2.2 De Europese expansie begint

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Ontdekking en verovering

§ 2.2A| De Europese expansie begint

Zelfstandig, in stilte, aan de slag

Atheneum:

- Opdrachten maken volgens studiewijzer 

- Samenvatting schrijven

Havo:

- Opdrachten maken: 2A-3-4-5-6-7 

- Samenvatting schrijven

- Werken aan periode opdracht

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

1500-1600

Beeldmerk

Op de achtergrond zie je een tekening van Leonardo da Vinci (de man van Vetruvius) van de ideale verhoudingen van het menselijk lichaam, als symbool voor de Renaissance in de kunst en wetenschap. Op de voorgrond zie je een model van de Santa Maria, het schip waarmee Columbus naar de Nieuwe Wereld voer. Dit staat symbool voor de ontdekkingsreizen in deze tijd.

Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe – wetenschappelijke belangstelling (Mens- en wereldbeeld veranderd)

• §1.2 De Renaissance

De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid (Herleving klassieke gedachtengoed) 

• §1.2 De Renaissance

de protestantse reformatie had splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg (Reformatie)

• §1.3 De Hervorming

het begin van de Europese expansie overzee (Europese expansie)

• §2.2 De Europese expansie begint

het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat (Nederlandse opstand)

• §1.4 De Nederlandse Opstand

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

Introductie opdracht

Je krijgt zo een bron te zien waarin wordt uitgelegd waarom Columbus op reis gaat.

Wat zijn deze redenen?

Welke redenen worden er gegeven voor de reis van Columbus?

Zijde route
- de handelsroute tussen Midden-Oosten en China.

Europeanen kochten specerijen bij Arabieren tegen hoge prijzen.

De eerste ontdekkingsreizen

De Portugees 'Hendrik de zeevaarder' ging op ontdekkingsreis. 

in 1434 voorbij Bojador.

8 jaar later vonden zij goud aan de Goudkust, Ghana en stichtte zij fort Elmina.

Dit was het begin van de Europese expansie, de uitbreiding van de Europese invloed over heel de wereld.

Na het veroveren van de havenstad Ceuta kon Hendrik de Zeevaarder doorvaren richting het zuiden. In 1434 reist hij voorbij de 'Bojador' een plek waar nog nooit voorbij was gevaren, 'waarschijnlijk door zeemonsters of kookend water'

Kaap de Goede Hoop

1434 Voorbij Kaap Bojador

1442 Goud in Ghana

1488 Voorbij Kaap de Goede Hoop

1498 India ontdekt via een zuidelijke route.

* Kennis moet geheim blijven!

De reis van Bartolomeus Diaz.

Oude handelsroutes

Europeanen wilde graag producten uit China of Indië. 

Voor hun veiligheid reisden de handelaren in grote groepen, een karavaan.  De producten werden hierdoor 'peperduur'

Vanaf de 15e eeuw kon er minder goed gehandeld worden via de Middellandse zee. Dus opzoek naar alternatieve handelsroutes.

Uit: 'Il Milione' is een reisverslag uit de 13e eeuw, oorspronkelijk geschreven in 1298 door Rustichello van Pisa aan de hand van de verhalen van de Venetiaanse wereldreiziger Marco Polo

Spanje volgt Portugal

1492: Spanje stuurt Columbus op weg om een route naar Azië te vinden.

Columbus

Na de ontdekking van Amerika door Columbus sloten
Spanje en Portugal het Verdrag van Tordesillas (1494)

Gevolg: Spanjaarden richten zich vooral om Amerika
Portugezen richten zich vooral op Afrika en Azië.

Nederlandse ontdekkingsreizen
De route via het noorden

Nadat Portugal in handen kwam van Spanje (en dus ook  een vijand werd van de Nederlanden) werden de Nederlanders geweerd uit Spaanse en Portugeze havens. 

in 1594 probeerden de Nederlanders een eigen route te vinden, via het noorden.

Dit mislukte na een stranding op het eiland Nova Zembla.

film tip: 'nova zembla'

Nederlandse ontdekkingsreizen
De route via het zuiden

in 1594 werd de Nederlander Cornelis de Houtman met bemanning uitgezonden om de weg naar Oost-Azië te vinden.

2 jaar later bereiken ze Bantam, een Portugese handelspost op Java, Indonesië.

Al snel vertrokken meer schepen naar de Oost. 

Het Kenmerkend Aspect

De Europese expansie begon met de Portugese en Spaanse ontdekkingsreizen.

Het begin van de overzeese Europese expansie is een kenmerkend aspect van de tijd van ontdekkers en hervormers.

Europese expansie: uitbreiding van activiteiten van Europeanen buiten Europa vanaf omstreeks 1500.

Waarom maakten de Portugezen geen gebruik van de landroute om handelswaar in Indië te kopen?

1. De landroute naar Indië was in die tijd nog niet bekend.
2. De landroute was lang en gevaarlijk, daar kon geen winst mee gemaakt worden.
3. De landroute werd geblokkeerd door vijandelijke volken.

Waarom was het werk van cartografen (kaartenmakers) een staatsgeheim?

1. Andere landen kunnen profiteren van de kennis van de handelsroutes
2. Hun leven zou in gevaar komen door aanvallen van vijandelijke schepen
3. De kaarten worden anders gebruikt zonder betaling.

Sleep de juiste landen naar de juiste bestemming)

Nederland

Spanje

Portugal

Aan de slag

Atheneum:

- Opdrachten maken volgens studiewijzer 

- Samenvatting schrijven

Havo:

- Opdrachten maken, §2.2:  2A-3-4-5-6-7 

- Samenvatting schrijven

- Werken aan periode opdracht

Individueel in stilte werken.

Fluisteren met directe buurman/buurvrouw.

Er mag gewerkt worden in groepjes.

Ontdekking en verovering

§ 2.2B| De Europese expansie begint

Aan de slag

Atheneum:

- Opdrachten maken volgens studiewijzer 

- Samenvatting schrijven

Havo:

- Opdrachten maken, §2.2:  2A-3-4-5-6-7 

- Samenvatting schrijven

- Werken aan portfolio opdrachten

Individueel in stilte werken.

Fluisteren met directe buurman/buurvrouw.

Er mag gewerkt worden in groepjes.