§4.2 Keizers, koningen en heren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Leg uit wat het hofstelsel is

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe het Frankische Rijk ontstaat

- Hoe het leenstelsel werkt

- Welke gevolg het leenstelsel heeft voor het bestuur in Europa

Filmpje

De Franken

Koning Clovis

Frankische Koning Clovis kan alle Franken onder zich verenigen

Het succes van Clovis heeft twee oorzaken:

Goed leider

Clovis leidt zijn leger zeer goed en verslaat veel vijanden

Christendom

Clovis laat zich dopen tot christen (terwijl veel Franken nog niet christelijk zijn)

Samenwerking tussen Clovis en de christelijke kerk

Steunt de kerk bij het uitbreiden van de macht

Helpen bij het bestuur, want ze zijn opgeleid en machtig

Karel de Grote

De bekendste Frankische koning is Karel de Grote

Het rijk wordt door hem rond 800 op zijn grootst

Karel de Grote verspreidt ook het christendom

Hierdoor kroont de paus hem dan ook tot keizer

Filmpje

Karel de Grote

Hier staan landen van Europa. Horen ze wel of niet bij het rijk van Karel de Grote? 

Sleep ze naar de juiste plek.

Nederland

België

Frankrijk

Italië

Duitsland

Engeland

Niet

Wel

Rondreizend bestuur

Het rijk van Karel de Grote is erg groot:

Om dit te besturen wil hij overal in zijn rijk zijn

Vaak stuurt hij een boodschapper, maar hij reist zelf ook veel

Maar het is te traag en neemt veel tijd in beslag

Er moet toch een betere manier zijn...

McDonald's

Stel je voor dat je de baas bent van McDonald's. Dan heb je 37.000 restaurants in 120 landen.

Het is natuurlijk erg lastig om in al deze restaurants alles in je eentje te kunnen regelen.

Dus wat is nou een goede oplossing voor dit probleem?

McDonald's

Stel je voor dat je de baas bent van McDonald's. Dan heb je 37.000 restaurants in 120 landen.

Het is natuurlijk erg lastig om in al deze restaurants alles in je eentje te kunnen regelen.

Dus wat is nou een goede oplossing voor dit probleem?

Oplossing:

Je laat een aantal mensen jou helpen! Je leent de restaurants aan 120 mensen die in hun land alles regelen! Zij mogen bijvoorbeeld kiezen wat er op het menu komt en hoe reclame wordt gemaakt. In ruil hiervoor moeten ze jou alleen maar een deel van het geld geven.

Dit is het leenstelsel!

Het leenstelsel

Karel de Grote vraagt hulp aan de adel

Deze edelen mogen dan een stuk van het rijk besturen

Het gebied blijft van Karel, maar ze mogen het lenen

Dit noemen we het leenstelsel

Je kon graaf of hertog worden:

• Graaf: De baas in een klein gebied, een graafschap. Dit was minder belangrijk
• Hertog: De baas in een groot gebied, een hertogdom (bijvoorbeeld Brabant). Dit was erg belangrijk

De afspraken

De Leenheer

Houdt het gebied in bezit, maar leent het gebied aan iemand van adel.

De Leenman

Mag het gebied lenen en:

- Bestuurt het gebied

- Spreekt er recht

- Levert soldaten

- Mag inkomsten van het gebied houden

- Moet de leenheer trouw zijn

De persoon die een gebied uitleent

De persoon die een gebied leent

Probleem met leenstelsel

Veel leenmannen doen alsof het gebied hun bezit is

Soms gaan leenmannen het gebied zelfs opnieuw uitlenen

Op deze manier krijg je achterleenmannen

Hierdoor hebben middeleeuwse koningen weinig macht

Leerdoelen

Ik kan uitleggen:

- Hoe het Frankische Rijk is ontstaan.

- Hoe het leenstelsel werkt.

- Waarom het leenstelsel is ontstaan.

Filmpje

Het leenstelsel

Bij wie hoort het?
Moet soldaten leveren

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag rechtspreken

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Leent het gebied uit

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag de inkomsten van het gebied houden

1. Leenheer
2. Leenman

Zet de namen op de juiste plek

Leenheer

Leenman

Achterleenman

Verschillen tussen leenstelsel en hofstelsel

Leenstelsel	Hofstelsel
Afspraak tussen belangrijke edellieden (koning/hertogen)	Afspraak tussen lagere mensen (ridder/geestelijke/boer)
Gaat over een groot gebied (provincies van landen)	Gaat over een klein gebied (een dorp met omgeving)
Bepaalt hoe een gebied bestuurd wordt (politiek)	Bepaalt hoe mensen zichzelf onderhouden en met elkaar omgaan (economie/sociaal)

Resumé

Pak je schrift

Schrijf voor jezelf op (of bedenk 4 vragen over) wat we deze les besproken hebben

Wie, Wat, Waarom, Wanneer

Huiswerk

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 3 t/m 13 van §4.2

§4.2 Keizers, koningen en heren (deel 2)

Herinnering

Pak je schrift

Wat hebben we vorige les besproken?

Wie, Wat, Waarom, Wanneer

Leerdoelen

Ik kan uitleggen waarom het Frankische Rijk opgesplitst raakte in kleine koninkrijkjes.

Ik kan uitleggen hoe het leenstelsel het bestuur Europa verzwakte.

Ik kan drie oorzaken benoemen waarom het bestuur van West-Europa verzwakt raakte.

Veranderingen na Karel de Grote

1. Frankische rijk valt uiteen 

   omdat het verdeeld moest 

   worden over de zonen 

   (= Frankische recht).

🤴🤴🤴

Veranderingen na Karel de Grote

2. Het leenstelsel het grote 

     nadelen.😔👑

- Zonen van leenmannen 

   waren niet trouw.

- 'Leen'? Mijn eigendom!

- Onderling oorlog.🗡️

Voor Odin!

Plunder alles!

3. Aanvallen van buitenaf.

Leerdoelen

Ik kan uitleggen waarom het Frankische Rijk opgesplitst raakte in kleine koninkrijkjes.

Ik kan uitleggen hoe het leenstelsel het bestuur Europa verzwakte.

Ik kan drie oorzaken benoemen waarom het bestuur van West-Europa verzwakt raakte.

Zet de namen op de juiste plek

Leenheer

Leenstelsel

Leenman

Achterleenman

Welke plicht heeft een leenman?

1. Hij moet in zijn gebied doen waar hij zin in heeft.
2. Hij moet elke ochtend bijtijds opstaan.
3. Hij moet trouw beloven aan zijn leenheer.
4. Hij moet delen van zijn gebied doorlenen aan onderleenmannen.

Leenstelsel

Hofstelsel

Horigen

Domein

Economie

Politiek 

Leenheer

Trouw / macht

Wie was eind 5e eeuw n.C. koning van alle Franken?

1. Karel de Grote
2. Clovis
3. Merovech
4. Pepijn de Korte

Hoe werd koning Clovis erg machtig?

1. Hij won veel oorlogen tegen de kerk.
2. Hij verdreef de christenen uit zijn rijk.
3. Hij was een goede legerleider en werkte samen met de kerk.
4. Hij was erg rijk door de opkomende handel.

Wie werd de machtigste Frankische vorst in de 8e eeuw n.C.?

1. Karel de Grote
2. Clovis
3. Merovech
4. Pepijn de Korte

Resumé

Pak je schrift

Schrijf voor jezelf op (of bedenk 4 vragen over) wat we deze les besproken hebben

Wie, Wat, Waarom, Wanneer

Maakwerk:

4.2: 9 t/m 13

Wat niet af is, wordt huiswerk.

Klaar? Maak H5, Oriëntatie.