lesplan

Beeldverhaal: deel 4 (groep 3-5)

Een lesplan van Filmeducatie

Wil je met dit lesplan aan de slag? Klik op de knop hieronder om een eigen kopie te maken in 'Mijn Lessen'. Vervolgens kun je de lessen aanpassen naar jouw wensen.

Beweging

Introductie

Beeldverhaal 
Film ontdekken en jouw verhaal verbeelden

De module Beeldverhaal is gemaakt voor leerlingen van groep 3 t/m 8 van het primair onderwijs en bestaat uit zes opeenvolgende delen van vijf lessen. Deel 4 is geschikt voor leerlingen van groep 3 t/m 5. 

Beeldverhaal laat leerlingen spelenderwijs kennismaken met animatie als techniek. Door zelf film te maken leren leerlingen hoe ze met een combinatie van beeld en taal hun eigen werkelijkheid op een creatieve manier kunnen verbeelden en overbrengen.  
De lessen volgen de leerlijn (media-)kunst en filmeducatie. Een les bestaat uit een inleiding, kijkopdrachten en een maakopdracht. De maakopdrachten worden ondersteund door kort en bondige instructievideo's die klassikaal bekeken worden. Telkens staat een filmisch element of filmische techniek centraal. Aan het einde van de les of reeks hebben de leerlingen individueel of samen een korte (animatie-)film gemaakt. 
De lessen van Beeldverhaal stimuleren naast het beeldend vermogen ook de taalontwikkeling. Door het maken en inspreken van een verhaal in dichtvorm of het houden van een interview leren kinderen hun verhaal creatief te verwoorden.

Inhoud

Beeldpoëzie
Vorm, kleur en geluid ontdekken in film.

In de lessenserie Beeldpoëzie maken de leerlingen spelenderwijs, door middel van verschillende kijk- en maak-opdrachten, kennis met bewegend beeld in combinatie met ritme, muziek, kleur, vorm, taal en het eigen lichaam. Zij krijgen verschillende voorbeelden te zien van experimentele en abstracte animaties en gaan hier ook zelf mee aan de slag. Ze leren tekenen op de maat en hoe een film opgebouwd is uit losse beelden, waar je mee kan spelen. Ook leren ze hoe je een filmverhaal maakt dat op een gedicht lijkt en hoe je scènes bedenkt. In de laatste twee lessen filmen ze een kort zelfgemaakt beeldverhaal. 


Samenvatting van de lessenserie

Les 1: Beeldritme – Tekenen op de maat
In deze les maken de leerlingen kennis met de leerlijn Beeldverhaal. Ze krijgen een introductie in bewegend beeld, ze zien dat muziek of een ritme het beeld kan bepalen en ontdekken hoe je zelf op de maat kunt tekenen. Ze leren hoe muziek kan worden verbeeld en hoe je dit zelf kunt verbeelden. 

Les 2: Vorm en kleur – Flipboekje
In deze les gaan de leerlingen een ‘flipboekje’ maken. Dit is een eenvoudige vorm van getekende animatie op losse papiertjes. Ze maken kennis met de basisvormen en basiskleuren waarmee ze een verhaal maken.

Les 3: Pixilation – Zelf voor de camera
In deze les leren de leerlingen wat pixilation is en gaan ze hier ook zelf mee aan de slag. Pixilation is een stop-motion-techniek met live acteurs. De leerlingen gaan zelf bewegen en maken gebruik van de trucage mogelijkheden in deze filmtechniek.

Les 4: Filmplan – Filmverhaal maken en tekenen
In deze les speelt taal een grote rol. De leerlingen gaan een filmverhaal maken in de vorm van een gedicht en maken een begin met het verbeelden van dit filmverhaal in tekeningen.

Les 5: Filmen en vertelstem - Beeld en geluid opnemen
In deze laatste les komt alles samen in een zelfgemaakte film. Ze oefenen met een vertelstem voor de voice over en gebruiken deze bij het filmen en inspreken van hun verhaal. 

Beeldverhaal les 1 Ritme

Wat is de bedoeling?
De filmkunst van Hans Richter (1921) is de inspiratiebron voor deze les. In les 1 gaan leer je hoe belangrijk geluid is bij film, dat je op muziek of een ritme film kunt maken en hoe je zelf op de maat kunt tekenen. De maak-opdrachten gaan uit van de eigen beleving van ritme en taal van de leerling.
Kijk ter voorbereiding naar het resultaat in slide 14.

Uitleg maat, ritme en puls:
Er is een verschil in maat en ritme. Je hartslag dat is de puls, die kun je voelen in je pols. Die gaat altijd door, is een doorgaande lijn. Je zou mee kunnen klappen met je hartslag, omdat hij meestal regelmatig is, soms iets langzamer of iets sneller. Accenten in die puls maken de maat: 1,2,3,4 1,2,3,4. Dit geeft de metronoom ook aan. De maat kan je meetellen en vormt de basis onder je muziek. Je kunt het zien als een soort beat die het nummer ondersteunt. Het ritme is de afwisseling van korte en lange noten binnen de maat. De maat is dus iets anders dan het ritme. 

Van kijken naar maken 
De leerlingen kijken eerst naar filmpjes met ritmische animatie. Daarna gaan ze zelf aan de slag. Ze maken minimaal drie tekeningen met houtskool. Deze tekeningen hebben een vergelijkbaar vorm- of lijnenspel maar ze verdelen deze vormen net iets anders op het papier. De tekeningen worden vervolgens in verschillende volgordes gefilmd (zie instructievideo in de les). Het resultaat is een zelfgemaakte ritmische animatie. 

Leerdoelen 
  • Leerlingen leren over filmkunst en animatie.
  • Leerlingen leren dat er in belevingen om hun heen ritme zit.
  • Leerlingen leren over de werking van geluid en beweging in film.
  • Leerlingen leren gericht luisteren met behulp van een vooraf gegeven luistervraag.

Aanvullende leerdoelen filmeducatie
  • Kennismaken met verschillende soorten film en filmtechnieken.
  • Leren ervaren en verwoorden van gevoelens bij een film.
  • Leren vertellen over personages en gebeurtenissen.

Praktisch 
Dit is een dynamische les waarin behalve getekend ook gefilmd zal worden. De leerlingen zullen in een verschillend tempo tekenen, er kan een rij voor het filmen bij de animatietafel ontstaan. Zorg dat er genoeg papier is zodat de leerlingen door kunnen met een nieuw ritme als ze moeten wachten of al sneller klaar zijn. 
Gebruik de hulp van een bovenbouwleerling voor het filmen.


Duur: 1 les van 60 minuten.

Planning:
15 min: LessonUp instructie

15 min: Tekenen

30 min: Filmen en presenteren 

Benodigdheden:
  • Grote gekleurde vellen voor de achtergrond
  • Een flinke hoeveelheid stevig papier
  • Houtskool, potlood of wasco
  • Tablet met ingebouwde camera en stop-motion-app
  • Optioneel: animatietafel

Beeldverhaal Les 2 flipboekje

Wat is de bedoeling?
De abstracte films van Len Lye vormen het vertrekpunt van deze speelse les. Leerlingen leren over de basiskleuren en -vormen en hoe deze kunnen samenwerken in bewegend beeld. Ze onderzoeken hoe ze met die vormen en kleuren zelf een spannend beeldverhaaltje kunnen maken. Ze gaan individueel een flipboekje maken waarin ze vormen gaan tekenen, die ze daarna kunnen laten bewegen.
 
Van kijken naar maken
Na de uitleg hoe een film(strip) werkt kijken de leerlingen naar verschillende filmpjes waarin vorm en kleur een rol spelen. Hierna gaan ze een flipboekje maken (zie instructievideo in de les).

Leerdoelen van deze les
  • Leerlingen leren over (basis-)vormen en -kleuren.
  • Leerlingen leren hoe je een spannend beeldverhaal maakt door alleen vormen te gebruiken.
  • Leerlingen leren gevoelens bij een film te ervaren en verwoorden (taal).
  • Leren vertellen over vormen en bewegingen (taal).

Aanvullende leerdoelen filmeducatie
  • Leerlingen maken kennis met verschillende soorten film en filmtechnieken.


Praktisch
In deze les werken de leerlingen individueel op losse velletjes aan een flipboekje.

Duur: 1 les van 60 minuten

Planning:
10 min: Introductie en instructie 

25 min: Tekenen in flipboekje

10 min: Flipboekje in elkaar zetten

15 min: Flipboekje laten zien

Benodigdheden:
  • stevige memoblaadjes of op maat gesneden papier 8 x 10 cm
  • kleurpotloden in basiskleuren
  • knijpers

Beeldverhaal les 3 PIXiLATION

Wat is de bedoeling? 
Beweging staat centraal in deze les. Leerlingen maken kennis met Pixilation, een stop-motion-techniek met live acteurs, en gaan hier ook zelf mee aan de slag. Leerlingen kunnen de techniek al een beetje herkennen van het flipboekje. Bij het maken van een pixilation kun je hele wonderlijke effecten creëren, dit gaan de leerlingen doen door hun eigen lichaam te gebruiken.

Van kijken naar maken
De leerlingen bekijken verschillende filmpjes waarin pixilation een hoofdrol speelt en denken na over hoe dit gemaakt is. Daarna gaan ze er zelf mee aan de slag (zie instructievideo in de les).
Sommige effecten, zoals het zweef-effect, kunnen lastig zijn om te maken. Het wegtoveren van leerlingen is een goede truc om mee te beginnen (zie instructievideo in de les). Maak in de klas een opstelling waardoor kinderen goed en met aandacht kunnen kijken naar wat er gebeurd. 

Leerdoelen van deze les
  • Leren hoe je film kunt maken met jezelf als onderwerp
  • Leren hoe je van stilstaand beeld tot bewegend beeld komt
  • Leren hoe je bijzondere effecten kan creëren

Aanvullende leerdoelen filmeducatie
  • Leerlingen maken kennis met verschillende soorten film en filmtechnieken.


Praktisch
Een pixilation maken lukt niet met een hele klas tegelijkertijd. Om de beurt kunnen dan groepjes met kinderen een special-effect uitproberen. Kinderen eromheen kijken en doen suggesties. De docent kan met hulp van een leerling de foto’s maken met de iPad.
Zijn er meerdere tablets tot beschikking, dan kunnen meerdere groepen tegelijkertijd aan de slag met de hulp van een assistent of bovenbouwleerling. 

Duur: 1 les van 60 minuten

Planning:
20 min: Introductie en instructie van de les

40 min: pixilation maken

Benodigdheden:
  • Eigen lichaam
  • I-pad met stop-motion-app
  • Statief
  • Attributen zoals een toverstaf of hoed 

Beeldverhaal les 4 FILMPLAN

Wat is de bedoeling? 
In deze les speelt taal een grote rol. De leerlingen gaan een filmverhaal / plan maken in de vorm van een verhalend gedicht.  

Van kijken naar maken
Door te kijken en vragen te stellen gaan de leerlingen het verhaal van de korte animatiefilm Appel onderzoeken. Vervolgens gaan zij aan de hand van het werkblad (zie bijlage) hun eigen verhaal beschrijven. Hierbij maken de leerlingen de koppeling van tekst naar beeld. 

Leerdoelen van deze les
  • Leerlingen leren taal gebruiken om een plan te maken voor een film.
  • Leerlingen leren het verband kennen tussen film en taal.
  • Leerlingen leren het belang kennen van een (goed) verhaal in film.
  • Leerlingen ervaren en verwoorden ideeën en gevoelens bij een film (taaldoel).
  • Leerlingen werken op verschillende manieren (spreken, luisteren, schrijven) met expressieve teksten (taaldoel).
  • Leerlingen leren een presentatie te geven met een eenvoudige structuur (chronologie, opsomming) en gebruik te maken van eenvoudige verwijs- en voegwoorden (taaldoel).

Praktisch
Print het werkblad voor de les uit. Wanneer de leerlingen klaar zijn met dit werkblad, kunnen ze de tekeningen op een A4 vel gaan uitwerken.
De leerlingen kunnen een tekening van zowel dichtbij (close-up van de hoofdpersoon), als een tekening van veraf (de omgeving) te maken. 

Duur: 1 les van 60 minuten

Planning:
10 min: introductie en instructie van de les

20 min: gedicht maken

10 min: gedicht bespreken

20 min: tekenen:

Benodigdheden:
  • papier en pen of potlood
  • tekenmateriaal
  • werkblad

PDF
PDF

beeldverhaal les 5 Filmen

Praktisch
De leerlingen gaan filmen en geluid inspreken tegelijkertijd. Het is fijn is om dit in een stille ruimte te doen, zodat er geen storende achtergrondgeluiden zijn.
Gebruik voor deze les eventueel de hulp van een bovenbouwleerling voor het filmen.

Duur: 1 les van 60 minuten

Planning:
20 min: introductie en instructie van de les

20 min: inspreken

20 min: monteren (kan ook op een ander moment)

Benodigdheden:
  • Werkblad filmverhaal
  • Tekeningen
  • Tablet met ingebouwde camera en microfoon
  • Hulp van bovenbouw leerling(en)

Wat is de bedoeling? 
In deze laatste les komt alles samen in een zelfgemaakte film. De leerlingen gaan, met hulp van een bovenbouwleerling, de tekeningen die ze in de vorige lessen hebben gemaakt laten bewegen en combineren met geluid. Dat geluid wordt hun eigen vertelstem. Ze spreken het filmverhaal dat ze ook de vorige les hebben gemaakt in. Zo wordt het helemaal hun eigen film. 

Van kijken / luisteren naar maken 
De leerlingen luisteren en kijken eerst naar voorbeelden van een vertelstem. Zo krijgen ze ideeën over de toon en het ritme.
Daarna gaan ze dit zelf toepassen bij het inspreken van hun eigen filmverhaal.

Leerdoelen van deze les
  • Verschillende elementen van film samenbrengen.
  • Leren wat de rol / het belang is van het (vertelde) verhaal in de film.
  • Leren wat de rol / het belang is van gesproken taal in de film.
  • Tijdens de opdrachten zijn de leerlingen elkaars publiek en krijgen ze feedback van elkaar.
  • Leerlingen werken op verschillende manieren (spreken, luisteren, schrijven) met verschillende tekstsoorten (taaldoel).
  • Leren een spreektaak voor te bereiden en af te stemmen op het publiek voor wie ze spreken (taaldoel).
  • Mondeling taalgebruik vormt de basis voor verdere taalontwikkeling (taaldoel).