20240215 Mask BASVWO vwo leerjaar 1 Thema's 4.1-4.2

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

BASVWO

Maatschappijleer

Drs. David Lindenaar

Docent burgerschap en maatschappijleer & - kunde bij de afdelingen:

Zorg, Vavo en Educatie

[e-mail]

Maatschappijleer

AFSPRAKEN 

1. Kom op tijd.

2. Neem altijd jouw spullen mee. Je neemt elke les een opgeladen laptop, boek en pen mee.

3. Telefoon in de tas, dopjes uit, smartwatch verbinding uit.

4. Jas uit, tas van tafel en niet eten in de les.

5. Ben je er een les niet? Maak het huiswerk dan thuis. Gebruik de e-mail die ik elke les verstuur.

6. Sla geen vragen over en antwoord altijd met uitleg.

Planning vwo

15-02: 4.1 Wat is een pluriforme samenleving? EN 4.2 Cultuur en identiteit

29-02: 4.3 Wij en zij EN 4.4 Migratie naar Nederland

07-03: 4.5 Europese dilemma’s EN 4.6 Patronen van integratie

14-03: 4.7 Nederland verandert EN 4.8 Burgers van Nederland

21-03: 5.1 Wat is een verzorgingsstaat? EN 5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

28-03: 5.3 Onderwijs EN 5.4 Gezondheidszorg

04-04: 5.5 Sociale zekerheid EN 5.6 De betekenis van werk

SO 3 Toetsweek: ma 08-04 t/m vrij 12-04

Donderdag 18-01

Lesdoel vwo 15-02

4.1 Wat is een pluriforme samenleving? 

• Cultuur: dominante- en subcultuur.
• Religie
• Gender
  
  

4.2 Cultuur en identiteit

• Cultuur
• Sociale controle
• Internalisatie
• Identiteit

4.1 Wat is een pluriforme samenleving?

opdrachten 01 - 16

4.2 Worden wie je bent

opdrachten 01 - 11

4.1 Wat is een pluriforme samenleving? 

Culturele diversiteit

In een pluriforme samenleving is veel culturele diversiteit. Deze hangt o.a. samen met:

• Woonomgeving
  
• Generatie
  
• Maatschappelijke positie
  
• Gender
  
• Migratieachtergrond
  
• Godsdienst
  

Zelfwerktijd 15-02:

vwo: Les 4.1 pagina 112 - 113:

vraag 01 - 08

4.1:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Ben je klaar? Werk verder.

4.2:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Pluriforme samenleving

Nederland is al lang een pluriforme samenleving.

Pluriforme samenleving: Een samenleving waarin verschillen tussen mensen bestaan in levensstijl, godsdienst en andere cultuurkenmerken. Dit is hetzelfde als de multiculturele samenleving. 

 

Wat is cultuur?

Een cultuur ontstaat wanneer mensen veel en langdurig met elkaar te maken hebben.

Cultuur: Alle waarden, normen, gewoonten en andere cultuurkenmerken die mensen binnen een groep of samenleving met elkaar delen en als vanzelfsprekend beschouwen.

Cultuur wordt vaak geassocieerd met beschaving en kunst, maar het begrip heeft dus een veel bredere betekenis.

De functies van een cultuur

• De cultuur van de groep waar je bij hoort bepaalt een deel van je persoonlijkheid = Socialisatiefunctie
• Je hebt een gemeenschappelijk referentiekader met deels dezelfde normen, waarden en gewoonten.
  
• Cultuur geeft richting aan het denken en doen van mensen en werkt gedragsregulerend. Gedragsregulatie = Zorgen dat het gedrag van mensen geordend en voorspelbaar verloopt.

Dominante cultuur en subculturen? 

We onderscheiden in dit hoofdstuk drie soorten culturen:

• De dominante cultuur
  
• Subculturen
  
• Tegenculturen
  

Dominante cultuur

Dominante cultuur: Het geheel van waarden, normen en kenmerken dat door de meeste mensen binnen een samenleving wordt geaccepteerd.

 

 

Subcultuur 

We spreken van een subcultuur wanneer binnen een groep bepaalde waarden en normen en andere cultuurkenmerken afwijken van de dominante cultuur.

 Opdracht: Iedereen maakt deel uit van verschillende subculturen. Van welke subculturen maak jij deel uit?

 

Tegencultuur

Tegencultuur: Groepen die zich verzetten tegen (delen van) de dominante cultuur en die willen veranderen.

 Opdracht: Noem twee voorbeelden van tegenculturen in Nederland.

 

Woonomgeving

Een stadscultuur wordt gekenmerkt door minder sociale cohesie en meer anonimiteit.

Een dorps- of plattelandscultuur kenmerkt zich door meer onderlinge betrokkenheid en meer sociale cohesie.

Opdracht: Voel jij je meer tot de stadscultuur of de dorpscultuur aangetrokken? Leg uit waarom.

Videofragment: stad of platteland? 3:54

Opdracht: Welke vooroordelen worden in dit videofragment genoemd?

Generatie 

Cultuurverschillen tussen jong en oud kunnen blijken uit:

• Kledingstijl
  
• Muziekvoorkeur
  
• Omgangsnormen
  
• Vrijetijdsbesteding
  

Maatschappelijke positie

• Je maatschappelijke positie wordt voor een groot deel bepaald door je opleiding, baan en inkomen.
  
• Maatschappelijke posities kunnen tot verschillen in leefstijl leiden.
  

Opdracht: Noem van twee mensen met een andere maatschappelijke positie drie culturele kenmerken.

Gender

• Rolpatronen worden sterk bepaald door de cultuur. Rolpatronen: algemene verwachtingen over hoe iemand zich moet gedragen.
  
• Vanaf de jaren zestig zijn de rolpatronen tussen mannen en vrouwen in Nederland sterk veranderd.
  

Migratieachtergrond

• Nederland kent verschillende etnische subculturen.
  
• Etnische subcultuur: groep mensen die zich onderling verbonden voelt door een gemeenschappelijk land van herkomst en een daarbij horende cultuur.

Amsterdam heeft inwoners met 180 verschillende nationaliteiten.

Religie:

4.1 Wat is een pluriforme samenleving? 

Christendom:

Islam

Sjiisme: vergelijkbaar met 

katholicisme.

Soenisme: vergelijkbaar met 

protestantisme. 

Jodendom

Godsdienst en levensbeschouwing 2:12

https://schooltv.nl/video/religie-en-humanisme-is-religie-nog-wel-van-deze-tijd/#q=humanisme

 

Opdracht: 

Noem drie overeenkomsten van religies.

Noem twee verschillen tussen religie en het humanisme.

Dilemma pluriforme samenleving

• Sociale cohesie is belangrijk voor het goed functioneren van een samenleving. Sociale cohesie: Mate waarin mensen zich verbonden voelen met elkaar.
• Dilemma van eenheid en verscheidenheid: 1. Te veel eenheid kan ten koste gaan van de vrijheid om te leven naar eigen waarden en normen. 2. Te veel verscheidenheid kan ten koste gaan van de sociale cohesie in de samenleving.

Zelfwerktijd 15-02:

vwo: Les 4.1 pagina 114 - 117:

vraag 09 - 16

4.1:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Ben je klaar? Werk verder.

4.2:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

4.2 Cultuur en identiteit

Cultuur en identiteit

In deze paragraaf behandelen we:

• Hoe cultuuroverdracht plaatsvindt.
  
• Het verband tussen cultuur en identiteit.
  
• Cultuurverschillen.
  

De centrale vraag van deze paragraaf is:

Waarin verschillen culturen van elkaar?

Hoe wordt cultuur overgedragen?

• Cultuuroverdracht noemen we ook wel socialisatie.
• Socialisatie: Het proces waarbij iemand bewust of onbewust de waarden, normen en andere cultuurkenmerken aanleert van van de groep op groepen waar hij bij hoort.
  
• Imitatie en informatie spelen een
  belangrijke rol in socialisatie.

Videofragment: imitatie 2:35 

https://vimeo.com/112819941/702d08f617

Waar vindt socialisatie plaats?

• Socialisatie vindt plaats binnen de gemeenschappen en groepen waar je bij hoort.
  
  
  
• Socialiserende instituties: Groepen en organisaties die specifieke waarden, normen en gewoonten overdragen.
  
  
  
• De belangrijkste socialiserende instituties zijn je gezin, school, vrienden, media, verenigingen en de overheid.
  

Opdracht: Geef bij elke genoemde socialiserende institutie een voorbeeld waarop deze heeft bijgedragen aan jouw socialisatie.

Sociale controle

• Een onderdeel van het socialisatieproces is sociale controle.
  
• Sociale controle: De manier waarop mensen anderen stimuleren of dwingen zich aan de geldende normen te houden.
  

Door middel van sancties:

Formeel en informeel

Positief en negatief

Opdracht: Beschrijf de plaatjes aan de hand van de begrippen formeel/informeel en positief/negatief.

Internalisatie

Het beoogde doel van socialisatie is internalisatie.  Internalisatie: mensen maken zich waarden, normen en gewoonten eigen en gedragen zich automatisch zoals hun omgeving dat van hen verwacht.

 

Zelfwerktijd 15-02:

vwo: Les 4.2 pagina 118:

vraag 01 - 05

4.1:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Ben je klaar? Werk verder.

4.2:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

4.2 Cultuur en identiteit

• Door socialisatie ontwikkelt elk mens een persoonlijke identiteit. Persoonlijke identiteit: het beeld dat iemand van zichzelf heeft.
• Dit zelfbeeld hangt voor een belangrijk deel samen met een sociale identiteit. Sociale identiteit: Het deel van het zelfbeeld dat is afgeleid van de groepen en culturen waar iemand zich mee verbonden voelt.
  
  

Opdracht: Wat is jouw persoonlijke identiteit?

Beschrijf jezelf in 3 woorden: het 1e woord verwijst naar een aangeboren kenmerk, het 2e naar een aangeleerd kenmerk en het 3e naar je sociale identiteit.

 

Waarin verschillen culturen?

De Nederlandse socioloog Hofstede onderscheidt vijf belangrijke dimensies waarop culturen van elkaar verschillen:

• Grote vs. kleine machtsafstand.
  
• Individualisme vs. collectivisme.
  
• Masculiniteit vs. feminiteit.
  
• Lage vs.
  hoge onzekerheidsvermijding.
  
• Gerichtheid op de
  lange vs. korte termijn.
  

Grote vs. kleine machtsafstand

Deze dimensie beschrijft de mate waarin mensen accepteren dat de macht ongelijk is verdeeld. Denk aan de machtsafstand tussen:

• ouders en kinderen.
  
• werkgevers en werknemers.
  
• leraren en leerlingen.
  
• politie en burgers.
  

Opdracht:

Noem een waarde die past bij een cultuur met een grote machtsafstand.

Noem een waarde die past bij een cultuur met een kleine machtsafstand.

Individualisme vs. collectivisme

Deze dimensie beschrijft de mate waarin individuen zich deel voelen van groepen en het belang van de groep boven dat van het individu stellen.

In individualistische culturen krijgen mensen in grote mate de vrijheid om een persoonlijke identiteit te ontwikkelen. Belangrijke waarden:

• individuele ontplooiing
  
• persoonlijke ontwikkeling
  

In collectivistische culturen ligt de nadruk op de sociale identiteit. Het collectief staat boven het individu. Belangrijke waarden:

• gastvrijheid
  
• zorg voor naasten
  

Masculiniteit vs. feminiteit 

Deze dimensie beschrijft de mate waarin rolverdeling tussen mannen en vrouwen gescheiden zijn. In masculiene culturen zijn de werelden van vrouwen en mannen sterk gescheiden.

Mannen:

• leidende rol
  
• prestaties buitenshuis
  
• assertief, competitief en hard te zijn
  

Vrouwen:

• huiselijke zorgtaken
  
• teder, bescheiden en zorgzaam
  
  

In feminiene culturen lopen rollen van mannen en vrouwen meer in elkaar over en hebben mensen veel aandacht voor de gevoelens van anderen.

Onzekerheidsvermijding

Deze dimensie laat de mate van angst voor de toekomst binnen een samenleving zien. Hoe groter de angst, hoe hoger de onzekerheidsvermijding.

Bij een hoge onzekerheidsvermijding hebben mensen meer behoefte aan:

• Duidelijkheid
  
• Voorspelbaarheid
  
• formele en informele regels
  
  
  Opdracht:
  Noem een waarde die past bij een cultuur met een hoge onzekerheidsvermijding.
  Noem een waarde die past bij een cultuur met een lage onzekerheidsvermijding.

Oriëntatie op de lange vs. korte termijn

Deze dimensie beschrijft de mate waarin de maatschappij gericht is op de toekomst.

• Meer op het heden gericht: pluk-de-dag, snelle behoeftebevrediging.
  
• Meer op de toekomst gericht: plannen en sparen voor de toekomst.
  
  
  
  Opdracht:
  Leg aan de hand van deze dimensie uit waarom het klimaatvraagstuk zo lastig is op te lossen.

Oordelen over andere culturen

Cultuurrelativisme gaat ervan uit dat culturen gelijkwaardig zijn. Je kunt een cultuur alleen beoordelen vanuit de waarden en normen in die cultuur.

Cultuuruniversalisme gaat ervan uit dat er universele waarden zijn die voor alle culturen moeten gelden.

Etnocentrisme: manier van kijken waarbij de waarden van de eigen groep worden gebruikt om anderen aan af te meten.

Opdracht:

Licht toe welk(e) begrip(pen) je kunt toepassen op de cartoon: cultuurrelativisme, cultuuruniversalisme en/of etnocentrisme.

Zelfwerktijd 15-02:

vwo: Les 4.2 pagina 118 - 121:

vraag 06 - 11

4.1:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Ben je klaar? Werk verder.

4.2:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Terugblik vwo 15-02

4.1 Wat is een pluriforme samenleving? 

• Cultuur: dominante- en subcultuur.
• Religie
• Gender
  
  

4.2 Cultuur en identiteit

• Cultuur
• Sociale controle
• Internalisatie
• Identiteit

4.1 Wat is een pluriforme samenleving?

opdrachten 01 - 16

4.2 Worden wie je bent

opdrachten 01 - 11