3.6 Afweer

• Mens & Natuur
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Terugblik

De wanden van het hart

1. zijn overal even dik
2. zijn bij de linkerkamer dikker dan de rechterkamer
3. zijn bij de rechterkamer dikker dan bij de linkerkamer
4. zijn bij de boezems dikker dan bij de kamers

Naast de nieren zijn er nog 3 andere organen die een uitscheidingsfunctie hebben.

Welke organen zijn dat?

1. 1 = milt 2 = schildklier 3 = lever
2. 1 = alvleesklier 2 = longen 3 = huid
3. 1 = lever 2 = maag 3 = baarmoeder
4. 1 = longen 2 = lever 3 = huid

Wat is uitscheiden?

1. Verwijderen van afvalstoffen
2. In- en uitademen
3. Plassen en poepen
4. Zweten

Blaas

Urineleider

Nier

Urinebuis

Sleep de onderdelen naar het hart!

Rechterboezem

Rechterkamer

Linker

boezem

Linkerkamer

3.5 Afweer 

Doel van de les

• 8 Je kunt beschrijven hoe je immuun wordt voor een ziekte.
• 9 Je kunt beschrijven hoe je immuun wordt door een inenting.

Ziekteverwekkers komen niet zomaar in je lichaam. Maar soms lukt het ze toch. Dan maken witte bloedcellen de ziekteverwekkers onschadelijk.

Dat heet afweer.

Ziekteverwekkers

Van sommige bacteriën en virussen kun je ziek worden. Deze bacteriën en virussen noem je ziekteverwekkers. Je lichaam houdt ziekteverwekkers tegen:

• met de huid

• met de slijmvliezen

• met zoutzuur

Afweer

Ziekteverwekkers komen niet zo gemakkelijk je lichaam binnen. Lukt het ze toch, dan maken witte bloedcellen de ziekteverwekkers onschadelijk. Dat heet afweer.

De huid

De huid houdt schadelijke stoffen en organismen tegen, bijvoorbeeld bacteriën.

De slijmvliezen

De slijmvliezen in je neus houden kleine stofjes en ziekteverwekkers tegen. Trilharen verplaatsen het slijm naar de keelholte, waar het wordt ingeslikt.

De maag

In je maag worden de bacteriën gedood door zoutzuur (een stof in het maagsap). Ook bacteriën die met je voedsel zijn meegekomen, worden door het zoutzuur gedood.

Infectie

Als het ziekteverwekkers toch lukt om je lichaam binnen te komen, heb je een infectie. Het afweersysteem (of immuunsysteem) wordt dan actief en gaat de ziekteverwekker bestrijden. Ziekteverwekkers zijn meestal bacteriën of virussen. Ook sommige schimmels kunnen een infectie veroorzaken.

Afweer

Witte bloedcellen maken de ziekteverwekkers die toch het lichaam in komen onschadelijk, dit noem je afweer. Je kunt witte bloedcellen zien als ‘soldaten’. Ze worden eropuit gestuurd om de ziekteverwekkers te vinden en te doden. Sommige witte bloedcellen doen dat door de ziekteverwekker op te nemen en kapot te maken. De witte bloedcel gaat daarbij zelf ook vaak dood.

Witte bloedcel

Bacteriën

Antistoffen

Er zijn andere typen witte bloedcellen die antistoffen maken tegen de ziekteverwekkers (bv. bacteriën of virussen). Deze antistoffen plakken zich vast aan de ziekteverwekker en maken deze onschadelijk. 

Een antistof past maar op één ziekteverwekker. Voor verschillende ziekteverwekkers zijn verschillende antistoffen nodig. De witte bloedcellen kunnen veel verschillende antistoffen maken. Je bloed vervoert de antistoffen door het lichaam.

Eerst ziek, dan beter

Als je een infectie hebt, duurt het een tijdje tot de witte bloedcellen voldoende antistof hebben gemaakt . Daardoor word je bij een infectie vaak eerst ziek. Als er voldoende antistof is gemaakt, word je weer beter.

Immuun

Als je lichaam een antistof heeft gemaakt, blijft deze antistof nog een tijdje aanwezig in het bloed. Bovendien ‘onthouden’ de witte bloedcellen hoe ze deze antistof moeten maken. Komt dezelfde ziekteverwekker later nog een keer in je lichaam, dan kunnen de witte bloedcellen meteen de juiste antistof maken. Je wordt dan niet ziek: je bent immuun geworden voor deze ziekte.

Natuurlijke immuniteit

Immuniteit die ontstaat doordat je ziek bent geweest, noem je natuurlijke immuniteit.

De mensen die ziek zijn geworden door corona, krijgen een QR code omdat ze nu immuun zijn voor COVID-19. Deze immuniteit kan soms van korte duur zijn (zoals bij COVID) of je hele leven (zoals bv. waterpokken)

Witte bloedcel

Ziekteverwekker

 Kunstmatige immuniteit

Een verzwakt, dood, of klein stukje ziekteverwekker (vaccin) wordt ingespoten  Dit heet een vaccinatie.  Je wordt hier niet ziek van maar je witte bloedcellen gaan wel antistoffen maken zodat je immuun wordt voor deze ziekteverwekker. 

Aan het werk! BIOLOGIE VOOR JOU!

Wat? 3.6 Afweer- opdrachten 1 t/m 8.

Waar? In Magister.me in de studiewijzer mens en natuur. 

Klaar? Test jezelf. 

Niet af? Dan is het Huiswerk!!!