Samenstellingen 3.4

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3,4

Theorie

iPad wegleggen

Je leert:

- samenstellingen schrijven

- wanneer je een koppelteken moet gebruiken

- waarom de Engelse taal het ons lastig maakt

Van twee/meer znw, één maken

Let op! Als je één znw bedoelt, dan is het ook één woord.

zon+bril: zonnebril

Rode wijn + glazen: rodewijnglazen (geen rode wijnglazen)

Lange termijn + planning: langetermijnplanning (geen lange termijnplanning)

Van twee/meer znw, één maken

Let op! Als je één znw bedoelt, dan is het ook één woord.

zon+bril: zonnebril

Rode wijn + glazen: rodewijnglazen (geen rode wijnglazen)

Lange termijn + planning: langetermijnplanning (geen lange termijnplanning)

Wat zijn de verschillen?

Tussenletters

- Bedenk goed wat het meervoud is van het eerste woord

groente (s/n) of tomaat -> tomaten 

- Heeft het wel een meervoud?

zon, maan, Koning

- Is het een versterking van het tweede woord? beer + sterk: beresterk

Tussenletter -en-

Het eerste woord heeft alleen een meervoud op -en.

Krant  = kranten  -> krantenbezorger

Kip      =  kippen   -> kippensoep

Tussenletter -e-

• Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is

vb. Zon = zonnestelsel, Koningin = Koninginnedag

• Het eerste woord is versterkend

vb. Apetrots = heel trots, beresterk = heel sterk

• Het eerste woord heeft een mv op -en en op -s

vb. Groente = groentes & groenten -> groentesoep

Tussenletter -s-

Deze kun je vaak horen. vb. Meningsverschil, jongensbroek

Bij twijfel gebruik je een ander woord:

station + straat -> station + plein = stationsplein 

station + straat = stationsstraat

wandel + stok -> wandel + route = wandelroute

wandel + stok = wandelstok

Tussenletter -eren-

Heel soms zet je er "eren" tussen.

Volk + moord = volkerenmoord

Koppelteken

• Een koppelteken plaats je als je twee woorden samenvoegt, dus bij een samenstelling én als er een nieuwe klank ontstaat.
  
• Na een afkorting, cijfer of letter
  
• Samengestelde aardrijkskundige namen
  
• Na “ex” of “oud”
  

Koppelteken vb

• Maak van auto en ongeluk één woord: autoongeluk (Klankprobleem, dus auto-ongeluk)
• 2. A4-papier (na een cijfer)
• 3. Zuid-Holland (bij aardrijkskundige namen)
• 4. ex-vriendje (na ex of oud)

Nog tijd? Wat weten jullie?

iPad erbij pakken

inloggen in 2hv1

erwt+soep

1. erwtesoep
2. erwtensoep

liefde+brief

1. liefdebrief
2. liefdenbrief
3. liefdesbrief

maan+schijn

1. manenschijn
2. maneschijn

meisje+schoen

1. meisjesschoen
2. meisjeschoen

dier+winkel

1. dierenwinkel
2. dierwinkel

kip+vel

1. kippevel
2. kippenvel

beer+sterk

1. beresterk
2. berensterk

zon+straal

1. zonnestraal
2. zonnenstraal

Je leerde:

- samenstellingen schrijven

- wanneer je een koppelteken moet gebruiken

- waarom de Engelse taal het ons lastig maakt