3,5: Het goed hebben en goed doen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom in de geschiedenisles!

H2C

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen

• Herhaling 
• Het goed hebben en goed doen

• Opdrachten

• Afsluiting  

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen

• Herhaling 
• Het goed hebben en goed doen
• Beeldanalyse
  

• Afsluiting  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen waar de regenten hun winst in de Gouden Eeuw aan uitgaven.

• Je kunt kunst uit de Gouden Eeuw analyseren aan de hand van de stappen van beeldanalyse.
  

• Je kunt benoemen welke bevolkingsgroepen er aanwezig waren in de Republiek.
  

• Je kunt beschrijven hoe de armenzorg was vormgegeven.

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt kunst uit de Gouden Eeuw analyseren aan de hand van de stappen van beeldanalyse.
  

Welk verband is er tussen de vrijheid in de Republiek en het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek?

Benoem de vier stappen voor het vaststellen van de betrouwbaarheid van een bron

Wat is de directe oorzaak dat er in de 17de eeuw veel schilderijen werden gemaakt in de Republiek?

1. Door de godsdienstvrijheid mochten er nu ook andere onderwerpen worden geschilderd. De schilders maakte hier gebruik van.
2. Regenten en handelaren hadden veel geld en gebruikte het laten maken van schilderijen om hun welvaart te tonen.
3. Door de verdeling tussen arm en rijk was het nodig dat de dagloners lieten zien dat hun welvaart groter was dan de andere groepen. Zo lieten zij hun status zien aan de andere bevolkingsgroepen.
4. Door de driehoekshandel waren er eindelijk slaven genoeg om de schilderijen te maken. vandaar dat de schilderkunst in deze periode een opleving kreeg.

Regenten

Kooplieden 

Winkeliers

Ambachtsman

Handelaren

Dagloners

Bestuurders

Rijk

Rijk maar niet machtig

Net iets beter dan arm

Arm

Waar geven rijke burgers hun geld aan uit om hun status te tonen?

Wat zijn de vier stappen van beeldanalyse?

Rijk

• Regenten (rijke bestuurders), de 1ste groep en hoogste groep,
  
• Succesvolle Kooplieden en handelaren zijn de 2de groep in de Republiek
  

• Woonden in grote grachtenpanden ('De Gouden Bocht') in Amsterdam of in grote buitenhuizen (aan de Vecht).

Het rijke leven

• Leven in Amsterdam
  - Koets
  
• Voedsel
  - Witbrood, vis en vlees, weinig fruit
  - Veel suikergoed
• Bij ziekte
  -dokter

Buitenhuizen

• Omdat het zo druk werd in Amsterdam besloten sommige rijke kooplui om de rust op te zoeken net buiten de stad. Ze lieten grote buitenhuizen bouwen in rustige gebieden, zoals aan de vecht tussen Amsterdam en Utrecht. Hier spendeerde zij hun vrije tijd.
• Ind e bouwstijl van de huizen waren elementen van de architectuur uit de oudheid te herkennen, deze stijl noemen we het classicisme. Een mooi voorbeeld hiervan is het stadhuis in Amsterdam. 

Het stadhuis op de Dam in Amsterdam, Rijksmuseum, 1672. 

Bij de opening van het ''Paleis op de Dam'' in 1655 was het het grootste gebouw van Europa. 

https://npokennis.nl/longread/7574/hoe-zijn-buitenhuizen-ontstaan

Waar gingen de rijke regenten heen om te ontkomen aan het drukke stadsleven

1. Rationeel tehuis
2. Dagloners
3. Buitenhuizen
4. Villa

 Arm in een rijk land

• Ambachtslieden en winkeliers zijn de 3de groep: er hoefde maar iets te gebeuren, waardoor ze in de problemen kwamen. Bijvoorbeeld: stijging van broodprijzen.

• in vergelijking met andere landen hadden arbeiders in de Republiek een goed loon. 

• In het oosten en noorden van Nederland kwam er nog veel meer armoede voor: mensen leefden vooral als 'kleine' boer. Voor hen leverde de handel niet zo veel op.
  

• Hoge lonen, hoge prijzen. Zware belastingen moesten door armen worden betaald.
  

Het arme leven

• Leven in Amsterdam

-Trekschuit

• Voedsel

-Roggebrood, boekweitpap, melk, -soms kaas en vis
-Weinig groente en fruit

• Bij ziekte

-Chirurgijn

https://youtu.be/inDTG5-r3OY

Armenzorg

• Ruim de helft van de mensen in Amsterdam behoorde tot de 4de groep: de armen / dagloners.
  

• Meer dan de helft van de inwoners van Amsterdam hadden geen vast werk en/of inkomen (dagloners).
  

• Ongeveer 15% van de Amsterdamse bevolking leefde van de armenzorg

• Armenzorg, via: kerk, gilde, de stad en soms rijken --> bedeling

Arm en opgesloten

• De armenzorg was net genoeg om niet van de honger te sterven.
  
• Diefstal en bedelen in de Republiek was verboden.
  

• Rasphuis: soort gevangenis voor mannen waarin je tucht (=discipline en gehoorzaamheid) werd bijgebracht, door hard te werken. (Hout tot poeder raspen, hiervan werd verf gemaakt).
  
• Spinhuis: te vergelijken met het rasphuis alleen dan voor vrouwen. 
• ''Wilde beesten moet je temmen''
  

• We kennen verschillende soorten schilderijen:

1. Portretten
2. Stillevens
3. Landschappen
4. Zeezichten
   

Portret. Stadhouder Frederik Hendrik en zijn gezin door Gerard van Honthorst, 1647.

Stilleven. banquet door Adriaen van Utrecht, 1644.

Portret. Meisje met de parel door Johannes Vermeer, 1665.

Landschap. IJsvermaak bij een stad door Hendrick Avercamp, 1620.

Lanmdschap. Het ponteveer door Esaias van de Velde, 1622.

Het oorlogsschip Brielle op de Maas voor Rotterdam door Ludolf Bakhuysen, ca. 1689.
Met dit schip vertrok prins Willem III in 1688 naar Engeland om de katholieke koning Jacobus II te verdrijven en de protestantse godsdienst veilig te stellen. ‘Voor geloof en vrijheid’ staat er in het Latijn op de rode vlag. Bakhuysen maakte het schilderij in 1689, het jaar dat Willem III en Mary Stuart tot koning en koningin van Engeland werden gekroond.

https://www.rijksmuseum.nl/nl/rijksstudio/kunstwerken

Beeldanalyse

• 1. Lees het onderschrift. Door wie is de bron gemaakt? Wanneer is de bron gemaakt? Heeft de bron een bijschrift? Wat weet je over de maker?
  

• 2. Beschrijf wat je ziet in de bron. Denk hierbij aan kleding, spullen, auto’s, wapentuig, gebouwen, personen, dieren, ect. (Wat stellen deze onderdelen voor?)
  

• 3. Wat gebeurt er op de bron? Kijk hierbij naar acties, bewegingen en emoties. (Wat doen de personen op de bron? Welke gebeurtenis gaat de bron over?)
  

• 4. Wat is de boodschap van de maker van de beeldbron? Hoe weet je dat? (zijn personen negatief of positief afgebeeld?)
  

Schutters van Wijk II onder leiding van kapitein Frans Bannick Cocq, oftewel de Nachtwacht. Rembrandt van Rijn, 1642.

Controle

Paragraaf 3,4 – geloof, tolerantie en onderzoek
Opdrachten: 2, 3, 6, 8, 9

LB blz. 68 en 69

WB blz. 75 t/m 77

Opdrachten

Paragraaf 3,5 – laten zien dat je het goed hebt
Opdrachten: 2,3,4,6,8
LB blz. 70 en 61
WB blz. 78 t/m 80

Klaar? geef dit aan bij je docent!

Zet deze opdrachten in je planner!

Opdracht: kunsthistoricus

• Jij bent kunsthistoricus en gaat schilderijen analyseren.
• Individueel 
• Wees volledig en denk goed na!

Ga naar de classkick link in magister

• Klaar? geef dit aan bij je docent!

H2A: https://app.classkick.com/#/login/G64MCH

H2B: https://app.classkick.com/#/login/U638QG

H2C: https://app.classkick.com/#/login/H8SQPQ

Rivierlandschap met ruiters, Aelbert Cuyp, ca. 1653 – 1657.

Een weids zonovergoten rivierlandschap, wazig in de verte, met een luchtig geschetste wolkenpartij. Twee Nederlandse officieren houden halt aan de rivier en drenken hun paarden vlak bij een herder met zijn rustende kudde. Dit idyllische tafereel speelt zich niet af in Italië, maar aan de Waal bij Nijmegen, waar Cuyp landschapstekeningen maakte die hij meenam naar zijn atelier in Dordrecht.

Een opperkoopman van de VOC met zijn vrouw en een tot slaaf gemaakte bediende, Aelbert Cuyp (omgeving van), ca. 1650 - ca. 1655.

Links staan een VOC-koopman, vermoedelijk Jakob Martensen, en zijn vrouw. Achter hen staat een tot slaaf gemaakte man die een zonnescherm, een pajong, boven hun hoofd houdt. In de Javaanse cultuur was dat een teken van status. Op de achtergrond is het Kasteel van Batavia zichtbaar. Rechts ligt de retourvloot van de VOC gereed op de rede. Als teken van verbondenheid wijst de koopman met zijn stok naar de schepen.

Marten Soolmans, Rembrandt van Rijn, 1634

Marten en Oopjen zijn het enige levensgrote, staande en ten voeten uit door Rembrandt geschilderde stel. Marten was de zoon van een rijke Vlaamse immigrant, die in Amsterdam een succesvolle suikerraffinaderij bezat. Gekleed in een uitbundig kostuum, met duur kant en enorme rozetten op de schoenen, poseerde hij zelfverzekerd voor Rembrandt. Ze kenden elkaar waarschijnlijk uit Leiden, waar Marten rechten had gestudeerd.

Oorlogsschepen tijdens een storm, Ludolf Bakhuysen, ca. 1695

Begin 1694 vertrokken ongeveer dertig oorlogsschepen naar de Middellandse Zee. Zij beschermden een handelsvloot tegen Franse aanvallen. In de Straat van Gibraltar kwamen zij in een zware storm terecht. Verschillende schepen zonken of raakten ernstig beschadigd, waaronder de Hollandia, te zien rechts van het midden op het schilderij.

Pronkstilleven, Adriaen van Utrecht, 1644

De Vlaming Adriaen van Utrecht liet hier zien dat hij werkelijk alles kon schilderen: kostbaar vaatwerk, glas, vruchten, een enorme kreeft op een Chinese schaal, een aangesneden pastei en nog veel meer. Gezien het opvallend lage standpunt zal het grote schilderij wel bedoeld zijn geweest om boven een schoorsteen te hangen.

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen waar de regenten hun winst in de Gouden Eeuw aan uitgaven.

• Je kunt kunst uit de Gouden Eeuw analyseren aan de hand van de stappen van beeldanalyse.
  

• Je kunt benoemen welke bevolkingsgroepen er aanwezig waren in de Republiek.
  

• Je kunt beschrijven hoe de armenzorg was vormgegeven.

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt kunst uit de Gouden Eeuw analyseren aan de hand van de stappen van beeldanalyse.
  

Fijne dag!

https://www.youtube.com/watch?v=Oxv6IRcuNaI molens zaandam

Man/vrouw verhouding