§3.2 Overheidsbeleid
§ 3.2 Overheidsbeleid
Waarom bemoeit de overheid zich soms met de prijs op een markt?
Kernwoorden:
- ingrijpen in de markt
- minimumprijs
- maximumprijs
- belastingheffing
1 / 32
volgende
Slide 1: Tekstslide
EconomieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4
In deze les zitten 32 slides, met tekstslides en 3 videos.
Lesduur is: 45 minOnderdelen in deze les
§ 3.2 Overheidsbeleid
Waarom bemoeit de overheid zich soms met de prijs op een markt?
Kernwoorden:
- ingrijpen in de markt
- minimumprijs
- maximumprijs
- belastingheffing
Slide 1 - Tekstslide
Slide 2 - Video
Ingrijpen in de markt
- Regulering van (vooral) de monopoliemarkt. Dit is vooral nodig bij natuurlijke monopolies.
- Mededingingswet. Kartelvorming en prijsafspraken zijn per wet verboden.
- Minimumprijzen ter bescherming van producenten.
- Maximumprijzen ter bescherming van consumenten.
- ............
Slide 3 - Tekstslide
Minimumprijs
De EU heeft voor een aantal landbouwproducten een minimum- of garantieprijs ingesteld.
De EU garandeert een bepaalde minimumprijs voor producten.
https://youtu.be/8KZEo-uyYUQ
Slide 4 - Tekstslide
Een minimumprijs ligt
..............................
..............................
de evenwichtsprijs.
Bij een minimumprijs is het
aanbod groter
dan de vraag,
zodat er een
aanbod groter
dan de vraag,
zodat er een
.........................overschot
ontstaat.
Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.
Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.
Slide 5 - Tekstslide
Een minimumprijs ligt
boven de evenwichtsprijs.
Bij een minimumprijs is het
aanbod groter
dan de vraag,
dan de vraag,
zodat er een aanbodoverschot
ontstaat.
Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.
Slide 6 - Tekstslide
Voorbeeld
Op een markt met volkomen concurrentie geldt het volgende marktmodel:
qv = -p + 500
qa = 2p - 250
Slide 7 - Tekstslide
Er wordt een prijs van 300 ingesteld.
Er ontstaat een aanbodoverschot:
qa = .............................
......................................
qv = .............................
......................................
De overheid koopt het
overschot op. Dit kost:
............................................
............................................
Slide 8 - Tekstslide
Er wordt een prijs van 300 ingesteld.
Er ontstaat een aanbodoverschot:
qa = 2 x 300 – 250 = 350
qv = - 330 + 500 = 200
De overheid koopt het
overschot op.
Dit kost:
150 x 300 = € 45.000
Slide 9 - Tekstslide
Maximumprijs
Bij een maximumprijs ligt de prijs ..................................... de evenwichtsprijs en ontstaat er een .......................................
.................................. .
Slide 10 - Tekstslide
Maximumprijs
Bij een maximumprijs ligt de prijs onder de evenwichtsprijs en ontstaat er een vraagoverschot / aanbodtekort.
Slide 11 - Tekstslide
Voorbeeld
Stel dat de markt voor brood als volgt kan worden weergegeven:
qa = 80p - 40
qv = -40p + 200
(q in duizenden broden
en p in euro’s per brood)
Slide 12 - Tekstslide
Stel dat de overheid de evenwichtsprijs te hoog vindt.
Ze stelt daarom een maximumprijs van € 1,50 in.
Het aanbodtekort:
qv = ...................................
...........................................
qa = ...................................
...........................................
qa - qv = ............................
...........................................
Slide 13 - Tekstslide
Stel dat de overheid de evenwichtsprijs te hoog vindt.
Ze stelt daarom een maximumprijs van € 1,50 in.
Het aanbodtekort kun je
als volgt berekenen:
qv = -40 x 1,50 + 200 = 140
qa = 80 x 1,5 – 40 = 80
140 – 80 = 60 (x 1.000)
60.000 is het aanbodtekort
Slide 14 - Tekstslide
Belastingheffing
- De overheid grijpt ook in door belasting te heffen.
- Door een belastingheffing op een product (bijvoorbeeld bij externe effecten), schuift de aanbodlijn ....................... .
- Bij elke aangeboden hoeveelheid, wil de aanbieder de oorspronkelijke prijs + de heffing.
Slide 15 - Tekstslide
Belastingheffing
De overheid grijpt ook in door belasting te heffen.
Door een belastingheffing op een product (bijvoorbeeld bij externe effecten), schuift de aanbodlijn omhoog.
Bij elke aangeboden hoeveelheid, wil de aanbieder de oorspronkelijke prijs + de heffing.
Door een belastingheffing op een product (bijvoorbeeld bij externe effecten), schuift de aanbodlijn omhoog.
Bij elke aangeboden hoeveelheid, wil de aanbieder de oorspronkelijke prijs + de heffing.
Slide 16 - Tekstslide
Voorbeeld 1: belastingheffing volkomen concurrentie
Stel dat het volgende geldt op een markt:
qv = -2p + 8
qa = 2p – 4
Als de overheid een heffing instelt van €1 per product, schuift de aanbodlijn omhoog.
Slide 17 - Tekstslide
De evenwichtsprijs
wordt nu ...............
en is dus gestegen
met ...................... .
De consument
betaalt dus
..................................
..................................
= .................. % van de heffing
.
.
Slide 18 - Tekstslide
De evenwichtsprijs
wordt nu € 3,-
en is dus gestegen
met € 0,50.
De consument
betaalt dus
€ 0,50 / € 1 x 100%
= 50% van de heffing
.
.
Slide 19 - Tekstslide
Voorbeeld 2: belastingheffing prijszetter
Door belasting te heffen, worden de kosten voor een aanbieder hoger.
Slide 20 - Tekstslide
Bekijk de grafiek die de situatie van een monopolist weergeeft.
Het consumentensurplus
wordt gegeven door
ABC = 450 x (10-5,5) / 2
= 1012,5
Het producentensurplus
wordt gegeven door
BCDE = 450 x (5,5 – 1)
= 2025
Het totale surplus is dus 1012,5 + 2025 = 3037,5
Slide 21 - Tekstslide
Stel dat de belasting €1,- per product is.
GTK = MK wordt dan nu € 2,-.
De consument betaalt ook
een gedeelte van de
belasting.
De prijs stijgt van € 5,50
naar € 6,-, dus met € 0,50.
De consument betaalt dus ....... % van de belasting.
Slide 22 - Tekstslide
Stel dat de belasting €1,- per product is.
GTK = MK wordt dan nu € 2,-.
De consument betaalt ook
een gedeelte van de
belasting.
De prijs stijgt van € 5,50
naar € 6,-, dus met € 0,50.
De consument betaalt dus 50% van de belasting.
Slide 23 - Tekstslide
Het consumentensurplus daalt en wordt nu gegeven door AFG = 400 x (10-6) / 2 = 800
Het producenten-
surplus daalt ook
en wordt nu
gegeven door
FGHI =
400 x (6 – 2) = 1600
Het totale surplus is dus nu 800 + 1600 = 2400
Slide 24 - Tekstslide
De overheid
verdient met deze
heffing:
400 x €1 = € 400
Als ze dit zodanig
besteden dat dit
de afname van het
totale surplus compenseert,
is het gebruik van het belastinggeld doelmatig.
Slide 25 - Tekstslide
Het totaal van alle surplussen daalt altijd door belastingheffing.
Voor belastingheffing: CS + PS = 3037,5
Na belastingheffing: CS + PS + belastingopbrengst = 2400 + 400 = 2800
Het welvaartsverlies door belastingheffing is dus 3037,5 – 2800 = 237,50
Slide 26 - Tekstslide
Dit kun je ook in de grafiek zien:
Vierkant CFGJ gaat van
het CS naar het PS.
Vierkant EIHK gaat
van het PS naar de
overheid.
Vlak BDFK is dus het
welvaartsverlies.
Dit is gelijk aan: (450 – 400) x (5,50 – 1) + (6 – 5,50) x 50 / 2 = 225 + 12,5 = 237,50
Slide 27 - Tekstslide
Laffercurve
Als de overheid belasting heft d.m.v. een tarief (bijvoorbeeld inkomstenbelasting), verwacht je dat bij een hoger tarief de belastingopbrengst toeneemt.
Echter, op een gegeven moment neemt bij een toename van het tarief, de totale belastingopbrengst af.
Slide 28 - Tekstslide
Dit verband heet de Laffercurve.
Slide 29 - Tekstslide
Redenen voor afname belastingopbrengst bij stijging belastingtarief:
- De mensen vinden het product te duur worden en kopen het niet meer. Aantal verkochte producten daalt.
- Mensen vinden het niet meer de moeite waard om te gaan werken bij stijging tarief inkomstenbelasting.
- Er sprake van belastingontduiking.
