Voorbereiding toets H13 Dieren en planten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Voorbereiding toets H13 

Dieren en planten

In deze LessonUp zijn alle leerdoelen bij dit hoofdstuk uitgewerkt d.m.v. tekst en afbeeldingen.

Leertips

- Maak de samenvatting op blz. 206 t/m 209 in je boek

-  Maak flashcards van alle dikgedrukte begrippen (blz. 286 t/m 288) (zie https://www.jfc.nl/toolbox-plannen/ -> woordjes leren ->  papier)

- Maak in de online methode de Test jezelf 

- Leer de plaatjes! 

Par. 13.1 Eten

- Je kunt aan het gebit en de darmen van zoogdieren
zien wat ze eten.

- Je kunt uitleggen waardoor plantaardig voedsel
moeilijker te verteren is dan dierlijk voedsel.

Par 13.1 Eten

Je kunt uitleggen waar dieren de energie uit hun voedsel voor gebruiken.

E = U + B + T + P

U = uitwerpselen (urine en poep) én zweet

B = beweging

T = lichaam op temperatuur houden

P = produceren van nieuwe cellen

Par 13.1

- Je kunt beschrijven hoe planten aan voedsel komen. 

- Je kunt uitleggen hoe organismen voorkomen dat ze
opgegeten worden.  

Camouflage: opgaan in de omgeving door schutkleur

Mimicry: voordoen als gevaarlijk organisme 

13.2 Ademhalen

Je kunt beschrijven hoe insecten ademhalen.

1. spieren trekken samen -> achterlijf wordt korter ->
tracheeën worden nauwer -> lucht wordt via de 
stigmata naar buiten geperst

2. spieren ontspannen -> achterlijf wordt langer ->
tracheeën worden wijder -> lucht stroomt via stigmata
naar binnen. 

Dankzij diffusie!

13.2 Ademhalen

Je kunt beschrijven hoe vissen ademhalen.

https://www.youtube.com/watch?v=pztDjY0aQaY

1. water stroomt via bek naar binnen, kieuwdeksels zijn dicht

2. vis sluit bek, kieuwdeksel gaan open, water stroomt door 
de kieuwen naar buiten via de kieuwdeksel

kieuw -> kieuwbogen -> kieuwplaatjes -> lamellen 

In de lamellen vindt gaswisseling plaats d.m.v. diffusie!

Tegenstroomprincipe zorgt ervoor dat de gaswisseling beter/
sneller verloopt.

13.2 Ademhalen

Je kunt uitleggen hoe planten zuurstof maken. 

Fotosynthese!!!

Koolstofdioxide (CO2) + water + zonlicht -> glucose + zuurstof

13.3 Transport

Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten
vervoerd worden.

- open bloedsomloop

- bloed vervoert geen zuurstof en CO2, want geen hemoglobine

Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van vissen
vervoerd worden. 

- enkelvoudige gesloten bloedsomloop

- stroomt maar 1x per ronde door het hart

- vervoert zuurstof, CO2, voedingsstoffen en afvalstoffen

13.3 Transport

- open bloedsomloop (''bloed'' stroomt vrij door het lichaam)

- enkelvoudig gesloten bloedsomloop (bloed stroomt 1x per ronde door het hart)

- dubbele gesloten bloedsomloop (bloed stroomt 2x per ronde door het hart)

13.3 Transport

Je kunt uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden.

Vaatbundel bestaat uit: hout- en bastvaten

Houtvaten: vervoeren water en mineralen omHoog

Bastvaten: vervoeren glucose en water naar Beneden

Houtvaten liggen aan de binnenkant van de vaatbundel, bastvaten aan de buitenkant!

13.4 Kou en hitte

Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan kou.

- landzoogdieren: dikkere vacht

- zeezoogdieren: dikkere vetlaag

- vogels: dikker verenkleed

- hogere verbranding

winterrust of winterslaap

Je kunt beschrijven hoe dieren zijn aangepast aan hitte.

- dunnere vacht/vetlaag/verenkleed

- zweten of hijgen (dieren met vacht of veren)

- warmte aan koud oppervlak afgeven

 

13.4 Kou en hitte

Je kunt uitleggen waardoor een klein dier sneller
afkoelt dan een groot dier. 

Groter deel (oppervlak) van het lichaam komt in 
contact met de omgeving (bv. koele ondergrond of
wind). 

13.4 Kou en hitte

Je kunt uitleggen hoe koudbloedige dieren reageren op temperatuursveranderingen.

Lichaamstemperatuur past zich aan aan de omgeving. 

Opwarmen: in de zon liggen of warme ondergrond opzoeken. 

Afkoelen: door koude omgeving -> verbranding gaat trager

13.4 Kou en hitte

Je kunt uitleggen hoe planten droogte overleven. 

- aangepast wortelstelsel (2 manieren): uitgebreid wortelstelsel om snel water op te nemen na regenval OF extreem diep wortelstelsel om water diep uit de grond te kunnen halen. 

- vetlaagje: gaat verdamping tegen

- klein oppervlak 

- beharing of stekels: gaat verdamping tegen door stilstaande laag lucht

- kleine bladeren: minder huidmondjes -> minder verdamping

- huidmondjes liggen verzonken in het blad: minder verdamping