Thema 2 - Transport

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 2

Transport

Binastabellen: 84A-H, 84N, 84O

Basisstof 1

- Je kunt verschillende circulatiesystemen bij eukaryoten herkennen en de functies van een bloedsomloop benoemen

- Je kunt de embryonale bloedsomloop van de mens beschrijven en verschillen en overeenkomsten aangeven met de bloedsomloop na de geboorte

Open bloedsomloop

Gesloten bloedsomloop

Enkelvoudige bloedsomloop

Dubbele bloedsomloop

Amfibie

Reptiel

Voor geboorte

Na geboorte

Basisstof 2

- Je kunt de delen van een hart noemen met hun functies en kenmerken

- Je kunt de werking van het hart beschrijven en de relatie tussen bouw en werking uitleggen

diastole - systole boezems - systole kamers

Basisstof 3

- Je kent de functies en kenmerken van aders, slagaders en haarvaten en kunt de relatie tussen bouw en werking uitleggen

- Je kunt zuurstofgehalte, stroomrichting en verloop van bloeddruk en stroomsnelheid in de delen van het bloedvatenstelsel toelichten

Bloedvaten

• Slagader van het hart weg, hoge bloeddruk, dikke wanden, diep in lichaam
• Haarvaten één cellaag dik, kringspiertjes in arteriolen
• Aders naar het hart toe, lage bloeddruk, dunne wanden, bevatten kleppen, minder diep in lichaam

Bloeddruk

• Druk van bloed tegen wand van hart en bloedvaten
• Bovendruk: maximale druk op moment dat kamers samentrekken
• Onderdruk: minimale druk tijdens de hartpauze

Bloeddruk meten

Basisstof 4

- Je kunt de bestanddelen van bloed noemen met hun kenmerken en functies

- Je kunt het proces van bloedstolling beschrijven en je weet hoe complicaties bij bloedstolling kunnen worden voorkomen

Bloedplasma

• Water met opgeloste stoffen en plasma-eiwitten
  - zuurstof, voedingsstoffen, afvalstoffen, regelende stoffen, beschermende stoffen, geneesmiddelen
• Lipoproteïnen gevormd voor transport moeilijk oplosbare stoffen
• Plasma-eiwit concentratie beïnvloedt osmotische waarde bloed en bloeddruk

Rode bloedcellen

• Geen celkern
• Bevat hemoglobine
• Afbraakproduct is bilirubine
• Bloedarmoede
• Epo

Bloedplaatjes

• Bloedstolling
• Kleven vast aan beschadigde wand
• Vallen uiteen en stoffen komen vrij
• Samen met fibrinogeen en stollingsfactoren bloedplasma
• Protrombine omgezet in trombine
• Fibrinogeen omgezet in fibrine

Witte bloedcellen

• Rode beenmerg
• Witte bloedcellen (leukocyten) fagocyteren
• Lymfocyten produceren antistoffen

Basisstof 5

- Je kunt de kenmerken en functies van weefselvloeistof en lymfe toelichten

Weefselvloeistof

• Hoge druk begin haarvat zorgt voor filtratie
• Grote eiwitmoleculen in haarvat verhogen osmotische waarde
• Colloïd-osmotische druk zorgt voor absorptie

Lymfe

• Niet alle weefselvloeistof terug haarvat in
• Lymfeknopen
• Rechterlymfestam en borstbuis

• Open en gesloten bloedsomloop, enkelvoudige en dubbele bloedsomloop, bloedsomloop embryo 
• Onderdelen hart, bloedsomloop door hart, hartritme
• Slagaders, haarvaten en aders, bloeddruk
• Bloedplasma, rode en witte bloedcellen, bloedplaatjes, bloedstolling
• Weefselvloeistof en lymfevloeistof

https: