H2 Cultuur van de kerk: Inleiding en Kloosters

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H2 Cultuur van de kerk: Inleiding en Kloosters

"Christus draagt het kruis", detail van een beschilderde balk in Catalonië (ca. 1200-1220)

Vanaf de late Middeleeuwen ontstaat de behoefte om de passie, oftewel het verhaal van het lijden van Christus, te herdenken en te beleven. Dit gebeurt in Passiespelen, waarin het verhaal wordt nagespeeld. 

In de vijftiende eeuw wordt ook het lopen van de kruisweg populair. Hierbij lopen de gelovigen achter elkaar, in processie, langs uitgebeelde momenten van het lijdensverhaal.

2.1 Kloosters

Rond het jaar 1000 zijn er veel kloosters en burchten in Europa. Deze geloofs- en woongemeenschappen liggen ver uit elkaar en zijn zelfvoorzienend. 

Europa had in het jaar 1000 ongeveer 40 miljoen inwoners.

In 2023 heeft Europa ongeveer 742 miljoen inwoners!!!

In de gemeenschappen van rond het jaar 1000 is de sociale orde als volgt:

• De laagste klasse zijn de laboratores. Dat zijn de werkenden. Zij werken voor de twee andere standen.
• De tweede klasse zijn de bellatores. Dat is de adel: de landeigenaren en ridders. Ze hoeven niet te werken, maar alleen hun grondgebied te verdedigen.
• De derde klasse zijn de oratores. De bidders die namens iedereen God loven met zang en gebed.

Timpaan met voorstelling van Het Laatste Oordeel. Sainte Foy, Conques, Frankrijk (elfde eeuw)

Detail laatste oordeel

Het Christelijke geloof leert dat de doden en levenden na het 'einde ter tijden' voor God zullen verschijnen voor hun laatste oordeel.

De goede mensen komen in de hemel en de rest in de hel of het vagevuur.

Het vagevuur is de plek waar gelovigen na hun dood terechtkomen als hun ziel, vanwege tijdens hun leven begane zonden, nog niet volledig zuiver is. De gestorvenen moeten gereinigd worden door het vuur, voordat ze tot de hemel kunnen komen. 

Het laatste oordeel maakt de gelovigen bang. De afbeeldingen in en om de Katholieke kerk versterken die angst.

De Katholieke Kerk maakt in die tijd gebruik van die angst. Er wordt een manier gevonden om de straf van God af te kopen. Door een aflaat te kopen kon je straf kwijtgescholden worden. De handel in aflaten levert de Katholieke Kerk enorm veel geld op.

Timpaan = gevelvlak in de vorm van een halve cirkel of een driehoek, meestal met beeldhouwwerken als decoratie. De beeldhouwwerken zijn reliëfs die van maar één kant zichtbaar zijn. Ze zijn onderdeel van de architectuur en komen niet los van de muur.

Veel timpanen waren vroeger waarschijnlijk beschilderd.

Een martelaar is iemand die vereerd wordt omdat hij geleden heeft en gestorven is voor zijn geloof. Veel martelaren worden door de Katholieke Kerk heilig verklaard.

Van deze martelaren worden door de Katholieke Kerk relieken bewaard. Een reliek is een overblijfsel van een heilige. Dat kan een stoffelijk overschot zijn of iets wat de heilige heeft aangeraakt. Ze worden bewaard in kostbare houders: Relieken of Reliekschrijnen.

Relieken trekken veel bezoekers naar de kerk. Mensen denken dat het aanraken van die relieken bijvoorbeeld genezing brengt.

Reliek van St. Alexander Martelaar

Nog uitwerken:

Zolang de Katholieke kerk bestaat is er handel in -en strijd om- de relieken van heiligen. Geef twee redenen waarom het voor Katholieke kerken belangrijk is om relieken te hebben.

Volgens de bisschop van Wales zitten in deze reliek stukjes van het kruishout van het kruis waar Jezus aan gehangen werd.