijker ruige gronden ontginnen en geschikt maken voor akkerbouw.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontwikkeling-van-de-ploeg

 

uitleggen met afbeelding 4

stadsrechten

• Zelf rechtspraak regelen 
• Eigen rechtbanken waarin rechters recht spraken.

Vanaf de vijfde eeuw werd de keerploeg met wielen steeds meer in algemeen gebruik genomen. Een nadeel van de keerploeg was dat het veel meer kracht vroeg van het trekdier. Vanaf de 10e eeuw na Christus werden om die reden steeds vaker paarden in plaats van ossen voor de ploeg gespannen. Paarden zijn namelijk krachtiger en sneller dan.  runderen, iets wat het landbouwproces een stuk effectiever en gemakkelijker maakte. Een andere belangrijke vernieuwing uit deze periode was de introductie van het halster. De oude halsbanden drukten namelijk op de slagader van het dier, met als gevaar dat deze bij te zware lasten gewurgd werd. Met een halster wordt het grootste deel van de druk op de schouders gelegd, waardoor de dieren met al hun trekkracht zwaardere ploegen voort konden trekken. Door deze vernieuwingen konden boeren steeds makkelijker ruige gronden ontginnen en geschikt maken voor akkerbouw.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontwikkeling-van-de-ploeg

 

uitleggen met afbeelding 4

stadsrechten

• Stadsrechten -> steden zelfstandiger (minderafhankelijk van heer (vorst/hoge edele).

Stad 

         heer (vorst)

Vanaf de vijfde eeuw werd de keerploeg met wielen steeds meer in algemeen gebruik genomen. Een nadeel van de keerploeg was dat het veel meer kracht vroeg van het trekdier. Vanaf de 10e eeuw na Christus werden om die reden steeds vaker paarden in plaats van ossen voor de ploeg gespannen. Paarden zijn namelijk krachtiger en sneller dan.  runderen, iets wat het landbouwproces een stuk effectiever en gemakkelijker maakte. Een andere belangrijke vernieuwing uit deze periode was de introductie van het halster. De oude halsbanden drukten namelijk op de slagader van het dier, met als gevaar dat deze bij te zware lasten gewurgd werd. Met een halster wordt het grootste deel van de druk op de schouders gelegd, waardoor de dieren met al hun trekkracht zwaardere ploegen voort konden trekken. Door deze vernieuwingen konden boeren steeds makkelijker ruige gronden ontginnen en geschikt maken voor akkerbouw.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontwikkeling-van-de-ploeg

 

uitleggen met afbeelding 4

stadsrechten

heer (vorst/hoge edele): 

• geld voor oorlog met eigen leger, 
• steun tegen lage edelen, 
• meer macht vorst,  terwijl lage edelen macht verloren.

Vanaf de vijfde eeuw werd de keerploeg met wielen steeds meer in algemeen gebruik genomen. Een nadeel van de keerploeg was dat het veel meer kracht vroeg van het trekdier. Vanaf de 10e eeuw na Christus werden om die reden steeds vaker paarden in plaats van ossen voor de ploeg gespannen. Paarden zijn namelijk krachtiger en sneller dan.  runderen, iets wat het landbouwproces een stuk effectiever en gemakkelijker maakte. Een andere belangrijke vernieuwing uit deze periode was de introductie van het halster. De oude halsbanden drukten namelijk op de slagader van het dier, met als gevaar dat deze bij te zware lasten gewurgd werd. Met een halster wordt het grootste deel van de druk op de schouders gelegd, waardoor de dieren met al hun trekkracht zwaardere ploegen voort konden trekken. Door deze vernieuwingen konden boeren steeds makkelijker ruige gronden ontginnen en geschikt maken voor akkerbouw.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontwikkeling-van-de-ploeg

 

uitleggen met afbeelding 4

stadsbestuur

Inwoners stad

• burgers, rechten:
• lid van gilde worden 
• (man die jaar en 1 dag in stad woonde, beroep had en geldbedrag betaalde burger worden)

Vanaf de vijfde eeuw werd de keerploeg met wielen steeds meer in algemeen gebruik genomen. Een nadeel van de keerploeg was dat het veel meer kracht vroeg van het trekdier. Vanaf de 10e eeuw na Christus werden om die reden steeds vaker paarden in plaats van ossen voor de ploeg gespannen. Paarden zijn namelijk krachtiger en sneller dan.  runderen, iets wat het landbouwproces een stuk effectiever en gemakkelijker maakte. Een andere belangrijke vernieuwing uit deze periode was de introductie van het halster. De oude halsbanden drukten namelijk op de slagader van het dier, met als gevaar dat deze bij te zware lasten gewurgd werd. Met een halster wordt het grootste deel van de druk op de schouders gelegd, waardoor de dieren met al hun trekkracht zwaardere ploegen voort konden trekken. Door deze vernieuwingen konden boeren steeds makkelijker ruige gronden ontginnen en geschikt maken voor akkerbouw.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontwikkeling-van-de-ploeg

 

uitleggen met afbeelding 4

stadsbestuur

Inwoners stad

• macht: rijke en aanzienlijke families 

•  mensen uit deze families werden schepenen.
• schepen = besturen de stad en rechtspraken

maken wetten, zorgen voor rust en orde.

Vanaf de vijfde eeuw werd de keerploeg met wielen steeds meer in algemeen gebruik genomen. Een nadeel van de keerploeg was dat het veel meer kracht vroeg van het trekdier. Vanaf de 10e eeuw na Christus werden om die reden steeds vaker paarden in plaats van ossen voor de ploeg gespannen. Paarden zijn namelijk krachtiger en sneller dan.  runderen, iets wat het landbouwproces een stuk effectiever en gemakkelijker maakte. Een andere belangrijke vernieuwing uit deze periode was de introductie van het halster. De oude halsbanden drukten namelijk op de slagader van het dier, met als gevaar dat deze bij te zware lasten gewurgd werd. Met een halster wordt het grootste deel van de druk op de schouders gelegd, waardoor de dieren met al hun trekkracht zwaardere ploegen voort konden trekken. Door deze vernieuwingen konden boeren steeds makkelijker ruige gronden ontginnen en geschikt maken voor akkerbouw.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontwikkeling-van-de-ploeg

 

uitleggen met afbeelding 4

stadsbestuur

gebouw stadsbestuur = raadhuis

Vanaf 15de eeuw gewest Holland: burgemeesters 

Taak burgermeesters: Leiding over de schepenen van de stad.

Vanaf de vijfde eeuw werd de keerploeg met wielen steeds meer in algemeen gebruik genomen. Een nadeel van de keerploeg was dat het veel meer kracht vroeg van het trekdier. Vanaf de 10e eeuw na Christus werden om die reden steeds vaker paarden in plaats van ossen voor de ploeg gespannen. Paarden zijn namelijk krachtiger en sneller dan.  runderen, iets wat het landbouwproces een stuk effectiever en gemakkelijker maakte. Een andere belangrijke vernieuwing uit deze periode was de introductie van het halster. De oude halsbanden drukten namelijk op de slagader van het dier, met als gevaar dat deze bij te zware lasten gewurgd werd. Met een halster wordt het grootste deel van de druk op de schouders gelegd, waardoor de dieren met al hun trekkracht zwaardere ploegen voort konden trekken. Door deze vernieuwingen konden boeren steeds makkelijker ruige gronden ontginnen en geschikt maken voor akkerbouw.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontwikkeling-van-de-ploeg

 

uitleggen met afbeelding 4

opdracht

Doel: zo veel mogelijk stadsrechten kopen van de heer (vorst/ hoge edele).

Hoe win je: Door de stad te zijn met de meeste zelfstandigheid dus de meeste stadsrechten te hebben.

opdracht

1. In groepjes gaan jullie vragen beantwoorden.
2. Hoe meer goede antwoorden jullie hebben hoe meer geld.
3. uitkiezen stadsrechten. 
4. Overtuig de heer (docent) waarom jullie deze  stadsrechten willen hebben. 
5. De stad met de meeste stadsrechten wint.

Quiz

Alle steden schrijven hun antwoorden op een blad.

GEEN boeken gebruike

Elk juist antwoord = 100 euro

totaal 8 vragen.

stadsmuren	het recht om een muur rondom de stad te bouwen. (200)
marktrecht	het recht om markt te houden. (200)
stapelrecht	het recht om bepaalde handelsgoederen (producten) als eerste te mogen opslaan (voor verkoop) en verkopen. (200)
tolrecht	Het recht om tol te heffen. (mensen moeten dan betalen om over je brug/weg te mogen. (200)
rechtspraak	Eigen rechtbanken met rechters. (200)

lesdoelen

 Aan het einde van deze les heb je met je eigen stad een keuze gemaakt en deze keuze uitgelegd waarom jullie bepaalde stadsrechten kopen.

Blijf op je plek zitten en ruim je spullen op.