De bijschildklieren

• 9
• Hoger onderwijs

De bijschildklier

Glandula parathyroidea

H. De Vos

Anatomie en fysiologie

Welk hormoon wordt er in de bijschildklier geproduceerd?

1. Parathormoon
2. Antidiuretisch hormoon
3. Calcitonine
4. Thyroxine

Anatomie en fysiologie

• 4 kleine kliertjes, enkele mm groot
•  achterzijde schildklier
• produceren PTH
• regulerende functie Ca-gehalte
• goede botopbouw
• goede spierwerking / zenuwwerking

Anatomie en fysiologie

PTH verhoogt Ca-spiegel (bloed) op 3 manieren:

1. Ca vrijmaken uit skelet via osteolyse
2. Ca absorptie thv de nieren verhogen, uitscheiding fosfaat stimuleren
3. Bevorderen Ca opname uit de darm

Anatomie en fysiologie

Vit D

• opgenomen via voeding: vette vis, kaas, margarine, vlees, eierdooiers
• via zonlicht (UV-licht) in de huid gevormd
• bevordert opname van Ca en fosfaat uit de voeding

Anatomie en fysiologie

Antagonist van PTH = calcitonine

Verlaagt de Ca-spiegel door:

1. Ca op te nemen in de botten en nieren
2. Verhogen uitscheiding van Ca via de urine

Ca-spiegel daalt

Ca-spiegel stijgt

osteolyse

vit D

Ca afgeven in de voorurine

Ca resorberen uit voorurine

Ca opnemen in de botten

Regulering PTH

Geen terugkoppeling naar hypothalamus = directe terugkoppeling

Hyperparathyreoïdie

Primaire hyperparathyroïdie

Probleem in schildklier

 zelf (adenoom)

Secundaire hyperparathyroïdie

Bij vit D tekort:

• bijschildklieren compenseren door meer PTH aan te maken
• alle bijschildklieren zijn overactief
• laag Ca-gehalte
• komt ook voor bij langdurige nierdialyse

Secundaire hyperparathyroïdie

Indien de secundaire vorm te lang aanhoudt

• bijschildklieren blijven groeien
• blijven PTH aanmaken ondanks vit D terug op peil is
• komt ook voor bij mensen met nierproblemen

Ectopische hyperparathyroïdie

PTH achtige stoffen op andere plaats in het lichaam

Symptomen

• nierstenen
• polyurie, polydipsie (dehydratatie)
• gastro-intestinale klachten
• botafwijkingen
• verspreide kalkneerslagen
• hypertensie-hoofdpijn
• depressie-vermoeidheid-geheugenstoornissen 

Onderzoek

• bloedonderzoek
• meting terugresorptie fosfaat 

Behandeling

Primaire vorm: 

• verwijderen bijschildklieren 

Secundaire vorm: 

• fosfaatbeperking / fosfaatbindende GM

Tertiaire vorm:

• chirurgie

Ectopische vorm: 

• onderliggende oorzaak 

Hypoparathyreoïdie

Oorzaken

Onvoldoende of geen PTH 

• beschadiging bijschildklieren
• verwijdering bijschildklieren (thyreoïdectomie)

Symptomen

• prikkelingen - krampen: larynxmusculatuur - teken van Chvostek - symptoom van Trousseau

• epilepsie
• depressieverschijnselen
• haaruitval
• brokkelige nagels
• droge huid
• eczeem
• laattijdig doorbreken van tanden, vroegtijdig uitvallen 

Onderzoek

Bloedonderzoek:

• calcium verlaagd
• fosfaat verhoogd
• PTH verlaagd

Behandeling

• toedienen actieve vorm vit D
• bij tetanie: calcium IV + later actieve vorm vit D