Paragraaf 5.1 + 5.3 Uitleg + vragen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Paragraaf 5.1 en 5.3 uitleg en vragen.

(1800-1900)

5:3 leerdoelen

Wat in de 19e eeuw veranderde in het leven van mensen

Hoe en waardoor de productie toenam

Wat vanaf 1870 veranderde in de industrie

Wat veranderde in de samenleving

Kenmerkend aspect: De industriele revolutie en de opkomst van emancipatiebewegingen.

1. Grote veranderingen

De periode vanaf 1800 wordt de moderne tijd genoemd -> leven verandert drastisch

Veranderingen

- Van landbouw naar fabrieken

- Handarbeid wordt vervangen door machines

- Reizen per trein of stoomschip ipv met paard of te voet

-  Verlichting op straat

- Nieuwe producten, zoals lucifers, blikvoedsel en telefoons

Welke periode hoort bij dit tijdvak?

Welke jaartallen horen bij dit tijdvak?

Hoe heet het tijdvak waar het hoofdstuk over gaat?

5.1 De industriele revolutie

Belangrijke uitvinding! 

Stoommachine 1712.

eerste gebruik: om mijnen droog te pompen.

vanaf 1765: betere stoommachines (James Watt) nu ook bruikbaar in de textielindustrie.

Meer productie

vanaf 1800: grote spin en weefmachines aangedreven door stoommachines.

--> gevolg: de productie stijgt.

Stoommachines moesten vanwege de hoge druk erg sterk zijn.

--> door de groei van de Britse textielindustrie kwamen er ook meer ijzer en machine fabrieken.

vanaf 1830: versnelde de industrialisatie. --> komst van de stoomtrein en het stoomschip.

Hoe ontstond de industriële revolutie?

Noem drie grote veranderingen door de revolutie.

Noem drie grote uitvindingen en de gevolgen van deze uitvindingen.

3. Verandering industrie

Vanaf 1870 gaan de veranderingen sneller

Naast Steenkool, nu ook aardolie als energiebron.

Gebruik van sterker staal in plaats van ijzer: Sterkere stoommachines.

Kunstmest, aardolie, plastic, voedingsmiddel

Ontwikkeling van de gloeilamp, uitgevonden door Thomas Edison

Eerst waren er individuele uitvindingen en daarna, later komt dit bij bedrijven terecht

Wat veranderde er vanaf 1870 veranderde in de industrie?

4. Industriële samenleving

Industriële samenleving: meer dan de helft van de bevolking in steden woonde en de meeste mensen werkten in de industrie- en dienstensector

Grote bevolkingsgroei en steden breiden uit door grote voedselproductie

Handelskapitalisme wordt industrieel kapitalisme

(winst door middel van de industrie)

Relatie tussen werknemer en werkgever wordt onpersoonlijker en lonen werknemers zijn laag

5.3 De sociale Kwestie

Leerdoelen:

Hoe de leef- en werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht kregen.

Wat veranderde door sociale wetten

Hoe arbeiders hun leef en werkomstandigheden verbeterden

Leven in Armoede

1840: verscheen een roman (boek) over kinderarbeid in de textielfabrieken.

Schrijfster legt uit dat de ouders hun kinderen naar de fabrieken sturen omdat er anders te weinig geld is om eten te kopen.

Ook in Nederland versche den er verhalen over kinderarbeid.

Door zulke verhalen werden burgers zich bewust van de slechte werk- en leefomstandigheden. 

Dit noemen we de Sociale kwestie.

Hoe kregen de leef- en werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht tijdens de 19e eeuw?

Leg in je eigen woorden uit wat de sociale kwestie is.

Spotprenten

a.    Wat zie je op deze afbeelding?

b.    Om welke gebeurtenis gaat het hier?

c.    Wat probeert de tekenaar te zeggen?

Sociale wetten

Het idee ontstond dat de overheid iets moest doen voor burgers en de fabrieksarbeiders.

(ook om opstanden te voorkomen)

1874: Kinderwetje van Van Houten.

kinderen onder de 12 mochten niet meer in fabrieken werken.

1901: leerplichtwet. kinderen jonger dan 12 kregen onderwijs.

Nachtarbeid voor voor vrouwen en jongeren onder de zestien verboden.

Arbeiders die invalide waren geworden kregen een uitkering

Werknemers kwamen voor zichzelf op door vakbonden op te richten. Doel: betere werkomstandigheden.

Arbeiders in Actie

Vakbonden 

organiseerden stakingen

Met werkgevers in gesprek voor betere werkomstandigheden.

Politieke groep: socialisten. --> meer gelijkheid en minder verschil tussen arm en rijk.

Hoe verbeterden arbeiders hun leef en werkomstandigheden?

Socialisme

Doel: Een eerlijkere samenleving.

Karl Marx: Ideologie, --> idee over de politiek en samenleving.

Zolang de fabrieken eigendom zijn van de rijken kan er geen gelijkheid zijn.

Productiemiddelen moesten in de handen  van de staat worden gebracht.  (van het volk)

Idee van Communisme.

Wat moest er volgens Karl Marx gebeuren om gelijkheid tussen iedereen te bereiken?