VOORBEREIDING_TOETS_LEERDOELENKAART 2 en 3

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3,4

VOORBEREIDIN

LEERDOELENKAART 

2 en 3

Ik ken de veiligheidsregels en ik kan veilig werken in het practicumlokaal.

Ik kan de faseovergangen benoemen. (R)

Ik kan met behulp van het deeltjesmodel iets uitleggen/tekenen, oftewel iets uitleggen op microniveau. (T)

gassen kunnen zich heel goed mengen (veel vrije ruimte)

Ik ken het glaswerk bij naam en kan hiervan dwarsdoorsnedes tekenen. (R)

• reageerbuis
• trechter
• bekerglas
• maatcilinder
• erlenmeyer
• (gas)wasfles 

Ik kan een brander veilig aan- en uit doen én ik ken de brander onderdelen. (R)

Ik kan een brander veilig aan- en uit doen én ik ken de brander onderdelen. (R)

Ik kan de begrippen materie, mengsels, zuivere stoffen, ontleedbare stoffen en niet-ontleedbare stoffen, moleculen en atomen uitleggen schematisch, in een tekening of met woorden. Ik kan hier voorbeelden van geven (R)

• materie: alle stoffen
• mengsels: bestaat uit meerdere stoffen: oplossingen, suspensies, emulsies, rook, schuim
• zuivere stoffen: bestaat uit een soort stof, water, alcohol
• ontleedbaar: meerdere atoomsoorten, water, alcohol
• niet ontleedbaar: 1 atoomsoort, natrium, kalium
• moleculen / atomen: kleinste deeltjes van een stof

Ik kan de begrippen materie, mengsels, zuivere stoffen, ontleedbare stoffen en niet-ontleedbare stoffen, moleculen en atomen uitleggen schematisch, in een tekening of met woorden. Ik kan hier voorbeelden van geven (R)

	P1	P2
aantal moleculen	3	4
aantal atomen	9	8
aantal stoffen	1	1
element ja/nee	nee	ja
verbinding ja/nee	ja	nee

P1

P2

Ik kan de begrippen materie, mengsels, zuivere stoffen, ontleedbare stoffen en niet-ontleedbare stoffen, moleculen en atomen uitleggen schematisch, in een tekening of met woorden. Ik kan hier voorbeelden van geven (R)

Ik kan alledaagse voorbeelden geven van verschillende soorten mengsels (suspensie/emulsie/oplossing). (R)

Ik ken alle negen scheidingsmethodes en hun bijbehorende principes en kan hier voorbeelden bij noemen. (R)

• Filtreren: deeltjesgrootte, suspensie
• Bezinken en afschenken: deeltjesgrootte, suspensies
• Centrifugeren: dichtheid: suspensies
• Indampen: kookpunt, oplossingen
• Destilleren: kookpunt, oplossingen
• Extraheren: oplosbaarheid, mengsel van vaste stoffen
• Adsorberen: aanhechtingsvermogen, kleur/geur/smaak stoffen
• Chromatogaferen: oplsobaarheid / aanhechtingsvermogen, kleurmengsels
• Zeven: deeltjesgrootte, mengsel van vaste stoffen

Ik ken basis praktische vaardigheden en kan deze uitvoeren, zoals filtreren, indampen, oplossen/extraheren, bezinken, etc.). (R)

Ik ken basis praktische vaardigheden en kan deze uitvoeren, zoals filtreren, indampen, oplossen/extraheren, bezinken, etc.). (R)

Ik kan uitleggen hoe een destillatie werkt en deze opstelling opbouwen. (R)

• Stoffen in het mengsel: verschillen in kookpunt.
• Stof met het laagste kookpunt verdampt als eerste.
• De koeler condenseert de damp tot een vloeistof.

Ik kan uitleggen hoe chromatografie werkt (qua theorie) en deze proef uitvoeren. (R)

• De stoffen in het mengsel verschillen in oplosbaarheid in het oplosmiddel (water) en het adsorptievermogen in het adsorptiemiddel (papier).
• Hoe hoger de stof op het papier, des te lager is het adsorptievermogen.

Ik kan uitleggen wat een reagens is, wat je met welk reagens kunt aantonen en welke waarnemingen daarbij horen. (R)

Reagens: een stof die een andere stof kan aantonen

• wit kopersulfaat: water, van wit naar blauw
• custartd: water, van wit naar geel
• kalkwater: koolstofdioxide, van helder naar troebel
• joodwater: zwaveldioxide, van geel naar helder
• lakmoes: zuur (rood) of base (blauw)
• rodekoolsap: zuur (rood) of base (groen / blauw)
• waterstof: vuur, blafje
• zuurstof: gloeiende houtspaander gaat feller branden

Ik kan de werking van het toestel van Hofmann uitleggen. (R)

• Stroom laten lopen door het water.
• Gasbelletjes aan de positieve elektrode is zuurstof: gloeiende houtspaander gaat feller branden.
• Gasbelletjes aan de negatieve elektrode is waterstof: vuurtje erbij dan hoor je een blafje

Ik ken de elementen en moleculen beide kanten op (Na = natrium, natrium = Na, etc). (R)

Ik kan mijn waarnemingen geven op macroniveau. (T)

Je doet een hoeveelheid witte suiker in een reageerbuis. Na enige tijd ontstaat er een kleurloze vloeistof boven in de reageerbuis. Na langer verhitten ontstaat er witte rook. Als je bij deze witte rook een vuurtje bijhoudt dan gaat de rook branden. Na verder verwarmen ontstaat er onder in de buis een zwarte vaste stof. 

• macro = stofeigenschappen

Ik kan met behulp van het deeltjesmodel iets uitleggen/tekenen, oftewel iets uitleggen op microniveau. (T)

Bij de koperkringloop worden de koperatomen via een aantal chemische reacties omgezet in moleculen die zijn opgebouwd uit behalve koperatomen ook nog andere atoomsoort(en). Omdat bij een chemische reactie er geen atomen verdwijnen of ontstaan, kan de stof koper aan het einde van de koperkringloop weer worden terug gevormd.

Ik kan uitleggen of een stof een mengsel of een zuivere stof is aan de hand van een grafiek  (smeltpunt / smelttraject / stolpunt/stoltraject/etc). Ik kan deze grafieken ook zelf tekenen.(R)

Ik kan een blokschema tekenen en ik kan een blokschema begrijpen en uitleggen. (T)

Je hebt een mengsel van zand, zout en kleurstof.

• zout en kleurstoffen lossen op.

Maak hiervan een blokkenschema.

• uitwerking en uitleg in de volgende dia's

Ik kan een blokschema tekenen en ik kan een blokschema begrijpen en uitleggen. (T)

Voeg water toe aan het mengsel, het zand lost niet op, de suiker en kleurstof wel, dit noemen we extraheren.

Dan ga je het mengsel filtreren, het zand blijft op het filter liggen (residu) en de suiker, kleurstof en water gaan door het filter heen (filtraat).

Daarna voeg je een adsorptiemiddel toe, we noemen dat adsorberen. De kleurstof gaat aan het adsorptiemiddel vastzitten, de suiker en het water niet.

Vervolgens ga je het mengsel filtreren, de kleurstof en het adsorptiemiddel blijven op het filter liggen (residu) en de suiker en het water gaan door het filter heen (filtraat).

Uiteindelijk ga je de suiker en het water indampen, het water verdampt en de suiker blijft achter (residu).

Ik kan een blokschema tekenen en ik kan een blokschema begrijpen en uitleggen. (T)

Ik kan uitleggen hoe het periodiek systeem is opgebouwd en waarom de elementen op een bepaalde manier gerangschikt zijn. (R)

• metalen (edel: goud, zilver en platina) en niet metalen
• groepen: stoffen met dezelfde chemische eigenschappen

Ik kan namen geven aan specifieke groepen in het periodiek systeem en uitleggen wat speciaal is aan deze groepen. (R)

Groep 1: alkalimetalen: reageren heftig met water (explosie)

Groep 17: halogenen: reageren heftig met andere elementen

Groep 18: edelgassen

Edelmetalen: goud, zilver en platina

reageren niet met zuurstof

SCHEIDINGSMETHODEN OP EEN RIJ (extra uitleg)

chromatogram

Zeven

Om een mengsel bestaande uit groffe en fijne deeltjes van elkaar te scheiden maak je gebruik van zeven. 

• De stoffen worden gescheiden door een verschil in deeltjesgrootte.
• Bijvoorbeeld een mengsel van zand en schelpen.