5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

• geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

Het domein

• Landgoed van de heer 
• Bestond uit twee delen: Vroonland (heer) en Hoeveland (boeren).
• De opbrengst van de heer blijft van de heer -> opbrengst boeren      gaat  gedeeltelijk naar de heer.  

Hoe heet het gebouw waar de heer woont?

1) Vroonland

Dit hield de heer voor zichzelf.

Alle opbrengsten van deze akkers, weilanden en boom-

gaarden ging naar de heer toe, terwijl de boeren al het werk deden. Op het Vroonland staat ook het huis van de domeinheer, een molen en een brouwerij.

2) Hoeveland

Dit werd verdeeld in allerlei kleine stukjes grond. De (halfvrije) boeren moesten dit bewerken maar het bleef eigendom van de heer. Ze mochten wel dieren hierop houden.

1. Vroonland                 2. Hoeveland            3. Kerk.

het hofstelsel

Veel vrije boeren werden door eigen keuze horigen?

- Waarom kunnen wij dat misschien moeilijk begrijpen?

- Verklaar hun keuze.

De edelen

Eignaars van de grond, bestuurden het land, zorgden voor rechtspraak en voerden oorlog

Huis van de heer

Vaak niet meer dan een iets groter houten huis met een muur. Hierkonden de boeren schuilen bij een aanval.

Ophaalbrug

Kan gesloten worden bij een aanval

Gracht

Extra verdediging tijdens een aanval

Simpele huizen

Binnen de muren voor de belangrijkste mensen

Boomgaard

Ook binnen de muren werd voedsel verbouwd. Alle opbrengst hier was voor de heer

Boer buiten de muur

Er waren twee soorten boeren:

1. Vrije boeren: bezaten hun eigen grond
2. Horigen: hadden geen bezit en moesten werken voor de heer

Herendiensten

Horigen werden door de heer beschermd en gevoed, maar daar wilde de heer wel iets voor terug

De heer kon vragen om herendiensten

• graan malen
• druiven persen
• vechten voor de heer
• graan betalen
• wegen onderhouden
• gracht graven

Akker

Ook buiten de muren werd op het land gewerkt. Dit werd gedaan door de horigen.

Weiland

Buiten de muren lagen weilanden voor de dieren

Hofstelsel

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer

(de heer)

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Rijke boer
(de heer)

De heer geeft 

• Bescherming
• Landbouwgrond

Boeren

Hofstelsel

Honger

Armoede

Onveilig

Edelman

(de heer)

De heer geeft 

• Bescherming
• Landbouwgrond

In ruil geeft de boer:

• Deel van oogst
• Herendiensten

Horigen

Verschillen tussen leenstelsel en hofstelsel

Leenstelsel	Hofstelsel
Afspraak tussen belangrijke edellieden (koning/hertogen)	Afspraak tussen lagere mensen (ridder/geestelijke/boer)
Gaat over een groot gebied (provincies van landen)	Gaat over een klein gebied (een dorp met omgeving)
Bepaalt hoe een gebied bestuurd wordt (politiek)	Bepaalt hoe mensen zichzelf onderhouden en met elkaar omgaan (economie/sociaal)

Bron 21 (links)

Het grafelijk paar legt het evangelieboek op een altaar. Op de achtergrond is de stenen kerk te zien, die Dirk II in Egmond liet bouwen.

Het zijn de vroegste afbeeldingen van 'Nederlanders'.

Bron 21 (rechts)

Op dit plaatje zien we dat Sint Adalbert optreedt als bemiddelaar tussen Jezus en graaf Dirk en gravin Hildegard.

De abdij van Egmond

In de 9e eeuw werd Dorestad regelmatig bezocht door de Vikingen

Noem een verschil tussen het bezoek van de Vikingen in het bovenste en het onderste plaatje

0