5.3 Beenverbindingen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

5.3 Beenverbindingen

Basisstof 3

Terugblik!

Welke stof zorgt voor de soepelheid/beweegbaarheid van de botten?

1. Kalkstof
2. lijmstof

Leg in eigen woorden uit waarom baby's bijna nooit een bot breken.

welke stof beschermt onze botten tegen slijtage?

1. lijmstof
2. kalk
3. kraakbeen

De beenderen van een kind bevatten meer kalk dan de beenderen van een oudere

1. ja
2. nee

Het skelet van een volwassen mens bestaat uit:

1. 500 botten
2. 206 botten
3. 350 botten
4. 150 botten

Welk deel van de wervelkolom zit vast aan je heupbeenderen?

1. Staartbeen
2. Wervelkolom
3. Lendenwervels
4. Heiligbeen

Wat zijn de functies van het skelet?

Verbind de beenderen en de nummers op de juiste manier.

schouderblad 

opperarmbeen

schedelbeenderen

onderkaak

sleutelbeen

rib 

borstbeen

bovenkaak

Leerdoelen

5.3.1 Je kunt vier beenverbindingen onderscheiden.

5.3.2 Je kunt delen van een gewricht noemen met hun functies.

5.3.3 Je kunt de bouw en werking van drie typen gewrichten onderscheiden.

Je botten zitten aan elkaar vast met gewrichten. Door gewrichten kan je lichaam soepel bewegen.

4 soorten beenverbindingen

Vergroeid

De botten zijn aan elkaar gegroeid en zien er uit als 1 bot.

Het is onbeweeglijk

Naadverbinding

De botten zijn aan elkaar gegroeid.

Maar je ziet nog een naad tussen de botten.

Het is onbeweeglijk!

Kraakbeen verbinding

De botten zijn aan elkaar verbonden met behulp van kraakbeen

Hierdoor kunnen de botten een klein beetje bewegen.

Plaats: tussen het borstbeen en de ribben

             tussen de wervels

Gewrichten

de botten zijn aan elkaar verbonden met een gewricht. 

Het is heel erg beweeglijk

er zijn meerdere soorten gewrichten

Vergroeid

Het heiligbeen en het staartbeen bestaan uit wervels die met elkaar zijn  vergroeid. Daardoor lijkt het één bot te zijn. Botten die met elkaar vergroeid zijn, kunnen niet bewegen. 

Naadverbindingen:

Hierboven zie je een schedel. Op de schedel zie je naden. De schedelbeenderen kunnen niet bewegen. Daardoor is de schedel stevig. 

Bij een nieuw geboren baby zijn de botten van de schedel nog niet verbonden door naden. Er zijn ruimtes tussen de beenderen. Deze ruimtes heten fontanellen. De schedelbeenderen kunnen bewegen, en over elkaar heen schuiven. Het hoofd kan dus smaller worden zodat de baby past. 

Fontanellen in het blauw

Minuten na de geboorte                 Na 24 uur 

Kraakbeen

Tussen het borstbeen en de ribben zit kraakbeen. Kraakbeen kan buigen. Daardoor is er een beetje beweging mogelijk. Tussen de wervels van de wervelkolom zit ook kraakbeen. Elke wervel kan een klein beetje bewegen. Al deze kleine bewegingen bij elkaar opgeteld maken dat je je wervelkolom goed kunt bewegen. 

Gewrichten

In je been heb je een dijbeen en een scheenbeen. Daartussen zit je knie. Door de knie kun je je been buigen. Daardoor kun je soepel bewegen. Probeer maar eens te lopen zonder je knie te buigen, dat is erg lastig.

De knie is een gewricht. Een gewricht is een verbinding tussen twee botten die beweging mogelijk maakt. 

Bouw van een Gewricht

In de afbeelding  zie je de doorsnede van een gewricht. Het uiteinde van één bot is bol. Dit heet de gewrichtskogel. Het uiteinde van het andere bot is hol. Dit heet de gewrichtskom.

De gewrichtskogel beweegt in de gewrichtskom. Ze zijn allebei bedekt met een kraakbeen laagje zodat de botten soepel bewegen en niet slijten. 

Een gewricht

De gewrichtskogel beweegt in de gewrichtskom. Deze beweging gaat soepel door kraakbeen en door gewrichtssmeer.

• Op de kop van elk bot zit een laagje kraakbeen. Door dit kraakbeen kunnen de botten gemakkelijker bewegen. Het kraakbeen beschermt de botten ook tegen slijten.

• Tussen de botten zit gewrichtssmeer. Dit werkt als een soort smeervet. Door het gewrichtssmeer kunnen de botten soepeler bewegen.

Kraakbeen

Gewrichtskapsel

Om het gewricht heen zit een stevig vlies. Dit vlies heet gewrichtskapsel. Het gewrichtskapsel houdt de botten bij elkaar. Het gewrichtskapsel maakt ook het gewrichtssmeer.

Hiernaast zie je de knie. Om het gewricht zitten kapselbanden. De kapselbanden zijn een extra versteviging. Ze helpen mee om de botten op hun plaats te houden. Niet alle gewrichten hebben kapselbanden. 

Hypermobiel

Bij mensen die hypermobiel zijn, zijn de  banden en pezen te soepel. De kapselbanden houden de gewrichtkogel niet meer op de plek in de gewrichtskom, de  gewrichten krijgen daardoor niet genoeg steun en worden te beweeglijk.

Bij een kogelgewricht zijn bewegingen in verschillende richtingen mogelijk. Bv. de schouder en je heup. De gewrichtskogel van het ene bot draait in de kom van het andere

3 Soorten gewrichten:

 1) Kogelgewricht

2) Rolgewricht

3) Scharniergewricht

1) Kogelgewricht

Rolgewrichten

Een bot draait in de lengte om het andere bot heen. 

Het gewricht tussen spaakbeen en ellepijp is een rolgewricht. 

Het gewricht tussen spaakbeen/ellepijp en opperarmbeen is een scharniergewricht. Daarom kan de arm buigen, maar ook draaien!

3) Scharniergewrichten 

Met deze maak je alleen een beweging heen en terug (of open en dicht zoals een deur). Bv. je vingers, je knie en je elleboog). 

0

Aan het werk! Biologie

Wat? 5.3  Beenverbindingen - opdrachten 1 t/m 11

Hoe? Als het bord op rood staat werk je alleen en in stilte.

Als het bord op groen staat mag je fluisterend overleggen met je buurman. 

Heb je vragen? Steek je hand op en ik kom bij je. 

Klaar? Ga verder met je samenvatting!