Spelling les 8

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Wat gaan we vandaag doen? 

• Lesdoelen bespreken
• Voorkennis ophalen
•  Nakijken opdracht 32 en 33
• Uitleg: lettergrepen, k-klank,
  trappen van vergelijking, g-klank
• Maken opdrachten
• Quiz
• Evaluatie

Lesdoelen

Aan het einde van deze les:

* heb je alle kennis van afgelopen lessen weer paraat;
* weet je wanneer je een woord moet afbreken;

* weet je hoe je de k-klank schrijft;

Wat hebben we allemaal al geleerd?

• Hoofdletters
• Meervoud
• Verkleinwoorden
• Bijvoeglijke naamwoorden

en ook: 

ei/ij, au/ou, ie-klank, sisklank

Hoofdletters

* Een zin begint altijd met een hoofdletter

>> 2 uitzonderingen

1. Wanneer de zin begint met een verkort woord ('t), dan:

volgende woord met een hoofdletter.

2. Wanneer de zin begint met een cijfer of teken, dan:

geen hoofdletter.

Daarnaast:

* Namen met een hoofdletter;

* Aardrijskundige namen met een hoofdletter;

* Officiële feestdagen met een hoofdletter

> afleidingen daarvan niet;

* Tijdschriften, radioprogramma's, restaurants, voetbalclubs, attractieparken, scholen, merken --> hoofdletter

Meervoud

• Meervoud op zowel -en & -s (seconde)
• Meervoud met een -ën (zeeën)
• Meervoud waarbij een letter verandert (grens, laars)
• Meervoud met 's (oma's)
• Meervoud met verschillende uitgangen en betekenis (wortel)
• Meervoud op -lieden/-lui (zakeman-zakenlui)
• Afwijkende meervouden (stad-steden)
• Meervoud met alleen enkelvoud of meervoud (wiskunde, jeans)

Koppelteken of trema?

Koppelteken:

1. Wanneer een samenstelling verkeerd kan worden gelezen
2. Aardrijskundige namen, na een cijfer, afkorting/symbool

Trema:
Wanneer een los woord verkeerd kan worden gelezen.

Verkleinwoorden

* Je kunt het horen:

bord - bordje

* Klinker verdubbeling bij a, é, o, u:

pizza - pizaatje

café - cafeetje

* i wordt ie

* y wordt vaak 'y

DUS:

• Zelfstandige naamwoorden op -i  > -ie
  taxi = taxietje
  bikini = bikinietje
  
• a, é, o, u: klinkerverdubbeling
  agenda = agendaatje
  café = cafeetje
  radio = radiootje
  paraplu = parapluutje

EN....

• Woorden die op -y eindigen met een medeklinker ervoor schrijf je  -y'tje
  sherry'tje, baby'tje, lolly'tje
• Woorden die op -y eindigen met een klinker ervoor (= twee klinkers), schrijf je zonder '
  playboytje, disjockeytje

Sisklank

* Bij : snuit, stress, zeven, enigszins, jazz, citroen, Curaçao, fascineren, logisch

* Wordt op verschillende manieren geschreven.

Bijvoeglijk naamwoord

• Geeft een kenmerk of eigenschap aan van een zelfstandig naamwoord

 hete koffie, 

houten tafel,
grote fout,
lang haar,
rode fiets

Bijvoeglijk naamwoord

|> bijna altijd eindigt een bijvoeglijk naamwoord op -e
het mooie resultaat

|> lidwoord 'een' voor een 'het-woord'? 
dan geen -e

een mooi rulstaat (het resultaat)
een mooi huis (het huis)

een mooi boek (het boek)

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden

• Wanneer het bijvoeglijk naamwoord de stof aangeeft waarvan iets gemaakt is, dan eindigt het meestal op -(e)n.
• de zijden stropdas
• de gouden medaille
• de houten tafel
• de ijzeren gieter
• Nieuwere stofnamen krijgen geen uitgang > een polyester boot, een plastic boodschappentas

Bijvoeglijk naamwoord afgeleid van een voltooid deelwoord

• Van een voltooid deelwoord kun je een bijvoeglijk naamwoord maken.
• Eindigt een voltooid deelwoord op -en, dan eindigt het bijvoeglijk naamwoord ook op -en.
• - de spullen zijn gestolen, de gestolen spullen
  
  

Eindigt een voltooid deelwoord op een t of d, dan heeft het bijvoeglijk naamwoord dat je ervan kunt maken, meestal de uitgang -e.

De bomen zijn geplant --> de geplante bomen
De foto's zijn vergroot --> de vergrote foto's
De helikopter is geland --> de gelande helikopter

Aan de slag

* Wat?  -> Maken opdracht 32 en 33.
* Hoe? -> Voor jezelf en in stilte.
* Muziek? -> Mag met oortjes.
* Vraag? -> Steek je hand op.
* Klaar? -> differentiatieboek, blz. 107, herhaling, maken: opdracht 3, 10, 11, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20.

Uitleg lettergrepen

ko-per

le-vens-mid-de-len

draai-en

Waarom belangrijk om te weten? > bij het afbreken van regels

afbreekteken (-)

FOUT

gang-en

draa-ien

grij-saard

twee-ëntwintig

mee--eter

pianoot-je

taxietje

sherry'tje

GOED

gan-gen

draai-en

grijs-aard

twee-entwintig

mee-eter

piano-tje

taxi-tje

sherry-tje

K-klank

kantine, camera, accordeon, jak, enquête

Je hoort een k, maar je schrijft dit op verschillende manieren.

Aan de slag

Maken: 

opdraht 34, 35, 36, 37 en 38 (=huiswerk), blz. 251

Klaar?

Steek je hand op. Ga alvast leren voor de toets.

Hoe?
Alleen, voor jezelf, in stilte.

Muziek mag met oortjes.

Nakijken opdracht 34

2. dronk-aard

3. dwin-gen

4. fles-ope-ner

5. hand-boei-en

6. ru-ine / ruï-ne

7. lol-ly-tje

8 me-de-ei-ge-naar

9 scheer-ap-pa-raat

10 tand-arts

11 lamp-je

12. tos-ti-tje

Nakijken opdracht 35

1. hockeyster, tennisracket

2. mannequin, trakteerde, collega's, kwarktaart

3. cliënt, akkoord, verkoopcondities

4. afkickcentrum, sportaccommodatie, Monnickendam

5. cocktail, kokosmelk

Nakijken opdracht 36

antiquair, directiesecretaresse, dreadlocks, elektronicazaak, helikopter, insect, cassière, quiche, cursus, oktober, picknicken, productieproces, streepjescode, verticaal, vorkheftruck.

au of ou?
de juiste spelling is:

1. kabeljauw
2. kabeljouw

Een stuk vlees dat nog niet gaar is, noem je:

1. rauw
2. rouw

De juiste spelling is:

1. kabauter
2. kabouter

Bewering:
De volgende zin is goed gespeld:
18 Procent van de kinderen speelt buiten.

1. Waar
2. Niet waar

Kerstmis moet:

1. met een hoofdletter, want het is een officiële feestdag
2. zonder hoofdletter, want het is afgeleid van kerst
3. ik weet het niet, ik moet nog goed leren

's Avonds
is goed gespeld

1. waar
2. niet waar

vakantie's is goed gespeld

1. waar
2. niet waar

pyromaan of pieromaan?

1. pyromaan
2. pieromaan

souvenir of souvenier?

1. souvenir
2. souvenier

alybi of alibi?

1. alybi
2. alibi

massaontslagen is goed gespeld

1. waar
2. niet waar

bikinietje of bikini'tje?

1. bikinietje
2. bikini'tje

flosdraad of flossdraad?

1. flosdraad
2. flossdraad

cliënt of klïent?

1. cliënt
2. kliënt

de ..... verhuisdoos

1. karton
2. kartonnen

de .... emmers

1. plastic
2. plasticen

Lesdoelen behaald?

Aan het einde van deze twee lessen:

* heb je alle kennis van afgelopen lessen weer paraat;

* weet je hoe je lettergrepen maakt;

* weet je hoe je de k-klank schrijft.