9.1 Klimaatverandering

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H9 Systeem Aarde en de mens

Deze les:

- Voorkennis koolstofkringloop

- Uitleg 9.1 Klimaatverandering

- Opdrachten

Voorkennis

Koolstofkringloop BINAS 93F

a. Welk proces geven de pijlen a weer?

b. Welk proces geeft pijl b weer?

c. Wat is het belang van reducenten (3) in de koolstofkringloop?

d. Welke van de genummerde organismen maakt of maken deel uit van zowel de koolstofkringloop als de stikstofkringloop?

biologiepagina.nl

Leerdoelen 9.1

1. Je beschrijft de grote koolstofsinks van systeem Aarde.

2. Je legt uit hoe door menselijke activiteiten de uitstoot van broeikasgassen het klimaat beïnvloedt.

3. Je legt de effecten van klimaatveranderingen op biodiversiteit uit.

Snelle koolstofkringloop

< 2000 jaar

BINAS 93F

BINAS 93F

Sink

Langzame koolstofkringloop

> 2000 jaar

Sink

Source

BINAS 93F

Koolstof voorraden (Sinks)

Fossiele brandstoffen

Permafrost gebieden

Oceaansediment

Kalkgesteenten

Biomassa

(Levende organismen en detritus)

Langzame koolstofkringloop

Snelle koolstofkringloop

Is de CO2 afgifte door de lichamen van alle mensen samen per jaar kleiner dan, ongeveer gelijk aan of groter dan het CO2 verbruik van alle producenten samen in de koolstofkringloop?

1. kleiner
2. groter
3. gelijk

CO2 en broeikaseffect

Het versneld vrijmaken van CO2 uit de langzame koolstof kringloop verhoogt het CO2 gehalte in de atmosfeer.

Broeikasgassen

• CO2
• Methaan
• Ozon
• N2O (lachgas)
• Waterdamp

Hoe groter de hoeveelheid broeikasgassen hoe groter het broeikaseffect -> versterkt broeikaseffect.

Broeikasgassen

Het vermogen van de gassen om bij te dragen aan het broekaseffect wordt uitgedrukt in GWP (Global Warming Potential):

CO2 = 1 GWP

Methaan = 25 GWP

Ozon = 1000 GWP

N2O (lachgas) =  265 GWP

Methaan en broeikaseffect

Methaan (CH4) komt vrij bij de veeteelt (koeien *), landbouw, verbranden fossiele brandstoffen, afvalstortplaatsen (anaerobe afbraak), ontdooien permafrost, moerasgas.

(*) Eén Nederlandse koe stoot gemiddeld ongeveer evenveel methaan uit als de CO2 van een gemiddelde personenauto, die 15.000 km per jaar rijdt.

Lachgas en broeikaseffect

Lachgas (N2O) komt vrij door bacteriewerking in de oceanen en door uitspoeling van nitraat.

Leg uit waardoor de CO2 uitstoot bij verbranding van fossiele brandstoffen een oorzaak is van de stijging van het gemiddelde CO2 gehalte van de dampkring.

Uit metingen blijkt dat het CO2 gehalte in de dampkring in de laatste 150 jaar met ongeveer 25% is toegenomen (van 0.028% tot 0.036%). De absolute toename van CO2 (ongeveer 500 miljard ton) is geringer dan de geschatte totale CO2 productie bij verbranding van fossiele brandstoffen in die 150 jaar.

Blijkbaar is de hoeveelheid CO2 die per dag uit de dampkring verdwijnt, ook gestegen. Bekijk Binas 93F, door welke twee processen verdwijnt CO2 uit de dampkring?

Huiswerk

Maken 9.1 opdrachten bij leerdoelen 1 t/m 3