APC 3

• Geneeskunde
• WO
• Studiejaar 1

APC 3:

Informatie inwinnen en

hulpvraag verhelderen

Charlotte Verdoorn en Kim van Velthoven

26-04-2022

Inhoud

1. Ziekte-klachtmodel

2. Communicatievaardigheden

3. Casus

4. Video

Wat is het verschil tussen een ziekte en een klacht?

Levenstein et al. 1989 en Stewart et al. 2003

Patiënt gerichte geneeskunde stimuleert hulpverleners om in elk gesprek zowel de standpunten van de hulpverlener als die van de patiënt te beschouwen (Mischler 1984; Campion et al 1992; Epstein 2000; Barry et al. 2001)

Ben je op dit moment tijdens je consult meer bezig met het ziektemodel of het klachtmodel?

Ziektemodel

Klachtmodel

Voordelen ziekte-klachtmodel

•    Problemen zijn niet altijd organisch te verklaren
  
  
•    Consult efficiënter en nauwkeuriger en patiënten ervaren        meer steun en begrip
  
  
•    Basis leggen voor uitleg en planning

Bij 50% van de patiënten met pijn op de borst is de oorzaak na 6 maanden nog steeds niet vastgesteld (Blacklock 1977); zelfde cijfers voor buikpijn, vermoeidheid en hoofdpijn. Door ons ook in de klacht te verdiepen, kunnen de symptomen soms vanzelf overgaan (Epstein et al. 1999)

Volgens onderzoek van Stewart et al (1997) leidde de patiëntgerichte aanpak in huisartsenpraktijken tot minder vervolgafspraken, minder onderzoeken en minder verwijzingen

Tuckett et al (1995) heeft aangetoond dat consulten mislukken als de uitleg van de arts niet aansluit op de gezichtspunten, dus de ideeën, verwachtingen en zorgen van de patiënt. 

Welke communicatievaardigheden die je hiervoor kunt gebruiken ken je?

• Aanmoedigen
• Open-gesloten vraagtechnieken 
• Luisteren
• Aanmoedigend reageren
• Verbale en non-verbale signalen registeren
• Verheldering
• Plaatsing in de tijd
• Tussentijds samenvatten
• Taalgebruik

• Aanmoedigen
  
• Open-gesloten vraagtechnieken
  
• Luisteren
  
• Aanmoedigend reageren
  
• Verbale en non-verbale signalen registeren
  
• Verheldering
  
• Plaatsing in de tijd
  
• Tussentijds samenvatten
  
• Taalgebruik

Voordelen open vragen stellen

• de patiënt uitnodigen een meer volledig verhaal te vertellen;
  
• de ‘schot in het duister’-benadering van gesloten vragen voorkomen (de ‘hagelschotbenadering’: veel vragen stellen, dan is er altijd wel eentje raak);
• de hulpverlener de tijd gunnen om te luisteren en na te denken alvorens een volgende vraag te stellen;
• bijdragen tot een betere diagnose;
  
• helpen bij het onderzoek van zowel de ziekte als de klacht;
  
• de participatie van de patiënt bevorderen.
  

Open-naar-gesloten kegelmodel (Goldberg et al 1983): open vragen (hulpvraag van patiënt en zijn gezichtspunten) -> gerichte (maar nog steeds open) vragen -> gesloten vragen (details)

Casus

Man, 25 jaar, vier dagen geleden thuis een allergische reactie waarvoor 112 melding. Ambulance ter plaatse en patiënt werd meegenomen naar de SEH, aldaar Adrenaline en Tavegyl gekregen. Komt nu op je spreekuur ivm aanhoudende vermoeidheid. 

Ideeën (overtuigingen)

• Wat denkt u dat de oorzaak hiervan is?
• Wat denkt u dat er gebeurt?
• Hebt u er zelf een idee over?
• Hebt u daar aanwijzingen voor, of hebt u er ideeën over?
• U hebt er duidelijk veel over nagedacht; het zou me helpen als ik wist waar u op uit bent gekomen.

Zorgen

• Waar bent u bang voor dat het zou kunnen zijn? 
• Is er iets speciaals waarover u zich zorgen maakt? 
• Wat is het ergste dat het zou kunnen zijn?
• En in de allermoeilijkste momenten...?

Verwachtingen

• Wat hoopte u dat we hiertegen zouden kunnen doen?
• Wat denkt u dat het beste plan zou zijn?
• Hoe kan ik u hiermee het beste helpen?
• U hebt er duidelijk veel over nagedacht; wat is volgens u de beste manier om dit aan te pakken?

Butow et al. (2002) hebben aangetoond dat hulpverleners signalen die inhoudelijke informatie bevatten opmerken en daar ook op reageren, maar als het gaat om signalen waaruit behoefte aan emotionele steun spreekt, zijn hulpverleners minder opmerkzaam en/of minder in staat daar iets mee te doen.

Del Piccolo et al (2000) ontdekten een verband tussen de hoeveelheid signalen die patiënten in emotionele nood afgaven tijdens een consult bij de huisarts en het verbale gedrag van de huisarts: toename signalen bij gesloten vragen en afname signalen bij open vragen en gevoelsreflecties

Onderzoeksresultaten

•    Therapietrouw en tevredenheid
  
  
      Duur patiëntgerichte gesprekken
  

Neemt af als hulpverlener geen warmte/vriendelijkheid toont; geen rekening houdt met zorgen/verwachtingen; jargon gebruiken; geen duidelijke uitleg geeft (Korsch et al 1969).

Daarbij is het belangrijker dat de verwachtingen besproken worden, dan dat er aan wordt voldaan (Korsch et al, Joost et al 1993)

Stewart (1985) bekeek 133 gesprekken van huisartsen en vergeleek de patiëntgerichtheid van elk gesprek met de duur van dat gesprek: lage patiëntgerichtheid (gem 7.8min), gemiddelde patiëntgerichtheid (gem 10.9min) en hoge patiëntgerichtheid (gem 8.5min)

CONCLUSIE

• Gebruik het ziekte klacht model
  
• Nauwkeurig en efficiënt informatie verzamelen door open vragen te stellen en aandachtig te luisteren
  
• Aanvullende vaardigheden om achter het gezichtspunt van de patient over zijn/haar klacht te komen: vragen naar zijn/haar ideeen, zorgen, verwachtingen en effecten op het leven
  

Vragen?