Klas 2 - Poëzie kwintaal 5 2025

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

POËZIE

Wat weet je nog over poëzie?

Lees het gedicht

Noteer in je schrift:

Wat valt je op?

Welke zin of zinnen spreken je aan?

POËZIE IS OVERAL

Kenmerken van gedichten

Uiterlijke vorm:

- Regels zijn kort

- Veel wit om de regels heen

Vaak:

Soms:

- Sommige woorden hebben meerdere betekenissen

- Sommige woorden worden herhaald

- Opbouw in strofen

- De woorden aan het eind van de regels rijmen

- Klank is belangrijk

Strofe

De regels in een gedicht noem je versregels. De versregels die in groepjes bij elkaar staan noem je een strofe.

EINDRIJM

Op twee slakken

Twee slakken waren al sinds jaren

op weg van Groningen naar Haren.

Ten slotte kwam geheel ontdaan

de oudste aan het eindpunt aan.

Hij slikte en sprak diep bewogen:

'Mijn broer is uit de bocht gevlogen.'

uit: 'De peperbek', 1966.

RIJMSCHEMA

Een dichter hanteert vaak een volgorde voor zijn rijmwoorden binnen een strofe, dit wordt een rijmschema genoemd.

aabb cc

Elke rijmklank heeft een letter als symbool.

De klank in de eerste regel krijgt de letter a

als symbool, de volgende rijmklank krijgt b

als symbool. Et cetera.

Rijmschema's

• Gepaard rijm                   AABB
  
• Gekruist rijm                   ABAB
• Omarmend rijm             ABBA
  
• Gebroken rijm                 ABCB

RIJMSOORTEN

• Volrijm (mannelijk, vrouwelijk en glijdend rijm)
• Assonantie
• Alliteratie 

Mannelijk rijm

gaan – staan

pomp – lomp

1 lettergreep rijmt

Vrouwelijk rijm

banden – handen

kennen – wennen

2 lettergrepen rijmen

onzijdig of glijdend rijm

kinderen – hinderen

kegelen – regelen

3 lettergrepen rijmen

Beginrijm: alliteratie

Alliteratie:

Wij weten wat we willen!

De kat krabt de krullen van de trap.

Berend Botje, Donald Duck, Guus Geluk, Mickey Mouse

Witte winter,

wollen wanten,

warme jas

waar gisteren nog gras was

zie ik pijltjes in de sneeuw

poes volgt de pootjes

van een spreeuw

Wanneer verschillende woorden met dezelfde letter beginnen

Assonantie (klinkerrijm)

Assonantie:

Let op de klank van de klinkers als je half wilt rijmen.

Herhaling van de klank van de klinkers in het midden van woorden, 

zonder verder te rijmen

OPDRACHT

Luister het liedje en noteer welke rijmschema en rijmsoorten je herkent

0

DUO OPDRACHT

Maak een liedje of raptekst van 3 strofen. Elke strofe heeft 4 versregels 

Een rijmschema naar keuze:

Gebruik minstens twee verschillende rijmsoorten:

• Volrijm: Mannelijk, vrouwelijk, onzijdig rijm 
• Assonantie
• Alliteratie

Onderwerp: school, vakantie, leraren, toekomst...of vrije keuze *

* Houd de tekst respectvol!

Beginrijm: voorrijm

Voorrijm:

Epikurisch feestgezang

Ruisende wanden, en schittrende zalen,

Bruisende bekers en ramlende schalen,

Blinkende toortsen in flonkrend kristal,

Klinkende kelken en jubelgeschal!

Schaatrende buien van lachen en zingen,

Klaatrende stromen en kurken aan ’t springen;

Spreien van dons voor het uitgerukt lijf,

Reien van vrinden in ’t zalig verblijf!

uit het werk van P.A. de Génestet (1829 – 1861)

Wanneer beginwoorden dezelfde klank hebben

Alliteratie en assonantie

Alliteratie (beginrijm):
Groen - grom - griezel etc.
Assonantie (klinkerrijm):
Moeten - groenten - doe - vroeg - troep - schoen- moeder - groen - groeien

Poëzieweek

Lees het gedicht: 

Herken je een rijmschema? Zo ja, welke?

Welk rijmsoort en stijlfiguur herken je in dit gedicht? 

Wat betekent dit gedicht denk je?

Poëzieweek

Lees het gedicht: 

Herken je een rijmschema? Zo ja, welke?

Welk rijmsoort en stijlfiguur herken je in dit gedicht? 

Valentijn is fijn

maar elke dag

bij het zien van je glimlach

is gelukkig zijn

Valentijn is fijn

ik wil elke dag

gelukkig zijn

bij het zien van je glimlach

Valentijn is fijn

is gelukkig zijn
bij het zien van je glimlach

elke dag

abba

aabb

abab

gekruist rijm

omarmend rijm

gepaard rijm

Welke rijmvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Welke rijmschema heeft dit gedicht?

1. AABB
2. ABAB
3. ABBA
4. ABCB

DUO-OPDRACHT

Zoek een songtekst op van een liedje

Welk rijmsoort en -schema herken je?

Noteer het rijmsoort en markeer het

schema. 

Lever je liedje (link van YouTube) en

rijmschema in op de volgende slide

Ey, veel te laat opgestaan

Trek m'n allernieuwste Nikes aan

De deur niet eens op slot gedaan

Ontbijtje met een visje bij de kibbelingkraam

En je weet hoe dat gaat

En ze staart, dus ik vraag naar d'r naam

Zeg: "Hey, heb je plannen vandaag?

Ga naar VVAL, zin om mee te gaan?"

M'n vrienden vragen: "Hey, wat doe je?"

Ik zeg: "Ik trek m'n eigen plan"

Oh, dus als jullie mе zoeken

Sta ik met een biеrtje bij de bar

Lever je liedje (link van YouTube) en
rijmschema in op de volgende slide

Poëzieweek

Spoken word 

https://www.youtube.com/watch?v=me5uXAl1DBY

Schrijf op in je schrift: 

Vind je dit poëzie? Leg uit waarom. 

Noteer wat je opvalt of mooi vindt of juist niet. 

OPDRACHT

Kies een gedicht uit je bundel:

- Lees het gedicht

- Hoeveel strofen telt je gedicht?

- Welk rijmschema herken je? 

- Welke rijmsoort (bijvoorbeeld: alliteratie, assonantie)?

- Wat betekent het gedicht? Schrijf dit in duidelijke zinnen op (minimaal 5 regels) 

Begrippen

Wat is eindrijm?

Begrippen

Wat is eindrijm?

Eindrijm komt voor wanneer bepaalde verzen eindigen op dezelfde klank.

Bv. 'zee' en 'mee'.

Begrippen

Wat is een alliteratie?

De beginmedeklinkers van enkele woorden die dicht bij elkaar staan zijn hetzelfde.

Bv. gras & groen

Bv. zicht & zee