5.4 Voortplanten

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute VG
• Leerroute VT
• Leerroute M

H5 'Planten'

5.4 Voortplanten

Terugblik vorige les

Uit welke 4 onderdelen bestaat een plant?

Welke onderdeel vervoert water en voedingsstoffen?

A. wortel - B. bloem - C. stengel - D. bladeren

1. Wortel
2. Bloem
3. Stengel
4. Bladeren

Waar in de bladeren worden de voedingsstoffen voor de hele plant gemaakt?
A. bladgroenkorrels - B. nerven - C. celkern -
D. bladsteel

1. Bladgroenkorrels
2. Nerven
3. Celkern
4. Bladsteel

Wat is het verschil tussen groei en ontwikkeling?

stengel en blad groeit naar buiten

wortel groeit naar buiten

zaadje neemt water op

zaadje in de grond stoppen

1

2

3

4

Koolstofdioxide neemt de plant op via de ...

Water en mineralen gaan de plant binnen via de ...

Glucose

Koolstofdioxide

Zuurstof

Water

Zonlicht

Waar vindt fotosynthese plaats?
A. wortels - B. bladeren - C. bloemen - D. vruchten

1. Wortels
2. Bladeren
3. Bloemen
4. Vruchten

Waarom kan fotosynthese niet in de wortels plaatsvinden?

Welke drie stoffen maakt een plant van glucose?

Waar zorgt de bloem voor?

A. versiering - B. voortplanting - C. insecten lokken - D. insecten wegjagen

1. Versiering voor de plant
2. Voortplanting
3. Insecten lokken
4. Insecten wegjagen

Doel van de les

Je leert:

• Hoe planten zich voortplanten
• Uit welke onderdelen de bloem bestaat
  
• Wat de functie is van deze onderdelen (waar zijn ze nu eigenlijk voor?)
• Wat bestuiving is.
  
• Wat een windbloem is.
• Wat een insectenbloem is.
• Wat het verschil is tussen een windbloem en een insectenbloem.
  

Bloem

De plant heeft bloemen om voort te planten.

Uit de bloem kunnen zaden ontstaan.

Daarom is het belangrijk te weten 

hoe een bloem in elkaar zit en 

wat de functies zijn van de onderdelen!

Welke onderdelen?

Waarvoor?

Onderdelen van de bloem

Bloembodem: hierop zitten de andere delen van de bloem vast.

Kelkbladeren: beschermen de bloem als ze nog in de knop zitten 

Nectarkliertjes: zitten onderin de bloem en maken zoete vloeistof  om insekten te lokken

Kroonbladeren: gekleurde bloemblaadjes. Lokken insekten

Stamper: vrouwelijk voortplantingsorgaan

Meeldraden: mannelijk voortplantingsorgaan

Stamper (vrouwelijk)

Stempel : komen de stuifmeelkorrels op

Stijl:  groeit de stuifmeelbuis door

Vruchtbeginsel: 

- hierin zit het zaadbeginsel

- uit het vruchtbeginsel groeit de vrucht

Zaadbeginsel:

- hierin zit de eicel

- uit het zaadbeginsel groeit het zaad

Meeldraad (mannelijk)

Helmknop Hierin worden stuifmeelkorrels 

gemaakt

Helmdraad zorgt ervoor dat de helmknop 

een beetje uitsteekt: nu kunnen insekten

er makkelijker tegenaan lopen

Kelkblad

Helmdraad met stuifmeel

Stijl met kiembuis

Hierdoor groeit de stuifmeelkorrel naar de eicel, zodat de eicel bevrucht kan worden

Vruchtbeginsel

Stengel

Kroonblad.  Heeft een mooie kleur om insekten te lokken

Stempel (bovenste deel van de stamper, hier komen de stuifmeelkorrels op bij de bestuiving)

kelkblad

stamper

meeldraad

kroonblad

Bloem

• Een stuifmeelkorrel landt op de stempel van de stamper.
  We noemen dat bestuiving
  
• Vervolgens groeit er een stuifmeelbuisje door de stijl, waardoor de kern van de stuifmeelkorrel naar beneden gaat.
  
•  De kern van de stuifmeel-korrel komt bij een eicel in een van de zaadbeginsels in het vruchtbeginsel en versmelt met de kern van de eicel. 
  De bevruchting.
  

Hoe heet nummer 5?
A. stamper - B. stempel - C. kelkblad - D. vruchtbeginsel

1. Stamper
2. Stempel
3. kelkblad
4. Vruchtbeginsel

2 is de ...
A. stamper - B. stempel
C. stijl - D. vruchtbeginsel

1. Stamper
2. Stempel
3. Stijl
4. Vruchtbeginsel

1 is de ...
A. stempel - B. stamper - C. vruchtbeginsel - D. stijl

1. stempel
2. stamper
3. vruchtbeginsel
4. stijl

Hoeveel meeldraden en stampers zie je?

Geel is ...
A. kroonbladeren - B. stamper - C. kelkbladeren - D. meeldraden

1. kroonbladeren
2. stamper
3. kelkbladeren
4. meeldraden

Bestuiving

Bestuiving is als er stuifmeelkorrels op de stempel van een bloem van dezelfde soort komen.

(moet dezelfde soort zijn: als het niet dezelfde

soort is kan er geen bevruchting plaatsvinden)

Bestuiving

Bevruchting

Na bestuiving kan bevruchting plaatsvinden.

De stuifmeelkorrel groeit naar beneden 

met een stuifmeelbuis.

Hij groeit naar het zaadbeginsel.

Daar zit een eicel.

Als de eicel en de stuifmeelkorrel samensmelten (worden samen 1 nieuwe cel) dan noem je dat bevruchting

Vrucht en zaad

Na bevruchting groeit het vruchtbeginsel uit tot een vrucht

Het zaadbeginsel groeit uit tot een zaad.

LET OP: Voor ieder zaad heb je dus een apart zaadbeginsel en een apart stuifmeelkorrel => dus een aparte bevruchting nodig!

Van bloem ...

...tot vrucht en zaad

De bloem bloeit en is op z'n mooist. Insekten worden gelokt door de geur en de kleur. Als ze de bloem bezoeken om nectar te zoeken brengen ze stuifmeelkorrels over van de meeldraden naar de stempel van de stamper

1

De bestuiving en bevruchting zijn achter de rug en de eicellen zijn bevrucht. 

De kroonbladeren en meeldraden hebben geen functie meer. 

Ze verwelken en vallen af

2

De zaadbeginselen ontwikkelen zich tot zaden (de pitten) waaruit een nieuwe plant kan groeien. Het vruchtbeginsel groeit en vormt vruchtvlees dat gegeten wordt door dieren. Als de dieren de zaden opeten worden die later weer uitgepoept. 

3

Wat is de juiste volgorde?

1

2

3

4

stuifmeelbuis

bestuiving

zaadvorming

bevruchting

Een doperwt is een voorbeeld van een zaad.
A. waar - B. niet waar

1. waar
2. niet waar

Een sperzieboon is een voorbeeld van een vrucht.
A. waar - B. niet waar

1. Waar
2. Niet waar

Hoeveel bevruchtingen hebben minimaal plaatsgevonden?

windbloem/insectenbloem

Insectenbloem

Voorbeelden

(alles wat er duidelijk uit ziet als een bloem)

Roos

Madeliefje

Tulp

viooltje 

enzovoorts

windbloem

Voorbeelden:

(ziet er niet echt uit als een bloem, vaak groen)

Gras

wilg

weegbree

windbloem

insectbloem

geen kroonbladeren

meeldraden hangen uit de bloem

Je ziet een mooie kleur, dus zeker weten een insectenbloem

!

Windbloem

Is dit een insektenbloem of een windbloem? Denk even goed na. 

Druk daarna op het oogje

hint

Zie je een mooie kleur? Om insecten te lokken?

hint 2

Zie je meeldraden uit de bloem hangen, zodat de wind er makkelijk bij kan?

Er is geen kleur, geen kroonbladeren, dus is het een windbloem

Je ziet meeldraden eruit hangen, dus is het een windbloem

Conclusie: het is een windbloem

Insectenbloem

Zie je duidelijk een bloem? Dan is het een insectenbloem.

Je herkent het aan:

Kleur => Heeft kroonbladeren, die een kleur hebben om insecten te lokken.

Geur => Ze hebben een geur om insecten te lokken.

Nectar => De bloem maakt nectar om insecten te lokken.

Stuifmeelkorrels => Kleine, kleverige stuifmeelkorrels

                                    => Niet zo heel veel.

Meeldraden  => zijn klein en hangen niet uit de bloem

Stamper         => klein en hangt niet uit de bloem

Windbloem

• kleine, groene kelkbladeren
• licht, glad stuifmeel
• veel stuifmeel in verhouding tot insectenbloem
• stamper en meeldraad buiten de bloem
• grote stamper  
• geen geur

Ziet er niet uit als een bloem!!!

windbloem

Insectenbloem

Insectenbloem

Windbloem

geen kroonbladeren

nectarkliertjes

meeldraden in de bloem

maken veel stuifmeel

geur

felgekleurde kroonbladeren

stuifmeel kleverig

Welke bloem heeft geen kroonbladeren?

Welke bloem maakt nectar?

Welke bloem heeft een felgekleurde bloemkroon?

Welke bloem heeft grote en veervormige meeldraden?

Welke bloem is een tulp?

Welke bloem maakt weinig stuifmeel?

Wat heeft een windbloem niet?

Paardenbloem

Is de paardenbloem een windbloem of insectenbloem?

Einde van de les

Je maakt online biologie les 5.4.

Daarna maak je de online oefentoets biologie hoofdstuk 5.

Succes!