10 nov. grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 1

Leerdoelen

Ik oefen het onderwerp en het lijdend voorwerp.

Ik weet wat splitsbare werkwoorden zijn.

Een zin heeft altijd een persoonsvorm: Julia / eet / een broodje.

Staan er meer werkwoorden in de zin, dan vormen ze samen het werkwoordelijk gezegde (wg).

Julia | wil | een broodje | eten.

In sommige zinnen wordt aan het + infinitief of te + infinitief gebruikt. Dan horen aan het en te ook bij het werkwoordelijk gezegde:

Julia | is | haar huiswerk | aan het maken.

is aan het maken = wg

Julia | probeert | niet | zo hard | te praten.

probeert te praten = wg

Sommige werkwoorden in een zin worden gesplitst.

Je noemt ze splitsbare werkwoorden.

Vanmiddag ga ik mijn oma opbellen. – Ik bel haar wel vaker op.

Jullie moeten straks afwassen. – Straks was ik af.

Beide delen horen bij het werkwoordelijk gezegde: 

Ik | bel | haar wel vaker op.

bel op = wg

Straks was ik af.

was af = wg

Het onderwerp (o) is het volgende zinsdeel. Het onderwerp en de pv horen bij elkaar: ze staan beide in het enkelvoud of meervoud. 

Je vindt het onderwerp door te vragen: wie (of wat) + werkwoordelijk gezegde? Het antwoord op die vraag is het onderwerp.

Na het werkwoordelijk gezegde en het onderwerp ga je het lijdend voorwerp (lv) benoemen.

Je vindt het lijdend voorwerp door te vragen: wat (of wie) + wg + o?

Het antwoord daarop is het lijdend voorwerp.

Let op: niet elke zin heeft een lijdend voorwerp!

Persoonsvorm

We gaan naar Amsterdam toe.

1. We
2. gaan
3. Amsterdam
4. naar

Werkwoordelijk gezegde

Sam mocht niet op de weg lopen.

1. Sam
2. mocht
3. niet
4. mocht lopen

Onderwerp
Judith en ik fietsen samen naar school.

1. Judith
2. ik
3. Judith en ik
4. school

Onderwerp
De kat is uit de boom gesprongen.

1. De kat
2. is
3. is gesprongen
4. de boom

Onderwerp
Was die gesloopte fiets van jou?

1. Was
2. fiets
3. die gesloopte fiets
4. van jou

Onderwerp
Is de informatie kort en bondig?

1. Is
2. de informatie
3. kort
4. kort en bondig

Lijdend voorwerp
De kat heeft de hond pijn gedaan.

1. De kat
2. heeft
3. de hond
4. pijn

Lijdend voorwerp
Welk boek raad je me aan?

1. Welk boek
2. raad
3. je

Lijdend voorwerp
Denise showde haar moeder haar nieuwe kleren.

1. Denise
2. showde
3. haar moeder
4. haar nieuwe kleren

Lijdend voorwerp:
Pieter heeft Anna gisteren nog gezien.

1. Pieter
2. heeft
3. Anna
4. gisteren

Hoe vind je het onderwerp?

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

(Huis)werk

Maken hoofdstuk 3 paragraaf 7 opgaven 1 tot en met 10.