Thema 2 - Voeding en vertering

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 2

Voeding en vertering

2.1 - Voedingsmiddelen

1 . Je kunt de functies van voedingsstoffen en voedingsvezel in voedingsmiddelen noemen:

• brandstof  • bouwstof  • reservestof  • beschermende stof

2.2 - Voedingsstoffen

Eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen, vitaminen

Schijf van vijf

https:

Verschillende voedingsstoffen

1. Koolhydraten
2. Eiwitten
3. Vetten
4. Mineralen
5. Vitaminen
6. Water

Vetten

Eiwitten

Koolhydraten

Water

Mineralen

Vitaminen

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vetten

Brandstoffen   Bouwstoffen   Beschermende  Reservestoffen 
                                                        Stoffen

Sleep de voedingsstoffen naar de juiste vakken.

Vitaminen
Mineralen

Eiwitten 

Koolhydraten

Vetten

Water
Vitaminen

Mineralen

Vetten

Eiwitten

Koolhydraten

Vetten

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vetten

koolhydraten zijn:

1. brandstoffen
2. bouwstoffen

vitamines zijn

1. bouwstoffen
2. beschermende stoffen
3. brandstoffen

eiwitten zijn:

1. brandstoffen
2. bouwstoffen

welke voedingstoffen heb je nodig om te herstellen van een wond?

1. bouwstoffen en brandstoffen
2. bouwstoffen en reserve stoffen
3. brandstoffen en reserve stoffen

Voedingsvezels zijn voedingsstoffen

1. Waar
2. Niet waar

Door voedingsvezels verloopt de darmperistaltiek beter.

1. waar
2. niet waar

volgende les: 2.3 en 2.4

Het verteringsstelsel

Oppervlaktevergroting

hoe werkt een enzym?

Emulgeren

Een functie van de lever is...

1. Emulgeren
2. Gal produceren
3. Vet verteren
4. Verteringssappen maken

12.3.2 slokdarm

peristaltiek = knijpbewegingen die voedsel vooruit duwen

kringspieren en lengtespieren trekken om de beurt samen 

peristaltische bewegingen ook in de maag en darmen

?

Wat hebben voedingsvezels en peristaltiek met elkaar te maken?

Indicatoren

• Voedingsstoffen aantonen
• Zetmeel - jodium
• Glucose - Fehling
• Vetten - Sudan 3
• Eiwit - Kopersulfaat en natronloog
• Vitamine C - DCPIP

Tandformule

Tandverzorging

Verteren

Verteringsstelsel

Enzymen

Darmperistaltiek

Vertering

Enzymen

• In verteringssappen
• Helpen met vertering voedingsstoffen 
• Amylase/maltase: zetmeel -> glucose
• Pepsine/peptidase: eiwit -> aminozuren
• Lipase: vetten -> glycerol en vetzuur

Wat betekent het dat enzymen specifiek werken?

1. Een enzym kan maar bij één temperatuur werken
2. Een enzym kan maar bij één pH werken
3. Een enzym kan maar één stof afbreken
4. Een enzym kan maar één keer gebruikt worden

Darmperistaltiek

• Slokdarm, twaalfvingerige darm, dunne darm, dikke darm, endeldarm
• Spieren kneden voedsel en bewegen het door verteringsstelsel

Wat betekent peristaltiek?

1. de knijpende beweging van spieren in de darm
2. het samentrekken van de kringspier
3. afsluiting van de darm
4. productie van darmsappen

Mondholte

• Speeksel met amylase
• Amylase begint vertering zetmeel (koolhydraat) naar glucose

Maag

• Zoutzuur doodt ziekteverwekkers en activeert pepsine
• Pepsine begint vertering eiwitten naar aminozuren

12-vingerige darm

• Lever maakt gal, opgeslagen in galblaas en via galbuis naar twaalfvingerige darm
• Gal emulgeert vetten: maakt vetdruppeltjes kleiner

12-vingerige darm

• Alvleesklier maakt alvleessap
• Alvleessap bevat enzymen die eiwitten, koolhydraten en vetten afbreken
• Amylase en maltase: vertering zetmeel naar glucose
• Peptidase: vertering eiwitten naar aminozuren
• Lipase: vertering vetten naar glycerol en vetzuur

Dunne darm

• Groot oppervlak door plooien
• Wand dunne darm maakt darmsap, bevat enzymen voor vertering
• Eindproducten vertering: aminozuur, glucose, vetzuur, glycerol
• Door darmwand naar bloedvaten

Dikke darm

• Opname water
• Opname glucose afkomstig van cellulose (vezels)

Zet de organen van
het verteringsstelsel
in de juiste volgorde. 

Dunne darm

Slokdarm

Endeldarm

Dikke darm

Twaalfvingerige
darm

Maag

Extra oefening: benoem de organen en enzymen

1. mond

2. speeksel / amylase

3. maag

4. zoutzuur

5. pepsine

6. 12-vingerige darm

7a. amylase

7b. peptidase

7c. lipase en gal

8. dunne darm

9. dikke darm

10. endeldarm

11. anus

12. lever

13. nieren 

Basisstof 3 (L: 10)

Voedsel conserveren

Additieven

• Voedselvergifitiging
• Conserveren
• Additieven

Basisstof 8 (L: 9)

Voeding en vertering andere dieren

Basisstof 10 (V)

Allergieën

Allergie en intolerantie

• Voedselallergie: afweersysteem reageert op voedsel
• Voedselintolerantie: ongewone reactie op voedingsmiddelen

• Voedingsmiddelen en voedingsstoffen
  (eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen, vitaminen), functie voedingsstoffen (bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen, beschermende stoffen), indicatoren voedingsstoffen
• Gezonde voeding, schijf van vijf, energie, overgewicht en ondergewicht, BMI, eetstoornissen 
• Vegetariers, veganisten
  
• Vertering, verteringsproducten, verteringssappen, enzymen, darmperistaltiek
  
• Tanden, tandformule, melkgebit, gezond gebit
  
• Verteringsstelsel, verteren voedingsstoffen, darmvlokken
  * Koolhydraten (zetmeel, suikers) --> glucose door amylase en maltase
  * Eiwitten --> aminozuren door pepsine en peptidase
  * Vetten --> glycerol en vetzuur door lipase 
• Voeding en vertering zoogdieren
  
• Bederven en conserveren van voedsel, additieven
  
• Allergieën en intolerantie (V)