Middeleeuwen Introductie 4HV

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

De Middeleeuwen

Opbouw les

Deze les maak je kennis met de Middeleeuwen en Middeleeuwse literatuur. 

Doel: Aan het einde van deze les kan je een schematische weergave (mindmap) maken van belangrijke kenmerken van de middeleeuwse maatschappij en middeleeuwse literatuur. 

Doel van de lessenreeks

Aan het einde van de lessenreeks krijg je een schriftelijke toets over de kennis die je opgedaan hebt over literaire begrippen en de middeleeuwse literatuur.  

Hierbij maak je gebruik van informatie uit de les, literatuurgeschiedenis.nl en een van de middeleeuwse werken (Karel ende Elegast, Mariken, Beatrijs of de Vos Reynaerde).

De Middeleeuwse literatuur

Wat zijn hoofse romans?

Welke symboliek gebruikte men in deze verhalen?

Driedeling Middeleeuwen 

Vroege middeleeuwen (500-1000)

•  Bekering tot het Christendom
• Geestelijken waren vrijwel de enigen die konden lezen en schrijven
• Zeer grote invloed van het geloof (theocentrisch)
  

Hoge middeleeuwen (1000-1300)

• Eerste steden ontstaan
• Literatuurgeschiedenis ‘begint’ ca. 1100
• Eerste universiteiten komen op
  

Late middeleeuwen (1300-1500)

• Burgerij krijgt meer macht- cultuur krijgt een burgerlijk karakter
• Het grootste gedeelte van de maatschappij behoort niet tot een van de drie standen

De middeleeuwse maatschappij

Kenmerken:

1. Standenmaatschappij

2. Theocentrisch

3. Ridderlijk karakter

4. Burgerlijk

Theocentrisch

• Het geloof in God speelt een belangrijke rol in de maatschappij.
• Alleen geestelijken konden lezen en schrijven. 
• Mensen moesten hard werken, goed leven en veel bidden om in de hemel te kunnen komen.  

Ridderlijk karakter

• Focus op de adel. 
• Boeken als statussymbool. 

Burgerlijk karakter

• Hoge Middeleeuwen
• Rijke handelaren en gildemeesters
• Gotische stadhuizen, gildehuizen, portretten van gezinnen etc.

Middeleeuwse literatuur

Tot het eind van de 11e eeuw: 

• Schrijven in Latijn. 
• Mondelinge overlevering volksverhalen.

Middeleeuwse verhalen rijmen vaak. Welk belangrijk voordeel zou dit hebben voor de vertellers?

 12e en 13e eeuw: literatuur was theocentrisch en ridderlijk (heiligenlevens en ridderromans werden geschreven)

In de 13e eeuw komt ook didactische literatuur, gericht op (het opvoeden van) de adel en de burgerij.

Boekdrukkunst

• Rond 1450 vond Johannes Gutenberg de boekdrukkunst uit. 
• Rijm werd overbodig, verhalen werden in proza omgezet.
  

Wat zouden de voordelen kunnen zijn van het produceren van boeken met de drukpers van Gutenberg?

Taal

Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uue nu

Hebben alle vogels nesten begonnen, behalve ik en jij. Waarop wachten we nu?

Middeleeuwen

Evaluatie

• Welke begrippen komen het vaakst voor in het woordweb? 
• Hebben jullie het idee dat er begrippen missen? 
• Waarom heb je gekozen voor een bepaald begrip? 

Vragen?