KUA Romantiek Les 3

• kunst algemeen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Romantiek

18e en 19e eeuw

Les 3

                                                                                             Merel van Heusden

Klassiek-romantisch ballet

De werelden waarin
men vluchtte in de dans, waren: 

- sprookjes (met daarin de strijd
tussen goed en kwaad) 

- dromen (het bovennatuurlijke)

- verre oorden (exotisme)

- de natuur (de decors bestaan
vrijwel altijd uit bosrijke landschappen) 

- de geschiedenis van het eigen volk (nationalisme/mythen en legenden van het eigen volk) 

- de onbereikbare liefde
in vrijwel alle belangrijke balletten uit deze periode kun je deze elementen terugvinden. 

Kenmerken uit het fragment:

Klassiek ballet:

• Tegenstelling aards/ bovenaards
• Liefde, onmogelijke liefde            dood
• Decor vaak bos, bergen, kasteel, ruïne...
• muziek is sfeerbepalend
• Acte 1 en 3: realiteit/ acte 2 en 4: fantasie/ bovennatuurlijk
• Tutu en spitzen
• Pas de deux: duet

Programmamuziek

Muzikale compositie, ontstaan in de romantische periode, waarbij de componist uitgaat van een literair, dramatisch of beeldend thema, of van een bestaand gedicht. 

Componisten als Franz Liszt, Richard Strauss

Opera

• Opera’s werden grootse en meeslepende muziekspektakels. 
• Opera werd steeds realistischer met personages die in 

      alledaagse gebeurtenissen en situaties optreden.

• In de Franse opera ontwikkelde zich na de opéra
  comique, een Grand Opéra, dit was een volledig
  gezongen genre dat grootse vormen aannam. 

Opera van Richard Wagner

• Hij streefde naar de ontwikkeling van een gesamtkunstwerk: een totale verwevenheid van verschillende kunstdisciplines in één kunstwerk. 
• Wagners opera’s laten een voortdurende stroom van vocale en instrumentale muziek horen (= de unendliche melodie). 
• Het zeer groot en kleurrijke orkest wordt bijna een ‘karakter’ in het drama omdat het leidmotieven (= terugkerende themamuziek bij bepaalde personen of stemmingen) presenteert, stemmingen verklankt en zangstemmen (aria’s) begeleidt. 
• Wagner liet een ‘eigen’ operatheater bouwen (het festspielhaus in Bayreuth). 

Opera: Der Ring des Nibelungen van Richard Wagner

• De tragedie van het menselijk lot.
  
• Aanklacht tegen de kapitalistische maatschappij.
  
• Gebaseerd op Germaanse mythologie en Noorse sagen.
  
• Een stuk over macht.
  
• Wotan/ Walhalla/ ring.

Vier delen:

Das Rheingold

Die Walküre

Siegfried

Götterdämmerung

Liederen cycli:

Tegenover het grote gebaar van de opera, ontstonden ook de meer intieme liederen, vaak met een gedicht van hoge literaire kwaliteit als uitgangspunt, die in concerten in huiselijke of kleine kring gezongen werden door de componist die daarbij dan vaak ook de pianobegeleiding deed (bijvoorbeeld Schubert).

• Liederen van ongeveer 3 minuten.
• Zeer dramatisch.
• Tekst en muziek versterken elkaar.