3.5 - dihybride kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 3 - Genetica

Atheneum 4

Thema 3 - Genetica

3.1 - Fenotype of genotype

3.2 - Geneparen

3.3 - Monohybride kruisingen

3.4 - Geslachtschromosomen

3.5 - Dihybride kruisingen

3.6 - Speciale manieren van overerven

3.7 - Opvoeding of aanleg

Autosomale overerving

Drie manieren waarop iemand een ziekte kan erven, zijn:

1 via een X-chromosomaal recessief gen

2 via een X-chromosomaal dominant gen;

3 via een autosomaal recessief gen;

Welke manier zou of welke manieren zouden op basis van 

deze stamboom mogelijk de oorzaak kunnen zijn van 

de ziekte van Tay-Sachs bij meisje P?

Thema 3 - Genetica

3.5 - Dihybride kruisingen

Doelen van deze paragraaf

3.5.1 Je kunt een kruisingsschema opstellen voor een dihybride kruising met onafhankelijke overerving en de frequentie van bepaalde genotypen en fenotypen van nakomelingen afleiden uit een kruisingsschema, of uit een stamboom van een dihybride kruising met onafhankelijke overerving.

Dihybride kruisingen

Dihybride Kruising

                                                            Overerving van 2 eigenschappen

Liggen niet op hetzelfde chromosoom

Voorbeeld

A = zwarte haarkleur

a = rode haarkleur

B = effen vacht

b = gevlekte vacht

Zwarte effen koe (homozygoot) x roodgevlekte stier. De dieren in de F1 planten zich onderling voort. Welke fenotypen komen voor in de F2 en in welke verhouding?

Stappenplan

1. Welke gegevens zijn bekend

2. Genotypes P (ouders) bepalen

3. Welke genen kunnen geslachtscellen van beide ouders bevatten?

4. Genotypes+fenotypes F1 (kinderen) bepalen

5. Genotypes+fenotypes F2 (kleinkinderen) bepalen

6. Hoe moet je antwoord geven? Percentages/deel

Welke fenotypen komen voor in de F2 en in welke verhouding?

• Zwart, effen: AABB (1) + AABb (2) + AaBB (2) + AaBb (4) = 9/16 deel

• Zwart, gevlekt: AAbb (1) + Aabb (2) = 3/16
  
  
• Rood, effen: aaBB (1) + aaBb (2) = 3/16

• Rood, gevlekt: aabb (1) = 1/16

Klopt het? 9+3+3+1=16: ja

Kansen berekenen

Bepaal de kansen per eigenschap en vermenigvuldig de kansen met elkaar.

Voorbeeldvraag: Welk deel van de F2 zal naar verwachting zwart en effen zijn?

• Zwart: Aa x Aa = 3/4 deel zwart
• Effen: Bb x Bb = 3/4 deel effen
• Zwart en effen = 3/4 x 3/4 = 9/16

Meest voorkomende verhoudingen

 1:1 verhouding = Aa x aa

 

3:1 verhouding = Bb x Bb

Genotypen van ouders bepalen

A = zwarte vacht

a = bruine vacht

B = normale oren

b = hangoren

Wat zijn de genotypen van de ouders?

Genotypen van ouders bepalen

A = zwarte vacht

a = bruine vacht

B = normale oren

b = hangoren

Wat zijn de genotypen van de ouders?

• 10 zwart en 11 bruin = 1:1 = Aa x aa
• 16 recht en 5 hangoor = 3:1 = Bb x Bb
• Conclusie: AaBb x aaBb (zwart en recht x bruin en recht)

Kruisingsvraagstukken

Kruisingsvraagstukken

AABB - 1x - 1/16   - 0,0625

AABb - 2x - 1/8    - 0,125

AaBB - 2x - 1/8    - 0,125

AaBb - 4x - 1/4    - 0,25

AAbb - 1x - 1/16   - 0,0625

Aabb - 2x - 1/8    - 0,125

aaBB - 1x - 1/16   - 0,0625

aaBb - 2x - 1/8    - 0,125

aabb - 1x - 1/16    - 0,0625

___________________

              16x  - 1/1 - 1,0000

Kruisingsvraagstukken

Vraag - Wat is de kans op een effen rood kalf?

Kruisingsvraagstukken

Vraag - Wat is de kans op een effen rood kalf?

Effen = Bb of BB

Rood = aa

Combinaties:

aaBb en aaBB

3/16 = 0,1875

Het aantal genotypen dat bij een individu in de geslachtscellen kan voorkomen

AabbCc 

Aa kan twee geslachtscellen maken; b 1 en c ook 1, dus:

2 x 1 x 2 = 4 genotypen kunnen voorkomen in de geslachtscellen.

Vragen

Aan de slag

Basisstof 4: opdr. 35, 36, 38, 39, 41

Basisstof 5: opdr. 45, 47. 49