§6.1 De kerk valt uiteen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

§6.1 De kerk valt uiteen

Lesdoelen

Je kan uitleggen:

• Welke kritiek Maarten Luther had op de christelijke kerk rond 1500
• Wat de Reformatie is
• Wat het verschil is tussen katholiek en protestant

Wat is de hemel?

Wat is de hel?

Wat is het vagevuur?

Maarten Luther

Maarten Luther was een Duitse monnik rond 1500

Op een dag ging hij op bedevaart naar Rome

Daar zag hij dingen van de kerk waar hij het mee oneens was

Hij kreeg veel kritiek op de kerk

Karel V

Op de troon zit Karel V, keizer van het Duitse Rijk. Hij draagt een gouden ketting en een dure bontmantel. Karel is niet blij met Luthers kritiek op de katholieke kerk. Karel is katholiek en wil de kerk beschermen. Daarom eist hij op deze vergadering dat Luther zijn kritiek intrekt.

Maarten Luther

Hier staat Maarten Luther. In 1517 uitte hij zijn kritiek op de kerk. Hij wilde terug naar een eenvoudige godsdienst, zonder de verering van heiligen en met een bijbel die mensen zelf konden lezen. Luther vindt dat geestelijken eenvoudig moeten leven. Daarom draagt hij een simpel gewaad en eenvoudige sandalen.

De bisschoppen

Hier zie je bisschoppen zitten, in een paars of rood gewaad met een hoed. Zij vertegenwoordigen de katholieke kerk tijdens deze vergadering. Luther vindt dat de bisschoppen veel te machtig zijn. Volgens hem moeten ze zich niet met politiek bezig houden en zich meer op de religie richten

De Duitse vorsten

Op de voorgrond zitten Duitse vorsten. Sommige van hen steunen de paus en keizer Karel V. Anderen steunen Luther en willen ook dat de kerk eenvoudiger wordt. Als de keizer Luther vogelvrij verklaart, komt Frederik van Saksen Luther zelfs te hulp. Hij neemt hem in bescherming en biedt hem onderdak

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Welke misstanden
ziet Luther?

Wat zijn aflaten?

Hoeveel stellingen schreef Luther?

Reformatie

Luther wordt vervolgd door de paus, maar krijgt ook aanhangers

Voor- en tegenstanders krijgen grote ruzie (oorlog)

Uiteindelijk zo erg dat de kerk in tweeën scheurt 

Dit noemen we de reformatie

Katholieke kerk (1)

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)

• Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Katholieke kerk (2)

• Er staan beelden in de kerk

• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

• Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

• Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

Reformatie (1)

• Betekent hervorming

• In dit geval hervorming van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, in de 15e eeuw

• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Reformatie (2)

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus in de ban gedaan

Maarten Luther (1483-1546)

Duitse monnink die grote moeite had met de aflaten en levensstijl van de geestelijken. 

Veel aanhangers in Duitsland.

Johannes Calvijn (1509-1564)

Zwitserse hervormer die vond dat beelden niet in de Kerk thuishoorden. 

Veel aanhangers in Nederland

Gevolgen van de reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters)
  

Protestantse kerk

• Christelijke kerk

• Er is geen duidelijke leider

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van heiligen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Sobere handelingen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

Verering van relieken

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of
Katholieke kerk?

De Paus is de leider

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Welke van de stellingen is juist?


1 Toen Luther zijn stellingen bedacht wilde hij een
nieuwe kerk beginnen.
2 De Paus wilde wel met Luther praten over zijn
ideeën.

1. Alleen 1 is juist
2. Alleen 2 is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Maarten Luther is het niet eens met de grote rijkdommen
van de Kerk en de geestelijken.

Op welke manier kwam de Kerk aan haar rijkdommen?

1. Mensen kochten hun zonden af met een aflaat.
2. Mensen handelden met de Kerk.
3. De Kerk veroverde rijke gebieden.
4. Mensen hadden medelijden met Kerk en gaven geld.

→Sleep de onderdelen naar de juiste plek

Protestant

Katholiek

Maarten Luther

De Paus

Aflaten

Bijbel in volkstaal

Latijnse kerkdienst

Sober

Beeldenverering

Reliekenverering

'Kale' kerk

Beelden in de kerk

'Magische' handelingen

Sobere handelingen