Kookles 6 voedingstoffen en voedingsmiddelen

Lesdoelen 

• Je kent de verschillende voedingsmiddelen en voedingsstoffen
• Je weet de functie van de voedingsstoffen
• Je weet wat voedingsgewoonten zijn
• Je weet wat voeding betekent voor je gezondheid
• Je weet welke voedingsbehoeften er zijn onder ouderen
• Je kunt een maaltijdplan maken voor een oudere

Voedingsstoffen en voedingsmiddelen

Voedingsstoffen zijn hele kleine stukjes uit ons voedsel wat ons lichaam voor verschillende doeleinden gebruikt.
Ze zitten in voedingsmiddelen, die je hier rechts ziet.

Voedingsstoffen

Alle dingen die wij eten, zijn voedingsmiddelen. 

In die voedingsmiddelen, zitten verschillende voedingsstoffen.

Voorbeeld: De aardappel bevat verschillende voedingsstoffen.

Voedingsstoffen zitten in voedingsmiddelen.

In veel plantaardige voedingsmiddelen bevatten voedingsvezels. Voedingsvezels helpen bij de vertering. 

Verpakking van voedingsmiddelen 

zit een etiket. 

Informatie over voedingsmiddelen. 

Vier groepen voedingsstoffen

Er zijn vier hoofdgroepen voedingsstoffen.

1. Bouwstoffen
2. Brandstoffen
3. Reservestoffen
4. Beschermende stoffen. 

6 groepen voedingsstoffen functie

voedingsstoffen	Functies	Functie/wat zit erin
1. eiwitten	bouwstoffen	om te groeien
2. koolhydraten	brandstof, bouwstof en reservestof	zetmeel, suikers en glucose
3. vetten	brandstof	bij te veel slaat je lichaam dit op als reservestof.
4. water (lichaam 60%)	bouwstof	vervoeren van stoffen in het lichaam.
5. mineralen (zouten)	bouwstof	ijzer, kalk en zout.
6. vitaminen	bouwstof en beschermendestof	bij een inname van te veel of te weinig word je ziek.

Eiwitten

Eiwitten dienen als bouwstoffen en brandstoffen. 

Ze zitten veel in vlees, vleesvervangers en eieren.

Koolhydraten

Koolhydraten dienen als brandstof, maar worden soms gebruikt als bouwstof of reservestof.

Vetten

Vetten zijn een hele goede brandstof, maar worden snel opgeslagen als reservestoffen.

Het ene vet is het andere niet 

• Vet maakt dik wordt gezegd, als je te veel eet wel. Maar een beetje heb je nodig.
• Het is goed om te letten op het soort vet dat je eet. Belangrijk is of dat vet ‘verzadigd’ of ‘onverzadigd’ is. 
• Eet je vooral verzadigd vet, dan heb je later meer kans op hart- en vaatziekten, zoals een hartaanval of beroerte. 
• Krijg je vooral onverzadigd vet binnen, dan heb je juist minder kans op hart- en vaatziekten.

Producten met onverzadigd vet

Er zit vooral onverzadigd vet in:

• margarine en halvarine uit een kuipje

• alle soorten olie, zoals zonnebloemolie en olijfolie

• bak- en braadproducten in een knijpfles

 Producten verzadigd vet

Er zit vooral verzadigd vet in:

• roomboter en pakjes margarine

• hard fituurvet

• kokosvet

Onverzadigde vetten

Goede vetten

Vloeibaar, zacht.

Zit in de volgende producten:

- Noten

- Vette vis

- Zachte boter

- Olijven

- Olijfolie

- Zonnebloemolie

- Maisolie

- Sojaolie

Verzadigde vetten

Slechte vetten.

Harde vetten.

Meer kans op hart- en vaatziekten.

Zit in de volgende producten:

- Harde (room)boter

- Volle melk

- 48+ kaas

- Vet vlees

- Palmolie

- Kokosolie

- Gebak

Water

Water is de belangrijkste bouwstof voor het lichaam en water speelt een belangrijke rol bij het vervoeren van andere stoffen in het lichaam.

Mineralen

Mineralen in ons lichaam zijn vooral bouwstoffen en beschermende stoffen. Het zijn zouten, bijvoorbeeld Calcium (voor je botten) of Natrium.

Vitaminen

Vitaminen zijn de belangrijkste beschermende stoffen. 

Er zijn er erg veel en zorgen dus dat je gezond blijft.

Voedingsbehoeften ouderen

Meer vezels

→ Voor een goede stoelgang, voorkom obstipatie.

→ Kies volkorenbrood, zilvervliesrijst, groente en fruit.

Meer eiwit

→ Voor behoud van spiermassa.

→ Kies zuivel, peulvruchten, eieren, vis, kip, noten.

→ Voor een gezonde bloeddruk.

→ Gebruik minder zout bij het koken, kies voor verse producten.

Natriumbeperkt dieet: ‘minder zout/natrium’

 Natriumarm dieet: ‘zeer weinig zout/natrium’

Minder zout (natrium)

Welke aanpassingen in het menu voor ouderen

•  Voeg extra groente toe aan maaltijden.
• Gebruik volkorenproducten in plaats van witbrood of witte rijst.
• Kies magere vleeswaren en zuivel.
• Gebruik kruiden in plaats van zout voor de smaak.

Praktische opdracht: 

Maak een recept gezonder (15 min)

Pas (individueel of in tweetallen) een recept aan voor een oudere die gezonder wil eten.

• Gebruik de Schijf van Vijf als basis en pas het advies aan met:

• Meer vezels

• Meer eiwit

• Minder zout

Je krijgt de opdracht van de docent geprint

Snijtechnieken en veiligheid

• Fijnhakken van kruiden: Dit lijkt eenvoudig, maar vraagt om aandacht voor hygiëne en het voorkomen van kruisbesmetting.

Hygiëne en voedselveiligheid

• Groenten en kruiden wassen: Om vuil en bacteriën te verwijderen.
  
• Bonen afspoelen: Om overtollig zout en vocht te verwijderen.

Volgorde en planning

• Multitasken: Tijdens het stoven van de stoofpot moet ook de couscous worden klaargemaakt. Dit vraagt om planning en tijdmanagement.

Verwarmen en stoven

• Fruiten van ui en knoflook: Niet te heet bakken, anders verbrandt het snel.
  
• Stoven op laag vuur: De stoofpot moet zachtjes pruttelen, niet koken of aanbranden.

Afwegen en doseren

• Couscous en water afwegen: Te veel of te weinig water kan leiden tot te slappe of te droge couscous.
• Kruiden doseren: Te veel kruiden kan het gerecht overheersen, te weinig maakt het smakeloos.
  

Belangrijk voor het koken