B1 Je omgeving waarnemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Thema 5: Waarneming, gedrag en regeling

B1 Je omgeving waarnemen

Leerdoelen:

• Je kunt de werking van zintuigen beschrijven.
• Je kunt de zintuigen noemen met hun ligging en hun prikkel.
• Je kunt uitleggen wat een adequate prikkel is en waarom.
• Je kunt uitleggen hoe pijn ontstaat en waarom.
• Je kunt uitleggen waardoor gewenning optreedt.

B1 Je omgeving waarnemen

Waarnemen

Om waar te nemen gebruik je je zintuigen.

Een zintuig is een orgaan dat reageert op prikkels.

Prikkels zijn invloeden vanuit de omgeving.

Tekst

gezichts- zintuig

gehoor- zintuig

reuk- zintuig

tast- zintuig

smaak- zintuig

evenwichts-zintuig

B1 Je omgeving waarnemen

Waarnemen, hoe gaat dat?

• In de zintuigen liggen zintuigcellen.
• Zintuigcellen zijn aangesloten op zenuwcellen (zenuwen).
• Als de zintuigcellen prikkels opvangen ontstaan er impulsen die doorgegeven worden aan de hersenen

                    dat moeten dan wel de juiste prikels zijn!

Zintuigen

• ogen
• oren
• neus
• tong
• huid

alles bij elkaar:

•  zintuigenstelsel

Oren

In je oren zitten 2 zintuigen:

• Gehoorzintuig
• Evenwichtszintuig

Huid

In je huid zitten heel veel verschillende zintuigen:

• warmtezintuigen
• koudezintuigen
• drukzintuigen
• tastzintuigen
• pijnpunten (!)

Pijnpunten

• Pijn neem je niet waar met een zintuig, maar met pijnpunten. 
• Pijnpunten zijn de uiteinden van bepaalde zenuwen.
• Pijnpunten komen op veel plekken in je lichaam voor. Zowel in de huid als in de dieper gelegen organen. Maar niet in alle organen!!    - In welke organen niet?

bv. niet in je bloedvaten, lever, vetweefsel

O

Vragen

1. Wat is het verschil tussen een prikkel en een impuls?

2. Wat is de functie van pijnpunten in je huid?

Welke zintuigen kunnen we gebruiken we bij het beoordelen van voedsel?

Deze zintuigen gebruiken we wel

Deze zintuigen gebruiken we niet

tastzintuig

warmtezintuig

koudezintuig

reukzintuig

smaakzintuig

gezichtszintuig

pijnzintuig

gehoorzintuig

verwerking van de leerstof

• Lees B1 met aandacht door.
• Maak de opdrachten 1 t/m 7 en 9 in je boek.
• Let op bij opdr. 4 

volgende les: opdr. bespreken, extra info bij opdr. 8 en 10, verder met B2 

uitleg bij opdr. 4

- schrijf zoveel mogelijk relevante informatie bij ieder plaatje

- het geheel moet overzichtelijk worden

- werk netjes!

onderste opdracht: maak mooie, volledige zinnen in goed Nederlands.

synesthesie

Bij mensen met synesthesie werken de zintuigen op een bijzondere manier samen: een waarneming vanuit één zintuig levert ook meteen een andere, extra waarneming op, vaak vanuit een ander zintuig. Zo kunnen ze kleuren zien als ze luisteren naar muziek.

Welke figuur is volgens jou Kiki en welke figuur is Bouba?

1. 1 is Kiki, 2 is Bouba
2. 1 is Bouba, 2 is Kiki

video bij opdr. 10

leerdoelen

• Je kunt de werking van zintuigen beschrijven.
• Je kunt de zintuigen noemen met hun ligging en hun prikkel.
• Je kunt uitleggen wat een adequate prikkel is en waarom.
• Je kunt uitleggen hoe pijn ontstaat en waarom.
• Je kunt uitleggen waardoor gewenning optreedt.

wat moet je zelf nog goed bestuderen?

Impulsfrequentie

aantal impulsen per seconden

Impulsfrequentie

• Een prikkel moet eerst de drempelwaarde bereiken, dan ontstaat er een impuls. 
• Wordt de prikkel sterker, dan neemt de impulsfrequentie toe.
• De sterkte van het impuls blijft hetzelfde, er worden alleen meer impulsen gevormd. 

Impulsfrequentie

Hoe sterker de prikkel, hoe meer impulsen worden doorgegeven. De impulsfrequentie wordt groter.

gewenning

Je kunt gewend raken aan prikkels en daardoor wordt de drempelwaarde hoger. 

Denk bijvoorbeeld aan je kleren. Na een poosje voel je niet meer dat je ze aan hebt!

Waarneming

De drempelwaarde is niet altijd even hoog. Wanneer zintuigcellen langere tijd dezelfde prikkels ontvangen, ontstaan in de zintuigcellen minder impulsen. Dit noem je gewenning.