Prikkels 13 maart

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

Welkom vandaag 13 maart

Planning

• Planning
• Vragen
• Start elektrisch zintuig

M7 bestaat uit

- Elektriciteit

- Zenuwstelsel van de mens

- Rekenen met het metriekstelsel

- Rekenen met formules

Toets vrijdag 11 april (week 15)

Nu week 11

Neem plaats en pak papier, pen en je huiswerk erbij

De carrousel: nog vragen?

1. Serieschakeling
2. Parallelschakeling
3. Overbelasting of kortsluiting
4. Schuifweerstand
5. Aardlekschakelaar
6. Overbelasting of kortsluiting
7. Energiegebruik
8. Energiegebruik föhn
9. Huisinstallatie

Voer het experiment uit en noteer de antwoorden.

Leg je antwoord uit!

Formules:

P=U*I

E=P*t let op P in kW en t in uren

Kosten = E* prijs(kWh)

week/datum	Planning
6 maart	Carrousel
7 maart	Rekenen
13 maart	Zintuigen
14 maart	Zintuigen
20 maart	Carrousel zintuigen
21 maart	Uitleg posteropdracht
27 maart en 28 maart	Werken aan poster
3 april	Studiedag TOM; jullie kunnen aan de poster werken
4 april	Werken aan poster en inleveren
10 april	herhalen stof
11 april	Toets over module 7

M7 opdrachten

- Poster: 4 april

- Een toets: 11 april

M8 opdrachten

- Een toets over formules en metriekstelsel (OVG)

- verslag

Zintuigen

Gebruikt voor TOM les op 4 april

Welke zintuigen ken je?

Zintuigen leerdoelen

Je kunt 

- benoemen uit welke delen het centrale zenuwstelsel is opgebouwd.

- opnoemen welke 5 zintuigen een mens heeft

- aangeven op welk soort prikkels de verschillende zintuigen reageren

- het verschil uitleggen tussen een prikkel en een impuls

Het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel

Waaruit bestaat ons zenuwstelsel?

Het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel bestaat:

* Centrale zenuwstelsel:

   Grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam

   en het ruggenmerg 

* Zenuwen: verbinden het centrale 

   zenuwstelsel met alle lichaamsdelen zoals

   je zintuigen en je spieren

Centraal zenuwstelsel

Zenuwen zitten verspreid door je hele lichaam.

In je rug in een dikke bundel: in je ruggenmerg; beschermd door de wervelkolom.

Centraal zenuwstelsel:

Zenuwen, hersenen en ruggenmerg

Functie zenuwstelsel

Wat is de functie van het zenuwstelsel?

1.  Verwerking van impulsen
   
2.  Werking regelen van spieren en klieren
   

Zintuig

• Een zintuig is een orgaan dat reageert op prikkels uit je omgeving.
• Zintuigenstelsel

Zintuigen van de mens

Zintuigen = "meetapparatuur" om de omgeving waar te nemen

Alle zintuigen bij elkaar = zintuigstelsel

Voorbeeld

Geluid komt je oren binnen. 

Zintuigcellen in je oren sturen vervolgens informatie naar je hersenen.

Daar word je je bewust van wat je hoort:

Het is je beste vriend die 'hoi!' roept.

Zintuigen in de huid

1. Tastzintuigen
2. Drukzintuigen
3. Pijnzintuigen
4. Warmte zintuigen
5. Koude zintuigen
   

 adequate prikkel

Smaak (proeven)

Smaakzintuigen: worden geprikkeld door smaakstoffen

Tong: is ruw, bevat uitsteeksels en holtes, hierin liggen smaakzintuigen

5 soorten smaakzintuigen:

zoet, zout, zuur, bitter, umani (hartig)

Hoe ruik je?

• Je ruikt met je reukzintuig
  
  
• Het reukzintuig is deel van
   het neusslijmvlies
  
  
• Geurstoffen komen via de 
   lucht bij het reukzintuig

Ruiken

• lucht inademen.
• geurstoffen komen bij je

reukzintuig.

• geurstoffen zijn de prikkels

voor je reukzintuig.

• reukzintuig stuurt via de

reukzenuw een impuls naar
je hersenen.

• hersenen geven aan welke

geur het is.

Gehoortest

20 Hz

200 Hz

2000 Hz

12000 Hz

30 Hz

50 Hz

80 Hz

500 Hz

800 Hz

1000 Hz

5000 Hz

8000 Hz

10000 Hz

15000 Hz

18000 Hz

20000 Hz

Dit is een test voor het gehoor.

Bij iedereen is het bereik verschillend, dit heeft te maken met je leeftijd, gezondheid en mogelijke gehoorbeschadigingen. En het trommelvlies van jongeren is soepeler dan die van ouderen.

Prikkels en impulsen

Reageren op een waarneming

Prikkels

Prikkels: Alle veranderingen in je omgeving waar je op kunt reageren. 

- Inwendige prikkels

- Uitwendige prikkels 

Andere prikkels 

Verschillende prikkels

Zintuigen zetten prikkels 

om in impulsen. 

Een impuls is een elektrisch stroompje door een zenuw

impulsen gaan door het zenuwstelsel

Onthouden

Zintuigcellen vangen de prikkel uit de omgeving op.
Zetten de prikkel om in een bericht. 

Dit bericht gaat via de zenuwen naar de hersenen. 

En van de hersenen naar andere delen van je lichaam.

Beperking: wanneer een prikkel niet doorgegeven kan worden. Zoals blind en doof zijn.

reageren of niet?

Je hersenen kiezen de belangrijkste berichten en reageren hierop.
Je reageert niet op:

• te zwakke prikkels
  
• prikkels die er de hele tijd zijn (gewenning)
  
• onbelangrijke prikkels (motivatie)
  

Prikkels en impulsen

Een prikkel is een berichtje (uit de omgeving) dat wordt opgevangen in een zintuig.

In je zintuig wordt zo'n prikkel omgezet in een elektrisch stroompje, dat noem je een impuls

Verschil in prikkels

• Een prikkel van buiten  het lichaam, noem je een uitwendige prikkel.
• Een prikkel van binnen uit het lichaam, noem je een inwendige prikkel.
• Op een prikkel volgt niet altijd hetzelfde gedrag.

Werking van het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel verwerkt impulsen die afkomstig zijn van zintuigen. 

Het zenuwstelsel regelt de werking van spieren en klieren.

prikkelverwerking

Huiswerk voor 14 maart 

We zijn begonnen met zintuigen

Doornemen elektrische zintuig

Opdracht VWO maken informatieve poster
over het zenuwstelsel

En alle bronnen!

Wie heeft de meeste vragen goed

- over de stof van het huiswerk

- over het eerste deel van de uitleg

- over het filmpje wat nu volgt

Adequate prikkels

• Juiste prikkel bij het juiste zintuig

Zintuigen

• Informatie uit de omgeving wordt door zintuigen (organen) opgevangen: prikkels 
• Prikkels worden vertaalt in berichten
• Berichten gaan via zenuwen naar de hersenen: je neemt het waar OF je merkt dat je iets proeft voelt of bijvoorbeeld hoort.
• Met je hersenen wordt dan besloten hoe je gaat reageren
• Dan worden berichten gestuurd naar delen van je lichaam zodat deze reageren.

Orgaan

Prikkel

Contact maken kan je zonder je zintuigen te gebruiken

1. Dit is waar
2. Dit is niet waar

Wat is een voorbeeld van een prikkel

1. geurstof
2. tong
3. cactus
4. licht

In welk antwoord staan alleen maar prikkels?

1. geur - smaak - oog
2. kou - warmte - pijn
3. huid - geluid - licht -
4. gevoel - oor - geluid

Een prikkel geeft je informatie over je omgeving

1. Dit is waar
2. Dit is niet waar

Wat is de goede volgorde?

1. Zintuig - Prikkel - Hersenen
2. Prikkel - Zintuig - Hersenen
3. Hersenen - Prikkel - Zintuig
4. Prikkel - Hersenen - Zintuig

de zintuigen zitten in je

1. organen
2. oren, ogen, tong, neus
3. oren, ogen, tong, neus, huid
4. in je hersenen

Wat is de functie van een zintuig?

1. Impulsen omzetten naar prikkels en naar de hersenen sturen
2. Prikkels maken en doorsturen naar de hersenen
3. Prikkels omzetten naar impulsen en naar de hersenen sturen
4. Impulsen maken en doorsturen naar de hersenen

Tekst

gezichts- zintuig

gehoor- zintuig

reuk- zintuig

tast- zintuig

smaak- zintuig

welk orgaan speelt naast de smaakpapillen op de tong een belangrijke rol bij smaakvorming?

1. de keelholte
2. de huig
3. de neus

Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en uit zenuwen

1. Juist
2. Onjuist

Wat is het centrale zenuwstelsel?

1. grote hersenen + kleine hersenen + hersenstam + ruggenmerg
2. grote hersenen + kleine hersenen + hersenstam
3. Grote hersenen + kleine hersenen
4. Grote hersenen

Welk onderdeel van het zenuwstelsel is geen onderdeel van het centraal zenuwstelsel

1. Ruggenmerg
2. Grote hersenen
3. Hersenstam
4. Zenuwen

Wat is de drempelwaarde van een zintuig?

1. De sterkste prikkel die een impuls veroorzaakt
2. De zwakste prikkel die een impuls veroorzaakt
3. Dat is de adequate prikkel
4. Dat is verschillend

Zintuigen leerdoelen

Je kunt 

- benoemen uit welke delen het centrale zenuwstelsel is opgebouwd.

- opnoemen welke 5 zintuigen een mens heeft

- aangeven op welk soort prikkels de verschillende zintuigen reageren

- het verschil uitleggen tussen een prikkel en een impuls