Zaans Museum - De economische invloed van een cacaoboon in de Zaanstreek

• Wereldoriëntatie
• Basisschool
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Groep 6-8
• Leerjaar 1,2

Introductie

Het Zaans museum heeft een permanenten tentoonstelling over cacao. Daarin worden verschillende aspecten over cacao verteld: Waar komt cacao vandaan? Welke rol speelt cacao in de Zaanstreek? Hoe is cacao een luxeproduct geworden? Vóórdat je het museum bezoekt, kun je je goed voorbereiden via deze les. Des temeer steek je er vanop!

Instructies

Gebruik deze les om je leerlingen voorafgaand aan het bezoek aan de expositie Cacao alvast voor te bereiden. Na afloop kun je een aantal sheets opnieuw gebruiken op de kennis te checken of te verdieping te geven.

Voor het eerst bij Beeld en Geluid op school? Kijk hier voor een korte instructie.

Beeld bij je bezoek - Zaans Museum

De economische invloed van een cacaoboon in de Zaanstreek

Cacao en de Zaanstreek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe komt dat eigenlijk? Waarom werd nou uitgerekend de Zaanstreek één van de grootste cacaoverwerkers ter wereld?

Welke rol speelde cacao in de Zaanstreek?

Afbeeldingen: Wikimedia, Flickr

De Zaanstreek was het allereerste industriegebied van West-Europa, en dat komt onder andere door molens. Ooit draaiden er bijna 1000 molens in de Zaanstreek! Deze zorgden niet alleen voor werkgelegenheid in de scheepsbouw, en de productie van goederen als mosterd, verf, papier en cacao, ook kon er door molens stoomenergie gemaakt worden.

Bekijk hier het fragment

Welke rol speelde cacao in de Zaanstreek?

Afb.: Schilderij 'Zicht op molen de Mol', Zaans Museum

Bron: Klokhuis - Molenaar, NTR, 2020

Dankzij stoomenergie kon de Amsterdamse firma Van Houten de cacaopers bedenken. Door deze uitvinding kon voor het eerst chocolade gemaakt worden zoals we het nu kennen - in repen. Daarvóór was chocolade eigenlijk alleen nog maar een vloeibare cacaodrank. 

Bekijk hier het fragment 

Welke rol speelde cacao in de Zaanstreek?

Afb.: Model van een cacaopers van het fabrikaat GARVER - Zaans Museum

Bron: HISTOCLIPS - De industriële revolutie, TELEAC/NOT, 2007

Voordat er van cacao chocola gemaakt kon worden, moest cacao wel eerst in de fabrieken terecht komen. Dit gebeurde via boten, en daarom was de aanleg van waterwegen belangrijk. Door de aanleg van waterwegen werden er internationale handelsstromen over zee mogelijk gemaakt. Verschillende wateren werden aan elkaar verbonden. Een voorbeeld van zo'n verbinding is het Noordzeekanaal, die verbindt de Noordzee met de haven van Amsterdam. Via deze waterweg kwam cacao de Amsterdamse haven binnen.

Bekijk hier het fragment

Welke rol speelde cacao in de Zaanstreek?

Bron: YouTube kanaal Zaans Museum

Afb.: Kaart van het Noordzeekanaal en Amsterdam-Rijnkanaal, P.h.beuse, Wikimedia

Amsterdam is de grootste cacaohaven ter wereld. Van heinde en verre arriveren cacaobonen per vrachtschip en worden opgeslagen in grote pakhuizen. Ook worden de bonen aan een strenge keuring onderworpen. 

Bekijk hier het fragment

Bron: Klokhuis - Cacaofabriek, NTR, 1997

Bekijk hier het fragment

Bron: Klokhuis - Cacaohaven, NTR/NPS, 2010

Foto: Wikimedia, ColleBlanche

Welke rol speelde cacao in de Zaanstreek?

Er wordt nu jaarlijks zo'n 450.000 ton cacao verscheept via het water van Amsterdam naar Zaandam. Dit gebeurt al vanaf 1911.

Bekijk hier het fragment

Bron: ERFGOED Afl. 4: De levensmiddelenindustrie - KRO - 1993 

Foto: unsplash

Welke rol speelde cacao in de Zaanstreek?

Al die industrie bracht ook veel werkgelegenheid met zich mee. Cacao is een onmisbaar ingrediënt voor chocolade. Chocolade is weer heel lekker is op koekjes. Ontmoet de beroemde 'meisjes van de Verkadefabriek'.

Bron: ERFGOED Afl. 4: De levensmiddelenindustrie

 - KRO - 1993 - de Verkademeisjes

Bekijk hier het fragment

Welke rol speelde cacao in de Zaanstreek?

Op welke manieren heeft de cacao-industrie bijgedragen 

aan de economische positie van Zaandam?

Werkgelegenheid voor vrouwen

Vervoer 

eeeehhh

Meer weten?

Kijk dan ook eens hier naar...

Bekijk de lijst met alle fragmenten op beeldengeluidopschool.nl.

 Hier vind je alle informatie bij elkaar. Handig te voorbereiding aan je bezoek aan het Zaans Museum, maar ook tof als je wat wilt terugkijken.

Of bekijk een van de andere lessen:

De wereld van Chocolade - Cacao, een reislustig goedje 

De wereld van Chocolade - Chocolade als luxeproduct