verhaalanalyse 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Doelen

Doel verhaalanalyse: je kunt een roman en/of verhaal analyseren met behulp van literaire begrippen.

Lesdoel:

Je kent vier van de belangrijkste literaire termen uit de verhaalanalyse.

Je oefent met het analyseren van een kort verhaal.

Welke literaire termen ken je nog?

Wat gaan we doen?

-   uitleg vier literaire begrippen 

-   lezen kort verhaal (klassikaal)

-   toepassing begrippen

• in twee- of drietallen    

belangrijkste literaire termen

 1.   tijd

 2.  ruimte

 3.  perspectief

 4.  personages

 5.  thema en motieven

 6.   stijl

Welk aspect behoort niet tot het onderdeel 'tijd'

1. verhaalbegin
2. verteltempo
3. vertelstandpunt
4. chronologie

TIJD

-     historische tijd: wanneer speelt het verhaal zich af?

 -    verteltempo: wat is de verhouding tussen verteltijd en de               vertelde tijd 

-    chronologie: in welke tijdsvolgorde spelen de gebeurtenissen zich af?               

-    verhaalbegin en - einde:  waar in de vertelde tijd begint en eindigt het verhaal?

Welk gevoel roept deze ruimte bij je op?

RUIMTE

-     beeldvormend: geeft aan waar het verhaal zich afspeelt      zonder dat de ruimte een bijzondere betekenis heeft.

-     sferisch: de ruimte versterkt de sfeer die de schrijver in (dat gedeelte van) het verhaal oproept.

-     symbolisch: de ruimte heeft een diepere betekenis en staat symbool voor de gevoelens van een personage, het thema of iets anders in het verhaal.

PERSONAGES

-       round character: ontwikkelt zich in de loop van het verhaal

-       flat character: blijft min of meer hetzelfde

-      type: heeft één overheersende eigenschap; verandert niet

Perspectief of vertelstandpunt

 -    ik- verteller: personaal perspectief eerste persoon

-     hij/zij verteller: personaalperspectief derde persoon

-     alwetende verteller: auctoriaal perspectief

-      wisselend perspectief

MOTIEVEN(1)

• Betekenis = patroon
  
• Motieven (patronen) zorgen voor eenheid in een verhaal.
  
  
  
• De motieven in een verhaal leiden samen tot het thema: de boodschap die de auteur wil overbrengen.
  

MOTIEVEN (2)

Om van een verhaal een eenheid te maken, zorgt de schrijver ervoor dat alles wat in het verhaal gebeurt een functie heeft, dat alle gebeurtenissen wat met elkaar te maken hebben. Om ordening aan te brengen in de gebeurtenissen, personen en dialogen zal een auteur één of meerdere patronen (motieven) aanbrengen in het verhaal.

   

Tijdens het lezen komt de lezer de herhaling van bepaalde elementen op het spoor en door daartussen verbanden te leggen, tekenen zich verhaallijnen af die belangrijk zijn voor een verhaal. Daar gaat het verhaal kennelijk over.

Voorbeeld motief

Het getal 8 in Het gouden ei van Tim Krabbé. Dit getal komt steeds terug in het boek:

• Saskia wordt in de 8e maand om 8 uur ontvoerd;
  
• Rex sterft 8 jaar na Saskia;
  
• 8 is het geluksgetal van Saskia;
  
• Als je het getal 8 op zijn kant legt (∞), krijg je het symbool voor eeuwigheid of oneindigheid.

Lezen kort verhaal 'Het adres' van Marga Minco

Wat: lezen en analyseren verhaal

Waarom: oefenen met verhaalanalyse 

Met wie: in twee- of drietallen 

Tijd: 10 minuten (na klassikaal lezen van verhaal)

Hoe: we lezen het verhaal klassikaal, daarna maak je in  tweetallen de opdracht.

Welk perspectief wordt er in het verhaal gebruikt?

1. personaal perspectief, eerste persoon
2. personaal perspectief, derde persoon
3. alwetend perspectief
4. wisselend perspectief

opdracht  (10 minuten)

In twee- of drietallen: 

maak een tijdlijn waarin je de belangrijkste gebeurtenissen uit het verhaal zet.

Klaar?

Wat is volgens jullie het thema van dit verhaal?

Welke motieven  in het verhaal leiden naar dit thema?

Over welk literair begrip wil je in de volgende les meer uitleg?