Les 5 - Organische chemie: Systematische naamgeving van alkenen en alkadiënen

• Chemie
• MBO
• Studiejaar 1

Organische chemie - H4 (deel 2)

Weekplanning

Week 1: Inleiding organische chemie en homologe reeksen van waterstoffen

Week 2: Systematische naamgeving van alkanen

Week 3: Systematische naamgeving van alkenen en alkadiën

Week 4: Systematische naamgeving van andere homologe reeksen van koolwaterstoffen

Week 5: Karakteristieke groepen

Week 6: Karakteristieke groepen

VAKANTIE

Week 7: Vervolg karakteristieke groepen en oefentoets

Week 8: Toets Organische chemie

Lesplanning

• Uitleg werkblad 'stappenplan'
• Uitleg H4 
• Opdrachten bespreken
• Aan de slag met opdrachten

Aan het einde van deze les:

• Weet jij wat er wordt verstaan onder de volgende kenmerken van koolwaterstoffen: vertakt en onvertakt, verzadigd en onverzadigd, cyclisch en acyclisch;
• Ken jij enkele homologe reeksen;
• Weet jij wat isomeren zijn;
• Kun jij simpele koolwaterstoffen voorzien van systematische naam en omgekeerd een systematische naam vertalen in een structuurformule.

Werkblad organische chemie

• Dashboard;
• Helpt jouw bij de naamgeving van structuurformules;
• Stapsgewijs doorlopen;
• Verschillende categorieën.  

Alkenen

1. C: -
2. C: Etheen
3. C: Propeen
4. C: Buteen
5. C: Penteen
6. C: Hexeen
7. C: Hepteen
8. C: Octeen
9. C: Noneen
10. C: Deceen

Namen van onvertakte alkenen

1. Tel het aantal C-atomen en nummer ze
2. Je begint met nummer aan dat uiteinde waar de dubbele binding het dichtstbij zit
3. Geef de plaats van de dubbele binding weer met een nummer.

Let op: Kies altijd het laagste nummer

Van naam naar structuurformule

1. Kijk eerst naar de stamnaam. Teken deze keten, laat de H-atomen weg, teken alleen de bindingsstreepjes
2. Kijk naar het aantal vertakkingen en de plek waar deze zitten. Teken de vertakkingen op de juiste plek
3. Vul nu de rest van de lege bindingen aan met H-atomen.

Oefenen: 2-buteen

Namen van vertakte alkenen

• Een of meer vertakkingen aan de hoofdketen
• Methyl en ethyl
• Vertakking kan meerdere keren voorkomen --> gebruik gemaakt van een telwoord (voorvoegsel)

Mono, di, tri, tetra, penta, hexa

N.B. Mono wordt vaak weggelaten 

Namen van vertakte alkenen

1. Zoek de langste onvertakte koolstofketen met dubbele binding en tel het aantal C-atomen (zet het nummer erbij)
2. Je begint met nummeren aan het uiteinde waar de dubbele binding het dichtstbij zit.
3. Schrijf de naam van deze onvertakte keten op, dit is de stam van de naam
4. Kijk of er vertakkingen zijn en geef ze een naam. Deze komt voor de naam van de stam. Als er meerdere vertakkingen zijn, geef telwoorden aan en/of alfabetische volgorde
5. Geef aan, aan welk C-atoom de vertakking is gebonden, met een - tussen het nummer het de naam van het molecuul

Opmerkingen:

• Als eenzelfde vertakking meer dan één keer voorkomt, zetten we vóór de naam van de vertakking en het bijbehorende telwoord alle nummers van de C-atomen waar de vertakking aan vastzit
• Tussen twee getallen hoort een komma en tussen een getal en een letter een streepje
• Getallen vóór de vertakkingen mogen weggelaten worden als de naam zonder getallen, maar één structuurformule oplevert

Van naam naar structuurformule

1. Kijk eerst naar de stamnaam. Teken deze keten, laat de H-atomen weg, teken alleen de bindingsstreepjes
2. Kijk naar het aantal vertakkingen en de plek waar deze zitten. Teken de vertakkingen op de juiste plek
3. Vul nu de rest van de lege bindingen aan met H-atomen.

Oefenen: 4-methyl-2-hepteen

Alkadiënen

1. C: -
2. C: -
3. C: Propadieen
4. C: Butadieen
5. C: Pentadieen
6. C: Hexadieen
7. C: Heptadieen
8. C: Octadieen
9. C: Nonadieen
10. C: Decadieen

Aan de slag!

Teken:

1. 3-octeen
2. 2-methyl-1,3-pentadieen
3. 3-ethyl-1-hexeen
4. 1,3-butadieen

Namen van onvertakte cycloalkanen

1. Tel het aantal C-atomen
2. Schrijf de stam van de naam op
3. De naam wordt voorafgegaan aan cyclo

Namen van onvertakte cycloalkenen

1. Tel het aantal C-atomen
2. Schrijf de stam van de naam op
3. De naam wordt voorafgegaan aan cyclo
4. De plaats van de dubbele binding hoeft hier niet worden aangegeven

Namen van vertakte cycloalkenen

1. Tel het aantal C-atomen in een ring en nummer ze. Let op: Begin met nummeren bij de dubbele binding. Nummer richting de dichtstbijzijnde vertakking
2. Schrijf de stam van de naam op (let op incl. cyclo). Geef de plaats van de dubbele binding aan middels een nummer!
3. Geef aan welke vertakkingen er zijn en op welke plek

Bijzondere ringverbinding

• Benzeen (C6H6)
• Aan elk C-atoom (hoekpunt) is één H-atoom gebonden

Wat gaan we doen?

• Bespreken van de opdrachten van H4
• Maken opdracht volgende slide

Huiswerk voor volgende week:

Lees hoofdstuk 5!

Opdracht

Teken de structuurformule en controleer of de naam juist is. Zo niet, geef dan de goede naam voor deze structuurformule. 

a. 2-ethylpropaan

b. 4-ethyl-2,2-dimethylhexaan

c. 3-ethyl-4-propylheptaan

d. 2,4-dipropylpentaan

e. 1,4 -diethylbutaan

f. 2,3,4,5-tetramethyl-4-octaan