WEEK 8: Theater en Dans Burgerlijke cultuur van Nederland

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Burgerlijke Cultuur

WEEK 8: Theater

Pagina 68 - 73

t/m kunst en vliegwerk 

Vandaag pagina 68 - 73

Deze week gaan we in op het Theater in de Burgerlijke cultuur.

Je kunt het ontstaan en de functie van de schouwburg van Amsterdam beschrijven.

Je kent de basale wetten voor tragies (naar Aristoteles)

Je ken het verschil tussen tragedies en komedies en kluchten.

Je kent de functie en status van de rederijkers.

Je bent bekend met Hooft, Bredero en van den Vondel.

Zwaartepunten theater en dans voor centraal examen 

• Rederijkers: Hooft en Bredero
• de eerste stenen schouwburg in Amsterdam

• Dans en theater in het sociale leven
• Calvinistische principes in het theater.
• Aristotelische principes in het theater (Joost van den Vondel)
  
• Vrije markt; opdrachtgevers: overheden, gezelschappen, verenigingen, burgers.
• Positie van vrouwen in de samenleving en in de kunsten: Ariana Nozeman-van Berg en Lucretia van Merken.
• Ter lering en vermaak; vermaak als medicijn
• Dans in tragedies en kluchten.
• Kluchten (bv. Bredero) en spektakelstukken (Vos)
• Toneelmachines

De eerste stenen schouwburg

De eerste schouwburg van amsterdam wordt gebouwd in 1637.

De architect is Jacob van Campen.

Op een avond werd eerst een tragedie gespeeld en vervolgens een komedie of klucht.

Ook Herdersspelen (Pastorales) zijn zeer in trek vanwege  hun luchtige karakter.

Bij de verbouwing van de schouwburg wordt volgens de laatste mode een lijsttoneel toegevoegd.

De functie van toneel

Calvinisten waren niet blij met toneel (en dans)

De schouwburg was in handen van de stad en leverde veel geld op.

Ariana Nozeman van Berg was de eerste vrouw op europees toneel.

Lucretia van merken was de beroemdste nederlandse dichteres uit de 18e eeuw (zie ook het filmpje bij de extra's)

TRAGEDIE:

Aristotelische principes

Eenheid van tijd, plaats en handeling

Rei (koor)

Klassieke opbouw:

Protagonist, antagonist, tritagonist

expositie, agnitio, peripetieia, catharsis.

Deus ex machina

Gijsbrecht van Aemstel - Van den Vondel (1637)

Vragenblok 3 en 4

Gezamelijk bespreken we vragenblok 3 (maak aantekeningen!)

Maak vragenblok 3 af 

lees pagina 68-73 

maak vragenblok 4

Kluchten, Komedie en Pastorales

Rederijkerskamers: Bredero en Hooft scheiden zich af.

P.C. Hooft -> Muiderkring -> tragedies en herdersspelen

Bredero -> Kluchten en Komedies (ter lering en vermaak)

Komedies houding zich aan de klassieke (en dus moderne!) principes. Kluchten zijn korter, platter en vrijer.

Klucht van een Koe

Analyseren

Voorstelling

Vormgeving

spel: lichaam, stemgebruik, mise en scene, speelstijl

Theatrale vormgeving: decor, attributen, kap en grime, kostuum, muziek, geluid, tekst

Aan de slag!

Voor deze les heb je pagina 68-73 gelezen

En je hebt vragenblok 4 gemaakt.

Kijk het huiswerk samen na of kom bij het bord zitten en we bespreken het samen.

Je hebt hiervoor 15 minuten

Internationaal gezelschap

In de 16e eeuw gaan verschillende gezelschappen reizen door europa zoals Engelse gezelschappen en Italiaanse gezelschappen. 

Zo ook de Commedia dell'Arte wat zich kenmerkt door:

maskerspel, improvisatie, groot fysiek spel, volkse romantische thematiek, kleurrijke kostuums, lazzi met (vieze) grappen en typematig spel en stemgebruik, kunstjes en acrobatiek.

Lijsttoneel en machinerie

1665: verbouwing van de schouwburg een nieuw toneel: Lijsttoneel met een diep podium en ruime coulissen waar toneelmachinerie-architecten helemaal los in kunnen.

Jan Vos maakt er veel gebruik van voor zijn spektakelstukken.

Hier volgt eerst een plaat van het toneel van Van Campen (1634-1664) En vervolgens een van de brand in de schouwburg van Vingboons in 1772. 

Huiswerk: Oefenen met theater

maak vragenblok 3 en/of 6

Lees vervolgens pagina 73 tot en met 76

VRAGEN?

DANS

Calvinistische kijk op dans.

Dans in het theater.

Dansscholen.

Dansen aan het hof.

Dans van de kolonie: Suriname.

Calvinisten versus invloed van het hof.

Maar toch..

Dat betekent dat de Dans in de 17e eeuw in Nederland bijna stil stond op wat dans in theaterstukken n.

Toch bestaat er ook, onder invloed van de hofcultuur, een hang naar dans als uiting van voornaamheid. 

In 1626 start Nicolas Vallet zijn dansschool in huis en wat later worden er ook bals en dansfeestjes georganiseerd bij de burgers thuis.

Ondertussen in Frankrijk en Italie...

groeit het ballet enorm met academies, hofballetten en opera's.

De Nederlandse burgerij was onder de indruk van die weelde en Willem III organiseert een avondvullend ballet waar hij zelf een rol in danst.

Het ballet zelf is overigens van matige kwaliteit...

Afrikaanse dans in Suriname

Banya is de dans en 

zang van de afrikaanse

tot slaaf gemaakten.

Zij brachten deze dans 

naar Suriname.

Vaak met verborgen 

lagen in de tekst.

Het helpt emotie te 

uiten en wordt nog 

steeds gedanst als 

rituele dans.

Volgende week toets

Toetsstof de volledige burgerlijke cultuur van de 17e eeuw.

Met de nadruk op beeldhouwkunst, muziek, drama en dans.

Probeer in je groepje 10 hoogtepunten van de kunst in de zeventiende eeuw samen te stellen.

Wat moet je nu echt weten als je het hebt over de burgerlijke cultuur?

extra footage:

Lucretia van Merken

podcast over vrouwen in het theater van de 17e en 18e eeuw

Klik hier