6.1 De kerk valt uiteen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Ontdekkers en hervormers

6.1  De kerk valt uiteen

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je:

• welke kritiek er was op de katholieke kerk
• hoe machthebbers omgingen met deze kritiek
• welke strijd ontstond tussen katholieken en protestanten
• wat veranderde in de Europese cultuur

Katholieke kerk (1)

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)

• Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Katholieke kerk (2)

• Er staan beelden in de kerk

• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

• Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

• Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

Reformatie (1)

• Betekent hervorming

• In dit geval hervorming van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, in de 15e eeuw

• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Reformatie (2)

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus in de ban gedaan

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten. 
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Gevolgen van de reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters)
  

Protestantse kerk

• Christelijke kerk

• Er is geen duidelijke leider

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...

...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

Waar richtte de protestanten zich tegen?

1. De christelijke kerk
2. De katholieke kerk
3. Hervormers
4. Ontdekkers

Wat paste volgens Luther niet bij het christelijke geloof?

1. Aflaten
2. Verering van heiligen
3. Bijbel in Latijn
4. Magische handelingen

Renaissance

• Betekent: wedergeboorte van de Griekse en Romeinse kunst en cultuur

     (beeldhouwers, schilders,         

      architecten en schrijvers deden de 

      Grieken en Romeinen na)

• Periode tussen ongeveer 1450-1600

• Ontstaan in Italië

Humanisme

Omstreeks 1500 bestudeerden geleerden de klassieke filosofie, literatuur en kunst. Zij werden humanisten genoemd.

Humanisten vonden de ontwikkeling van de mens belangrijk.
Door zelf de teksten van Griekse en Romeinse schrijvers te lezen en door zelf na te denken, konden mensen zich ontwikkelen.

Waarom in Italië? (1)

• Veel overblijfselen uit de Romeinse tijd

• Door handel: meer geld en contacten met andere culturen (Afrika, Midden-Oosten, Azië)

• Genieten van luxe spullen

Waarom in Italië? (2)

• Rijke Italianen willen kunst (van zichzelf)

• Kunstenaars krijgen daarom veel geld

• Kunst wordt daardoor steeds beter

Ander mens- en wereldbeeld

• Memento mori (Gedenk te sterven), wordt carpe diem (Pluk de dag)
  
• Mensen gaan meer leven voor het leven nu, en niet voor het leven na de dood

    Ze ontdekten dat schrijvers in de

    oudheid ook zo'n mentaliteit 

    hadden.

• God en geloof blijven heel erg belangrijk, maar het vertrouwen in de kerk wordt minder

Kenmerken van de Renaissance-kunst (1)

• wedergeboorte van de Griekse- en Romeinse kunst/cultuur

• realistisch

• veel details

• perspectief (weergeven van diepte)

Kenmerken van de Renaissance-kunst (2)

• thema’s: Griekse/Romeinse mythen/sagen, maar ook Bijbelse verhalen
  

• naakt
  

• observeren, dan pas schilderen

Het orgineel:

rond 120 na Chr.

De kopie:

rond 1580 na Chr.

Anatomie

Kennis van het menselijk lichaam

Wat betekent Renaissance letterlijk?

Wat moest volgens de Renaissance-mens opnieuw geboren worden?

1. De tijd van steden en staten
2. De klassieke oudheid
3. De tijd van jagers en boeren
4. De middeleeuwen

Waarom ontstond de renaissance in Italië?

Past dit schilderij
bij de renaissance?

1. Ja
2. Nee

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je:

• welke kritiek er was op de katholieke kerk
• hoe machthebbers omgingen met deze kritiek
• welke strijd ontstond tussen katholieken en protestanten
• wat veranderde in de Europese cultuur